Znamiona barwnikowe (melanocytowe) stanowią łagodną proliferację prawidłowych melanocytów, tworzących gniazda w obrębie naskórka i/lub skóry właściwej. Występują bardzo często zarówno u dorosłych, jak i w populacji pediatrycznej. Szacuje się, że u dzieci w pierwszej dekadzie życia średnia liczba znamion wynosi około 15–30 w przypadku rasy białej oraz 5–10 u dzieci pochodzenia afrykańskiego, azjatyckiego i rdzennych Amerykanów.
W 1955 r. skonstruowano pierwszy inhalator ciśnieniowy z dozownikiem (MDI – metered dose inhaler), który zrewolucjonizował leczenie chorób układu oddechowego. Różnorodność współczesnych inhalatorów pozwala dopasować odpowiedni sprzęt do indywidualnych potrzeb chorego i zwiększyć w ten sposób compliance pacjenta. W przypadku dzieci chorujących na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych popularna wśród pediatrów stała się nebulizacja za pomocą inhalatora pneumatycznego z maseczką twarzową. W nebulizatorze można również łączyć kilka leków jednocześnie i wprowadzić je u niewspółpracujących pacjentów pediatrycznych, którzy mają problem z synchronizacją wdechowo-wydechową. Nowinką technologiczną na rynku nebulizatorów jest tzw. inhalator siateczkowy typu mesh. Inhalatory te do wytwarzania aerozolu wykorzystują wibrującą siatkę lub płytkę z małymi otworami (vibrating mesh technology – VMT).
Nerki pełnią funkcję wydalniczą, regulacyjną (utrzymanie hemostazy), wewnątrzwydzielniczą oraz metaboliczną. Zaburzenia w budowie błony filtracyjnej kłębuszka powoduje zaburzenie funkcjonowania nerek, doprowadzając do pojawienia się zespołu objawów. W przypadku pierwotnego wrodzonego zespołu nerczycowego dysfunkcja ta jest uwarunkowana genetycznie i objawia się na wczesnym etapie życia dziecka.
Minęły już lata, gdy w poradniach i oddziałach ortopedii dziecięcej dominowali utykający pacjenci z powodu tzw. wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego. Wczesne badania kliniczne i ultrasonograficzne spowodowały zmianę w rozumieniu patogenezy tej wady narządu ruchu [12]. Okazało się, że nie jest to wada wrodzona tylko rozwojowa i odpowiednio wcześnie przeprowadzone badania pozwalają nie dopuścić do przemieszczenia się głowy kości udowej z panewki, co daje możliwość wyleczenia na wczesnym etapie dysplazji [17]. Potrzeby operacyjne tej wady zmieniły się radykalnie w okresie jednego pokolenia ortopedów z czterech operacji tygodniowo, jakie przeprowadzano np. w Klinice Ortopedii Dziecięcej w Lublinie w latach 90., do aktualnie jednej operacji rocznie! To najlepszy przykład, jak istotną rolę w medycynie odgrywa profilaktyka. Aby dojść do takiego wyniku, a chcemy jeszcze podnieść poprzeczkę wczesnego wykrywania, konieczna jest dobra współpraca ortopedów z neonatologami, pediatrami i lekarzami rodzinnymi.
Wstrząs anafilaktyczny to ciężka, szybko rozwijająca się reakcja anafilaktyczna (anafilaksja), w której występuje obniżenie ciśnienia tętniczego zagrażające życiu. Główne czynniki wywołujące anafilaksję u dzieci to: pokarmy, leki, jady owadów błonkoskrzydłych, białka podawane pozajelitowo, a także preparaty alergenów stosowane w diagnostyce i immunoterapii. Objawy anafilaksji pojawiają się najczęściej w ciągu kilku sekund do kilku minut po narażeniu na czynnik wywołujący (ale niekiedy później – nawet do kilku godzin) i dotyczą: – skóry i tkanki podskórnej: pokrzywka/obrzęk naczynioruchowy, rumień, – układu oddechowego: obrzęk górnych dróg oddechowych, chrypka, stridor, kaszel, świsty, duszność, nieżyt nosa, – przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, ból brzucha, biegunka. Objawy mogą występować w formie reakcji ogólnoustrojowej z hipotensją i innymi objawami wstrząsu. Im szybciej się rozwijają, tym większe jest ryzyko anafilaksji ciężkiej i zagrażającej życiu. Rozpoznanie anafilaksji stawiane jest na podstawie objawów, a leczenie polega przede wszystkim na domięśniowym podaniu adrenaliny. Po podaniu adrenaliny konieczna jest szpitalna obserwacja.
Każdą wizytę dziecka w gabinecie lekarza pediatry/lekarza rodzinnego warto wykorzystać jako okazję do sprawdzenia stanu uodpornienia. Zaległości w wykonaniu szczepień obowiązkowych mogą mieć różne przyczyny: odroczenie szczepienia ze wskazań medycznych (nie zawsze uzasadnionych), zaniedbania ze strony rodziców czy ich decyzja o nieszczepieniu dziecka. W każdym przypadku należy podjąć rozmowę o uzupełnieniu braków. Nawet jeśli wcześniej rodzice świadomie odmawiali szczepienia dziecka, decyzja ich mogła ulec zmianie, np. ze względu na sytuację epidemiologiczną odry w Polsce. W ciągu ostatnich miesięcy obserwuje się dramatyczny wzrost zachorowań. Od października 2018 r. do połowy maja 2019 r. zarejestrowano 1164 przypadki tej choroby [1]. Zaległości w realizacji kalendarza szczepień mogą dotyczyć poszczególnych szczepionek, ale zdarzają się także dzieci, u których dotychczas nie wykonano żadnych szczepień. Wymaga to zaplanowania indywidualnego kalendarza szczepień i może stanowić duże wyzwanie dla lekarza sprawującego opiekę nad dzieckiem. Planując i realizując zaległe szczepienia, stosujemy ogólne zasady wykonywania szczepień.
Choroby infekcyjne dróg oddechowych w populacji pediatrycznej stanowią duże wyzwanie pod względem farmakoterapii z powodu częstości ich występowania, kosztów związanych z ich leczeniem oraz leczeniem powikłań, a także ewentualnych hospitalizacji. Badania wykazują, że infekcje dróg oddechowych są jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Choroby infekcyjne dróg oddechowych dotyczyć mogą zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych, mogą mieć charakter ostry lub przewlekły, a najczęściej wynikają z infekcji wirusowych i bakteryjnych (rzadziej grzybiczych). Zastosowanie fitoterapii jako samodzielnego leczenia lub jako leczenia wspomagającego na przykład antybiotykoterapię czy chemioterapię może okazać się korzystne dla pacjenta [1, 2].
Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (wirus KZM) jest czynnikiem etiologicznym przenoszonego przez kleszcze sezonowego zapalenia ośrodkowego układu nerwowego. Na terenie Euroazji występują trzy podtypy tego wirusa: europejski, syberyjski i dalekowschodni. Podtyp europejski wirusa przenoszony jest przez kleszcze Ixodes ricinus. Zakażenie wirusem KZM może przebiegać jako meningitis (50% chorych), encephalomeningitis (40% pacjentów) i meningoencephalomyelitis (około 10% chorych). Występuje wyraźna zależność pomiędzy wiekiem chorego a ciężkością przebiegu zakażenia. Zakażenie europejskim podtypem wirusa KZM ma łagodniejszy przebieg u dzieci niż u dorosłych. Najskuteczniejszą metodą walki z wirusem jest stosowanie szczepień ochronnych przeciwko KZM.
Przepuklina oponowo-rdzeniowa jest ciężką wadą rozwojową o nieznanej etiologii. Konsekwencją wady jest porażenie mięśni od poziomu wynicowanego rdzenia kręgowego, rozwój wodogłowia u dużej części chorych oraz porażenie pęcherza moczowego i kanału odbytu. Dzięki kompleksowemu leczeniu pacjenci z przepukliną oponowo-rdzeniową dożywają wieku dorosłego i mogą z różnymi ograniczeniami uczestniczyć w życiu społecznym. Stosowane obecnie leczenie przed urodzeniem oraz właściwe postępowanie po urodzeniu wpłynęło na poprawę wyników. W pracy przedstawiono i zobrazowano techniki leczenia operacyjnego zarówno przed urodzeniem, jak i po nim.
Zespół jelita drażliwego (ZJD) należy do czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego. Charakteryzuje go występowanie przewlekłych bólów brzucha związanych z wypróżnieniami i zmianą w konsystencji lub częstości oddawania stolców. Rozpoznanie zespołu wymaga obecności objawów zawartych w Kryteriach Rzymskich IV. By wykluczyć u pacjenta organiczne podłoże dolegliwości, przeprowadza się dokładne badanie podmiotowe i przedmiotowe. Etiologia zespołu jest wieloczynnikowa, istotne są: nadwrażliwość trzewna, czynniki dietetyczne, zaburzenia mikrobioty jelitowej, dysfunkcja osi mózgowo-jelitowej, przebyte infekcje i czynniki psychospołeczne. W leczeniu kluczowe jest wsparcie pacjenta wyjaśniające wszelkie aspekty jego dolegliwości. Farmakoterapia, psychoterapia oraz dieta pełnią rolę pomocniczą.
Owsica (enterobiosis) występuje głównie u dzieci. Jej objawy to świąd odbytu i krocza oraz ostry ból brzucha, bezsenność, nerwowość, moczenie bezwolne. Z połkniętych jaj, w żołądku, górnym odcinku jelita cienkiego wylęgają się larwy i w jelicie krętym i kątnicy przechodzą w postać dorosłą Dorosłe pasożyty mogą wywołać zapalenie wyrostka robaczkowego, dróg moczowych i żeńskich narządów rodnych oraz wnikać do jamy brzusznej, zapoczątkowując przewlekłe ektotopowe zarażenia owsikami. W wyniku reakcji ziarniniakowej, następuje nagromadzenie limfocytów i eozynofilii otaczających pasożyty. Powstałe ziarniniaki owsikowe wykrywane są w wielu narządach. Podstawą rozpoznania owsicy jest izolacja jaj, larw lub dorosłych owsików w wymazach z okolicy odbytu.
Wirus brodawczaka ludzkiego (ang. Human papiloma virus – HPV) jest patogenem przenoszonym drogą płciową wykazującym powinowactwo do komórek nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych i skóry. Rezerwuarem wirusa jest zakażony człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kontaktów seksualnych, przez kontakt bezpośredni z zakażoną skórą lub błonami śluzowymi oraz rzadko drogą wertykalną w czasie porodu. Większość zakażeń HPV obserwuje się pomiędzy 16. i 26. r.ż.
