Cukrzyca typu 1 (T1D) ma silne podłoże poligenowe, a na jej rozwój wpływają także czynniki środowiskowe [1]. Geny i środowisko łączą się, aby przełamać tolerancję immunologiczną na antygeny własne, co prowadzi do niszczenia komórek beta trzustki produkujących insulinę. Cukrzyca typu 1 zazwyczaj rozwija się w dzieciństwie i okresie dojrzewania. Jest ona najczęstszym zaburzeniem metabolicznym u dzieci i ma wpływ na całe życie osób nią dotkniętych oraz ich rodzin lub opiekunów.
Dział: Studium przypadku
W artykule opisano dziewczynkę z alergią na białka mleka krowiego (ABMK) pierwotnie karmioną wyłącznie piersią. Przedstawiono przebieg kliniczny oraz następujące po sobie kroki diagnostyczno-terapeutyczne oraz trudności i dylematy, które pojawiły się wraz z upływem czasu trwania schorzenia. Przypadek opatrzono komentarzem odnoszącym się do aktualnych zaleceń rozpoznawania i leczenia ABMK. Wykazano, że niekiedy spotkać się możemy z różnicą w efektywności terapii w zależności od tego, jaki rodzaj hydrolizatu o znacznym stopniu hydrolizy (serwatkowy lub kazeinowy) zostanie zastosowany.
Uczucie suchości w obrębie błony śluzowej jamy nosowej u dzieci to często zdarzający się problem, który może wynikać m.in. z długotrwałego stosowania leków, takich jak preparaty obkurczające błonę śluzową lub sterydy donosowe. Błona śluzowa jamy nosowej pełni kluczową rolę w filtrowaniu, nawilżaniu i ogrzewaniu wdychanego powietrza. Stosowanie leków obkurczających błonę śluzową może zaburzać naturalne procesy produkcji śluzu i zmieniać strukturę nabłonka nosa, co prowadzi do jego wysuszenia. Nawilżenie błony śluzowej nosa jest kluczowe dla poprawy komfortu dziecka i zapobiegania powikłaniom. Regularne stosowanie preparatów nawilżających, dbałość o wilgotność powietrza oraz unikanie przedłużonego stosowania leków to kluczowe elementy profilaktyki i leczenia tego stanu. W przypadku utrzymujących się dolegliwości zawsze warto zasięgnąć porady specjalisty, aby dostosować terapię do potrzeb dziecka.
W artykule opisano przypadek zakażenia rotawirusowego (RV) o ciężkim przebiegu i skutki pewnych braków w umiejętności adekwatnej do sytuacji oceny stanu pacjenta. Opatrzono go także komentarzem. W opracowaniu omówiono ponadto klasyfikację RV, patomechanizm biegunki rotawirusowej, metody diagnostyczne i terapeutyczne, a także ogólnoświatową epidemiologię zakażeń RV przed i po wprowadzeniu masowych szczepień. Dane wykazały, że tylko w 2016 r. szczepienia pozwoliły na całym świecie uratować życie ok. 28 900 dzieci. W artykule zawarto ponadto dostępne, choć skąpe dane dotyczące Polski. Ze względu na to, że ze sprawozdawczością zakażeń nie jest u nas nie najlepiej oraz z uwagi na to, że powszechne refundowane szczepienia przeciwrotawirusowe wprowadzono w Polsce dopiero w 2021 r., wiarygodnych danych na temat skuteczności szczepień w naszym kraju trudno się jeszcze spodziewać, choć pewne sygnały o pozytywnych efektach można już zauważyć.
Kaszel jest objawem, z którym spotka się każdy lekarz pediatra. Biorąc pod uwagę dużą liczbę pacjentów zgłaszających się z tym problemem do lekarza, bardzo ważna jest znajomość rekomendacji dotyczących diagnostyki i leczenia kaszlu, aby nie zlecać niepotrzebnych, obciążających pacjenta badań i wdrażać nieskutecznego bądź niepotrzebnego leczenia.
Czynnościowo nie da się oddzielić błony śluzowej nosa od błony śluzowej zatok stąd współcześnie mówimy o zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok – rhinosinusitis, choć nadal powszechnie mówi się ostrym zapaleniu zatok przynosowych (OZZP). Chociaż dokładna częstość występowania zapalenia zatok w populacji pediatrycznej nie jest znana, diagnozuje się je powszechnie, najczęściej po wirusowych zakażeniach górnych dróg oddechowych (ZGDO). Liczba ZGDO, które dana osoba może mieć w ciągu roku, sięgać może nawet 25 (dzieci mają ich zwykle średnio 6-8 rocznie). Jedynie około 0,5–2% ZGDO jest powikłanych bakteryjnym zapaleniem zatok. Głównymi objawami ostrego zapalenia zatok przynosowych są: kaszel w ciągu dnia i wyciek z nosa. Innymi typowymi oznakami i objawami są: zatkanie nosa, zwykle niezbyt wysoka gorączka i trwająca nie dłużej niż 3 dni, zapalenie ucha środkowego (50–60% pacjentów), drażliwość, ból głowy. Za ciężkim i/lub bakteryjnym zapaleniem zatok przemawia ropny wyciek z nosa, wysoka gorączka (tj. >39°C) i obrzęk okołooczodołowy, utrzymywanie się gorączki dłużej niż 3 dni, nawrót objawów i gorączki po okresie zdrowienia. Rozpoznanie stawia się z reguły na podstawie wywiadu oraz podstawowego badania fizykalnego. Badania laboratoryjne z reguły nie są konieczne. W niepowikłanym OZZP stosuje się jedynie leki objawowe: ibuprofen, paracetamol, płukanie zatok i nosa solą fizjologiczną, sterydoterapię miejscową, antyhistaminiki, alfamimetyki miejscowe i ogólne oraz leki ziołowe, np. BNO-101 (Sinupret) lub olejki eteryczne (np. Myrtol). Lekiem pierwszorzutowym w bakteryjnym zapaleniu zatok jest amoksycylina w wysokich dawkach. Powikłania, choć rzadkie, mogą być groźne dla życia i zdrowia i wymagają poza antybiotykoterapią interwencji zabiegowej.
Jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów pediatrycznych do lekarza jest ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy. Wiodącym czynnikiem etiologicznym biegunek bakteryjnych jest Campylobacter spp. Według raportu ECDC oraz EFSA z grudnia 2022 r. pierwszą najczęściej zgłaszaną chorobą odzwierzęcą u ludzi była kampylobakterioza. Ostre infekcje przewodu pokarmowego wywołane tym patogenem przenoszone są drogą pokarmową i zazwyczaj objawiają się biegunką, wymiotami, bólami brzucha, gorączką oraz obecnością śluzu i krwi w kale. Celem niniejszej pracy była analiza przypadków dzieci z zakażeniem Campylobacter spp. hospitalizowanych w Oddziale Gastroenterologii między styczniem 2022 r., a marcem 2023 r. Kampylobakteriozę rozpoznano u 3% spośród 630 pacjentów z nieżytem żołądkowo-jelitowym. Najczęstszym objawem w tej grupie chorych była biegunka i krew w stolcu, u większości obserwowano wzrost wskaźników stanu zapalnego, u ponad połowy uwidoczniono zmiany w obrazie wątroby w USG. Opisano 2 przypadki kliniczne: chłopca, u którego kampylobakteriozie towarzyszyło pierwsze ujawnienie obecności uchyłka Meckela oraz chłopca z koinfekcją bakteriami Campylobacter, Salmonelli oraz rotawirusem. Ze względu na to, że zakażenie Campylobacter spp. jest stosunkowo powszechne, choć nadal rzadko rozpoznawane, należy je brać pod uwagę, poszukując etiologii ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego u dzieci.
Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest najczęściej spotykaną chorobą przewlekłą w ambulatoryjnej praktyce lekarskiej. Statystyki wskazują, że choroba występuje u 10–30% dorosłych i prawie u 40% dzieci. Dotychczasowe postępowanie z ANN obejmuje terapię objawową oraz immunoterapię alergenową, swoistą, poprzedzoną szczegółową diagnozą. Klasyczne metody immunoterapii to wieloletnie i powtarzalne podawanie alergenów podskórnie (SCIT) lub podjęzykowo (SLIT). Nowe badania skupiają się na nowych metodach immunoterapii, głównie iniekcyjnej, ale opartej na krótszych schematach i zmodyfikowanych alergenach. W pomocy pacjentowi z poradzeniem sobie w ostrym okresie choroby przychodzi telemedycyna oraz aplikacje mobilne, usprawniające komunikację z lekarzem. Aby ułatwić pacjentowi dostęp do terapii, wiele leków można kupić bez recepty, korzystając z porady farmaceuty. Istotna jest współpraca między lekarzami różnych specjalności oraz farmaceutami.
Ostra biegunka to zmiana konsystencji stolca i/lub zwiększenie częstotliwości wypróżnień powyżej trzech na dobę. Wirusy są przyczyną 60% wszystkich przypadków biegunki i ponad 75% wymiotów i biegunki u dzieci. Rotawirusy to najczęstszy czynnik powodujący zapalenia żołądka i jelit u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2 lat. Postępowanie objawowe, tj. stosowanie płynów elektrolitowych do nawadniania doustnego i właściwe żywienie jest podstawą leczenia ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego niezależnie od jego etiologii. Higiena rąk ma podstawowe znaczenie jako prewencja zakażeń jelitowych. Szczepienia przeciwko rotawirusom znajdują się w polskim Programie Szczepień Obowiązkowych i są rekomendowane wszystkim niemowlętom w wieku od 6. do 24. t.ż.
Podgłośniowe zapalenie krtani jest częstą chorobą układu oddechowego u dzieci między 6. m.ż. a 5. r.ż.. Wywoływane jest przez wirusy mające powinowactwo do dróg oddechowych, w tym najczęściej przez wirusy paragrypy 1 i 3. Chociaż choroba zwykle ma charakter samoograniczający, u niektórych chorych może prowadzić do ostrych zaburzeń oddychania i wiązać się z koniecznością wizyty w placówce ochrony zdrowia. Postępowanie lecznicze zależy od wieku dziecka, ciężkości przebiegu choroby oraz możliwości uzyskania dostępu do opieki medycznej. Podstawą leczenia farmakologicznego podgłośniowego zapalenia krtani są glikokortykosteroidy, które w zależności od formy leku mogą być podawane wziewnie, doustnie, dożylnie, domięśniowo oraz doodbytniczo. Dodatkowo w przypadku podgłośniowego zapalenia krtani o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu zaleca się nebulizację z adrenaliny (epinefryny). Stosowanie antybiotyków oraz leków bronchodylatacyjnych nie jest wskazane. W artykule przedstawiono zasady postępowania w podgłośniowym zapaleniu krtani u dzieci w oparciu o zagraniczne i krajowe rekomendacje oraz metaanalizę Cochrane.
Kaszel jest jednym z najczęstszych powodów wizyt z dzieckiem u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Leki przeciwkaszlowe należą do powszechnie stosowanych środków w pediatrii. Kluczowe znaczenie ma odpowiednie dopasowanie terapii, w tym farmakoterapii, do objawów prezentowanych przez dziecko. Ponieważ odruch kaszlowy odgrywa istotną rolę w naturalnym przebiegu infekcji, jego nadmierne hamowanie jest niewskazane. W sytuacji uciążliwego kaszlu związanego z infekcją należy koncentrować się raczej na jego łagodzeniu niż na całkowitym zahamowaniu.
Jednym z najczęściej występujących objawów towarzyszących infekcjom u dzieci jest kaszel produktywny, w którego leczeniu można wykorzystywać surowce pochodzenia naturalnego. Obecnie najczęściej ordynowanymi przez lekarzy i polecanymi przez farmaceutów środkami łagodzącymi objawy kaszlu w czasie zakażenia górnych dróg oddechowych są preparaty zawierające w swoim składzie związki mukolityczne, czyli takie, których zadaniem jest rozrzedzenie zalegającego śluzu, co w efekcie ułatwia jego upłynnienie, oraz bronchospazmolityczne, czyli takie, których głównym zadaniem jest rozkurczenie oskrzeli. Wśród preparatów wykazujących właściwości broncholityczne oraz sekretolityczne o ugruntowanej pozycji w leczeniu kaszlu produktywnego oraz kaszlu ostrego będącego objawem stanów zapalnych drzewa oskrzelowego znajdują się preparaty ziołowe zawierające w składzie standaryzowany wyciąg z liści bluszczu (Hedera helicis folii extractum) oraz ziele tymianku (Thymi herba). Bezpieczeństwo oraz tolerancja wyciągu z bluszczu została szeroko poznana i potwierdzona w licznych badaniach. Potwierdzeniem tego jest fakt, iż stosowanie różnych rodzajów wyciągów z liści bluszczu w populacji pediatrycznej w leczeniu kaszlu związanego z przeziębieniem zostało oficjalnie zaakceptowane przez Komitet ds. Ziołowych Produktów Leczniczych Europejskiej Agencji Leków (EMA). Tymianek pospolity (Thymus vulgaris) to roślina bogata w olejki eteryczne, z których głównymi składnikami są tymol i karwakrol. Te substancje charakteryzują się silnym działaniem antyseptycznym, co czyni tymianek skutecznym środkiem w walce z infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi. Preparaty zawierające wyciąg z liści bluszczu oraz ziele tymianku stanowią istotną metodę leczenia kaszlu produktywnego oraz bezproduktywnego w czasie infekcji górnych dróg oddechowych w populacji pediatrycznej. Połączenie ekstraktów z tymianku i bluszczu wykazuje synergistyczne działanie, co pozwala na obniżenie dawek stosowanych w terapii oraz poprawę profilu bezpieczeństwa przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej skuteczności terapeutycznej. Badania eksperymentalne wskazują, że te roślinne składniki mają aktywność mukoregulacyjną, hamują odpowiedź zapalną oraz wpływają na przebudowę oskrzeli, co jest szczególnie istotne w kontekście funkcjonowania komórek kubkowych i aparatu śluzowo-rzęskowego. Preparaty te skutecznie łagodzą napady suchego kaszlu, zmniejszają produkcję gęstej wydzieliny oraz redukują jej lepkość i napięcie powierzchniowe. Dodatkowo wspomagają rozszerzenie światła drzewa oskrzelowego, co ułatwia odkrztuszanie.