Meningokoki – wszystko co należy o nich wiedzieć, lecząc dzieci

Patogen

Neisseria meningitidis (dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych) to gram-ujemna bakteria z rodziny Neisseriaceae, posiadająca otoczkę polisacharydową. Na podstawie różnic strukturalnych w budowie otoczki wyróżnia się 13 serogrup. Do najczęściej potwierdzanych w zakażeniach inwazyjnych należą serogrupy: A, B, C, Y i W135 odpowiadające za ponad 90% zakażeń, za pozostałe odpowiedzialne są serogrupy X, Z i L. Dominacja poszczególnych serogrup jest różna w zależności od regionu świata. W Europie
ponad połowa przypadków IChM wywoływana przez meningokoki B, a w drugiej w kolejności C, następnie W135 i Y. Jedynym rezerwuarem Neisseria meningitidis są ludzie. Nosicielstwo w jamie nosowo-gardłowej, stwierdzane jest u 5–10% osób, a w niektórych populacjach sięga nawet 25% (w środowiskach zamkniętych 40–80%). Transmisja występuje na drodze kropelkowej lub poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną z nosogardła osób skolonizowanych. Średni okres inkubacji wynosi zazwyczaj 3–4 dni (2–10 dni). Neisseria meningitidis może wywołać ograniczone zakażenie, jak zapalenie ucha, stawów, górnych dróg oddechowych i moczowych, ale najczęściej powoduje inwazyjną chorobę meningokokową (IChM) pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (30–60%) i posocznicy (20–30%). Wśród rzadszych postaci zakażeń inwazyjnych występuje zapalenie wsierdzia i osierdzia. Zakaźność ustępuje w ciągu 24 godzin po rozpoczęciu skutecznej antybiotykoterapii [1, 2, 3].

Epidemiologia

Według raportu European Centre for Disease Prevention and Control w 2018 r. w 30 państwach członkowskich Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) zgłoszono łącznie 3233 potwierdzone przypadki IChM, w tym 324 zakończone zgonem. Roczna zapadalność wyniosła 0,6 przypadków na 100 000 mieszkańców, podobnie jak w latach 2015–2017. Wskaźniki zależne od wieku były najwyższe w grupie niemowląt, a następnie u dzieci między 1. a 4. rokiem życia oraz u pacjentów w wieku 15–24 lat. Ogólny stosunek mężczyzn do kobiet wynosił 1:1. Jednak w grupie wiekowej poniżej 15. roku życia dominowali mężczyźni, a w grupie powyżej 50. roku życia kobiety. Na podstawie uzyskanych danych stwierdzono, że główną przyczyną inwazyjnej choroby meningokokowej pozostaje nadal serogrupa B Neisseria meningitidis, która dominowała we wszystkich grupach wiekowych poniżej 65. roku życia [4]. 
W Polsce według danych Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP-PZH w latach przed pandemią COVID-19 rocznie zgłaszano ok. 200 przypadków IChM: w roku 2015 – 218 przypadków, w 2016 – 168, w 2017 – 228 przypadków, w tym 122 zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) i 159 przypadków posocznicy, w 2018 – 202, wśród których rozpoznano 100 przy-
padków ZOMR i 139 przypadków posocznicy. Zapadalność na IChM ogółem wynosiła zatem 0,53 przypadki na 100 0000 mieszkańców w roku 2018 i była nieco niższa niż w roku 2017, kiedy w całej populacji była na poziomie 0,59 przypadków na 100 000 mieszkańców. W okresie pandemii Covid-19 liczba przypadków spadła o połowę, co jest w pełni uzasadnione, biorąc pod uwagę zachowywanie dystansu społecznego, noszenie mas...