Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w programowaniu metabolizmu i odporności gospodarza, z natychmiastowymi i/lub długotrwałymi konsekwencjami zdrowotnymi. W artykule podsumowano podstawowe informacje na temat mikrobioty przewodu pokarmowego, ze szczególnym uwzględnieniem korzystnych i niekorzystnych czynników wpływających na jej rozwój we wczesnym okresie życia.
Dział: Studium przypadku
U większości dzieci ospa wietrzna jest infekcją samoograniczającą się. Ospa wietrzna może jednak prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zakażenie tkanek miękkich, zapalenie płuc, zapalenie wątroby i zapalenie mózgu. Pacjenci o zwiększonym ryzyku powikłań to osoby w immunosupresji i kobiety w ciąży. Szczepionka przeciwko ospie wietrznej zawiera żywy atenuowany szczep Oka. Jest podawana w schemacie dwudawkowym. Ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne zdarzają się stosunkowo rzadko. Najczęściej notuje się odczyny miejscowe, wysypkę i gorączkę. Szczepienie przeciwko ospie jest przeciwwskazane u osób z ciężkim upośledzeniem odporności. Powinno być również odraczane po przetoczeniu immunoglobulin i preparatów krwiopochodnych. Po szczepieniu należy unikać podawania leków przeciwwirusowych, a także podawania salicylanów.
Paracetamol (acetaminofen) jest jednym z najbardziej popularnych, a zarazem bezpiecznych leków dostępnych bez recepty [1]. Ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Jego powszechność zapewniają liczne postacie, w których może być podawany: doustna, doodbytnicza, dożylna. Zalecana dawka dobowa paracetamolu wynosi około 60 mg/kg m.c. i najczęściej podawana jest doustnie w 4–6 dawkach podzielonych, np. 10 mg/kg m.c. co 4–6 godz. lub 15 mg/kg m.c. co 8 godzin [2]. Zatrucie paracetamolem (przypadkowe bądź celowe) jest jedną z głównych przyczyn ostrej niewydolności wątroby [3].
W artykule podsumowano odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące skuteczności klinicznej L. rhamnosus GG – jednego z najlepiej przebadanych probiotyków. W żadnym wskazaniu stosowanie L. rhamnosus GG nie jest niezbędne, ale w niektórych sytuacjach może być pomocne.
W porównaniu z mlekiem krowim mleko kozie ma zdecydowanie więcej podobieństw do mleka ludzkiego. Liczne dowody wskazują, że zdrowotne i żywieniowe efekty karmienia dzieci mieszankami z pełnego mleka koziego (80:20; kazeina:serwatki) są takie same jak dzieci karmionych mieszanką z mleka krowiego na bazie serwatki (60:40; serwatka:kazeiny). Ponieważ mleko kozie tworzy w żołądku niemowlęcia bardziej miękki i luźniejszy twaróg kazeinowy, mieszanka z mleka koziego ma dość wyraźną przewagę w zakresie strawności w zestawieniu z mieszanką z mleka krowiego. Chociaż mieszanka modyfikowana z mleka koziego może być wykonana z mleka pełnego lub z dodatkiem serwatki, nie ma dowodów naukowych wskazujących na jakąkolwiek korzyść z dodawania serwatki do modyfikowanego mleka koziego. W zależności od technologii wytwarzania mleka modyfikowanego z mleka koziego mogą się w nim znajdować dodatkowo, pochodzące z niego, składniki błony otoczki kuleczek tłuszczowych (MFGM) oraz naturalne prebiotyki. W mlekach modyfikowanych z mleka krowiego tego typu składniki, jak MFGM, GOS (galaktooligosacharydy), FOS (fruktooligosacharydy), HMO (oligosacharydy pochodzenia ludzkiego) są dodawane. Wszystko wskazuje zatem, że mleko kozie jest bezpieczną alternatywą dla mleka modyfikowanego wytwarzanego z mleka krowiego. Ponadto badania kliniczne wykazały adekwatność oraz bezpieczeństwo mlek modyfikowanych dla niemowląt mlek modyfikowanych opartych na pełnym mleku kozim.
Meningokoki to bakterie, których nosicielstwo w okolicy nosogardła stwierdzane jest u 5–10% ludzi na świecie. Przenoszone z wydzielinami z dróg oddechowych u części osób wywołują chorobę meningokokową. Najcięższa postać, zakażenie inwazyjne (IChM), przebiega najczęściej jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznica lub obie postacie jednocześnie. W jej początkowym obrazie klinicznym dominuje gorączka, złe samopoczucie i pogarszający się stan ogólny, w kolejnych godzinach u 10–50% pacjentów stwierdza się wysypkę krwotoczną, mogą pojawić się objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i wstrząs. Choroba ta rozwija się bardzo szybko, przez co właściwe rozpoznanie w pierwszych godzinach jest bardzo trudne, a często wręcz niemożliwe. Charakteryzuje się ona wysoką śmiertelnością i jest obarczona ryzykiem trwałych powikłań. Mimo zastosowania, nawet zgodnej z antybiogramem, antybiotykoterapii umiera 10–15% osób z rozpoznaną IChM. Wśród osób, które przeżyją, u 20% wystąpią trwałe powikłania neurologiczne. Pacjent z podejrzeniem IChM wymaga pilnej hospitalizacji w ośrodku z dostępem do Oddziału Intensywnej Terapii oraz jak najszybszego wdrożenia empirycznej antybiotykoterapii. W Polsce według danych KOROUN z 2021 r. najwyższą zapadalność odnotowano w grupie wiekowej 0–11 miesięcy oraz 12–23 miesiące. Wśród potwierdzonych zakażeń dominują izolaty serogrupy B, w drugiej kolejności C. Przeciwko obu dostępne są szczepienia, szczególnie zalecane dla osób z grupy ryzyka, do której należą niemowlęta, młodzież, młodzi dorośli, osoby z niedoborami odporności, bez śledziony, z cukrzycą, a także podróżujący do krajów o zwiększonym ryzyku zakażeń meningokokowych. U osób z bliskiego kontaktu stosuje się także profilaktyczną antybiotykoterapię.
Infekcje towarzyszą rodzinom małych dzieci przez większość ich bytności w żłobkach i przedszkolach. Przeciętny trzylatek choruje od 6 do 8 razy w roku, co nierzadko przekłada się na wrażenie, że dziecko w ogóle nie zdrowieje z przeziębienia. Pomimo uciążliwości, przejście przez ten okres ma kluczowe znaczenie dla budowania odporności u dziecka. W obliczu przewlekłości objawów infekcji górnych dróg oddechowych, rodzice poszukują innych rozwiązań, niż stosowanie syntetycznych środków farmakologicznych. Alternatywą są preparaty ziołowe, uznawane powszechnie za bardziej naturalne i „przyjazne” małym pacjentom. Tenże artykuł stanowi przegląd aktualnych doniesień dotyczących skuteczności pelargonii afrykańskiej w leczeniu infekcji dróg oddechowych.
Kontaktowe zapalenie skóry (KZS), inaczej wyprysk kontaktowy to termin, który określa zmiany o różnej etiologii: alergicznej i niealergicznej, rozwijające się na skutek kontaktu skóry z określonymi czynnikami wywołującymi. W populacji dziecięcej KZS uznaje się za częsty problem kliniczny, co może wynikać z pewnych odrębności skóry dzieci, które predysponują do rozwoju KZS. W poniższym artykule omówiono dwie postaci KZS: alergiczny wyprysk kontaktowy lub alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (allergic contact dermatitis, ACD) oraz wyprysk kontaktowy z podrażnienia lub kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (ang. irritant contact dermatitis, ICD).
Wirusy są czynnikiem etiologicznym znacznej części zakażeń stwierdzanych u dzieci o bardzo różnej lokalizacji narządowej. Wirusowe zakażenia dróg oddechowych należą do najczęstszych zachorowań u dzieci poniżej 5 r.ż. Z uwagi na ciągłość dróg oddechowych mogą mieć umiejscowienie mnogie i dotyczyć różnych odcinków układu oddechowego. Wirusy stanowią również najczęstszą przyczynę biegunki u dzieci. W przebiegu zakażeń wirusowych obserwuje się różne objawy skórne. Zakażenia mogą mieć także inną lokalizację narządową i być przyczyną stanów groźnych dla zdrowia i życia. W większości przypadków nie jest dostępne leczenie przyczynowe, dlatego leczenie ogranicza się do właściwego postepowania objawowego.
Jednymi z najczęściej spotykanych infekcji w populacji pediatrycznej są przede wszystkim, te które dotyczą dróg oddechowych. Szacuje się, że częstość występowania tych infekcji może sięgać nawet do 6 epizodów w ciągu roku. U dzieci w wieku przedszkolnym oraz młodszych problem ten wynika przede wszystkim z niedojrzałości układu immunologicznego. Obecnie na rynku farmaceutycznym istnieje szereg preparatów, które wspierają odporność, jednak często ich skuteczność oraz bezpieczeństwo nie została potwierdzone w wiarygodnych badaniach klinicznych. Jedną ze sprawdzonych strategii postępowania w przypadku częstych infekcji układu oddechowego jest stosowanie lizatów bakteryjnych o udowodnionym działaniu immunomodulującym. Wśród tego typu preparatów, znajdziemy zarówno postacie doustne, jak i donosowe, które są stosowane w obrębie zasadniczej struktury, w której odbywa się rozpoznawanie antygenu i inicjowanie lokalnej odpowiedzi odpornościowej organizmu.
Niedokrwistość oznacza stan, który charakteryzuje się spadkiem parametrów morfologicznych układu czerwonokrwinkowego, takich jak: stężenie hemoglobiny, liczba erytrocytów, czy wartość hematokrytu. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości na całym świecie jest niedobór żelaza (IDA – Iron Deficiency Anemia), a schorzenie to dotyczy szczególnie dzieci. W ich przypadku negatywne skutki wystąpienia IDA obejmują znacznie gorszy rozwój psychoruchowy, zaburzenia funkcji poznawczych oraz zaburzenia zachowania. Długotrwałe utrzymywanie się niedokrwistości z niedoboru żelaza oraz brak wdrożonego leczenia może wpłynąć nieodwracalnie na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Z tego powodu IDA jest istotnym problemem w pediatrii, któremu należy zapobiegać poprzez jego wykrywanie na wczesnym etapie rozwoju. Wyróżnia się trzy główne przyczyny niedokrwistości z niedoboru żelaza: nadmierne straty żelaza, zwiększone zapotrzebowanie oraz niedostateczne zaopatrzenie w żelazo, w tym niedostateczną podaż żelaza w diecie. W artykule omówiono zasady postępowania dietetycznego w przypadku występowania niedokrwistości z niedoboru żelaza u dzieci.
Rozwój narządu zębowego rozpoczyna się około 5.–6. tygodnia życia płodowego człowieka. Przyjmuje się, że jego zakończenie ma miejsce po około 20 latach. Skomplikowane zjawisko rozwoju zębów zwieńczone jest procesem ich wyrzynania. To dotyczy zębów stałych i poprzedzone jest mechanizmem resorpcji (wypadania) zębów mlecznych. Wszystkie te etapy mogą generować problemy, które wymagają specjalistycznej pomocy. Niniejszy tekst pozwala zapoznać się z procesem kształtowania narządu żucia oraz sytuacjami, które komplikują fizjologię.