Skóra – największy narząd człowieka, przetwarza informacje ze świata zewnętrznego oraz zapewnia pierwszą linię obrony przeciwko patogenom, toksynom oraz nieprzyjaznym warunkom środowiska. Skóra stanowi barierę fizyczną i odpornościową, która wspierana jest przez społeczność mikroorganizmów ją zasiedlających. Mikrobiota umacnia barierę skórno-naskórkową poprzez konkurowanie z patogenami oraz modulowanie odpowiedzi odpornościowej organizmu gospodarza. W skład mikrobiomu człowieka wchodzą bakterie, grzyby, wirusy oraz ich genomy. W zależności od wieku, etapu rozwoju, na jakim znajduje się człowiek, oraz środowiska, w jakim przebywa, zmienia się skład jego mikrobiomu – co może mieć znaczący wpływ na występowanie wielu chorób.
Dział: Studium przypadku
W ostatnich latach coraz większe znaczenie przypisuje się długołańcuchowym, wielonienasyconym kwasom tłuszczowym z rodziny omega-3. Wyróżniamy dwie grupy nienasyconych kwasów tłuszczowych – kwasy nienasycone z szeregu n-3 oraz oraz kwasy z szeregu n-6. Główne źródło kwasów omega-3 stanowi olej rybi, natomiast kwasy nienasycone z szeregu n-6 znajdują się w olejach roślinnych. Suplementacja kwasami omega powinna opierać się na odpowiedniej proporcji kwasów omega-6 do omega-3, która powinna wynosić nie więcej niż 5:1. Kwasy omega są niezbędne dla zachowania prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie w okresie niemowlęcym i dziecięcym. Szczególną rolę przypisuje się kwasowi doksozaheksaenowemu (DHA). Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 stanowią składnik fosfolipidów błon komórkowych komórek nerwowych istoty szarej mózgu oraz siatkówki oka. Na podstawie przeprowadzanych badań stwierdzono, że suplementacja kwasów omega przynosi bardzo dobre rezultaty u dzieci w zaburzeniach koncentracji uwagi, nadpobudliwości psychoruchowej oraz u pacjentów z trudnościami w nauce.
W artykule przedstawiono działanie Lactobacillus rhamnosus GG oraz Saccharomyces boulardii w podstawowych zastosowaniach, takich jak ostra biegunka, zwłaszcza wirusowa, profilaktyce ostrej biegunki w warunkach szpitalnych oraz w zapobieganiu biegunce poantybiotykowej. Obie substancje aktywne znajdują się w rekomendacjach ESPGHAN. Obiecujące wydaje sie połączenie L. rhamnosus GG i Saccharomyces boulardii. Omówiono także zalety mikrokapsułkowania preparatów probiotycznych.
Migrena należy do pierwotnych bólów głowy. Występuje u 5–10% dzieci. Etiologia migrenowych bólów głowy pozostaje nieznana. Patogeneza również w dużej mierze pozostaje niejasna. Prawdopodobnie migrenowy ból głowy wynika z nieprawidłowych reakcji układu nerwowo-naczyniowego na bodźce wewnętrzne i zewnętrzne. W patogenezie migreny bierze się również pod uwagę genetycznie uwarunkowane zaburzenia kanałów jonowych oraz zaburzenia neurotransmisji, głównie serotoninowej.
Zespół jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome, IBS) jest powszechną i nawracającą chorobą. Pomimo iż istotnie nie zwiększa prawdopodobieństwa zachorowania na chorobę organiczną przewodu pokarmowego i nie wywołuje groźnych powikłań, znacząco pogarsza jakość życia pacjentów. Przyczyna choroby jest wieloczynnikowa i nie do końca poznana. IBS przebiega z nawracającym bólem brzucha, związanym z wypróżnieniem, zmianą jego częstotliwości czy konsystencji stolca. Obecnie rozpoznanie powinno być stawiane w oparciu o Kryteria Rzymskie IV, na podstawie rzetelnie zebranego wywiadu i badania fizykalnego, dążąc do ograniczenia wykonywania badań pomocniczych. Niniejsze opracowanie jest zbiorem aktualnych rekomendacji i doniesień dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w IBS.
Ospa wietrzna jest częstą chorobą zakaźną w populacji pediatrycznej. Charakteryzuje ją wysoka zakaźność oraz typowy wygląd zmian skórnych. U dzieci z ospą wietrzną mogą wystąpić powikłania: odwodnienie, nadkażenia bakteryjne, zaburzenia neurologiczne, sepsa. Zakażenie o ciężkim przebiegu może wystąpić u noworodków, dorosłych, kobiet ciężarnych i pacjentów z immunosupresją, bez względu na wiek. Leczenie polega na pielęgnacji skóry, odpowiednim nawadnianiu, obniżaniu gorączki oraz niwelowaniu świądu. U pacjentów z ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby należy zastosować leczenie przeciwwirusowe. Ospie wietrznej można skutecznie zapobiegać wykonując szczepienia ochronne, szczepionki są zarejestrowane do stosowania u dzieci powyżej 9. m.ż.
Kontaktowe zapalenie skóry (inaczej nazywane egzemą lub wypryskiem) to schorzenie zaliczane do nieinfekcyjnych chorób zapalnych o typowym obrazie klinicznym, często występujące w populacji pediatrycznej. W zależności od patogenezy wyróżnia się alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, które jest nabytą reakcją nadwrażliwości typu komórkowego (typ IV) na alergen oraz kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia lub toksyczne – wywołane przez substancje bezpośrednio uszkadzające skórę. Obserwuje się postacie ostre i przewlekłe. Klinicznie kontaktowe zapalenie skóry charakteryzuje się występowaniem zmian rumieniowo-złuszczających z obecnością grudek wysiękowych, pęcherzyków oraz nadżerek, a w przypadkach przewlekłych pogrubieniem i lichenizacją naskórka. Zmianom często towarzyszy świąd oraz pieczenie skóry [1, 2, 3].
Czytaj więcej
Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest bardzo powszechnym schorzeniem, u podłoża którego leży immunologicznie uwarunkowana nadwrażliwość na alergeny często występujące w otoczeniu. W zależności od rodzaju alergenu dzielimy go na sezonowy (drzewa, trawy, chwasty) oraz całoroczny (roztocza, zwierzęta domowe). Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania objawom jest eliminacja alergenów z otoczenia, jeśli nie jest to możliwe, wprowadza się terapię doustnymi lekami antyhistaminowymi oraz sterydami stosowanymi miejscowo do jamy nosowej. Optymalną metodą leczenia jest immunoterapia, jednak aby jej zastosowanie było skuteczne, należy zidentyfikować czynnik wywołujący symptomy i pewnie skorelować je z występującymi objawami.
Pokrzywkę stwierdza się u około 15–20% populacji, z czego u około 75% przechodzi ona w postać przewlekłą lub nawrotową. Szczyt zachorowania przypada na 3.–4. dekadę życia, lecz objawy pokrzywki możemy obserwować tak naprawdę w każdej grupie wiekowej, poczynając od noworodków i małych dzieci. Jej występowanie u dzieci szacuje się na 2–6%, jednakże dane są różne w zależności od miejsca zamieszkania. U dzieci podobnie jak u dorosłych, częściej pojawia się pokrzywka ostra, a głównym czynnikiem sprawczym są infekcje, pokarmy lub alergeny wziewne. W terapii pierwszego rzutu zaleca się leki przeciwhistaminowe, a w cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie preparatów immunosupresyjnych lub terapii biologicznej.
Kaszel jest najczęstszą przyczyną konsultacji pediatrycznych. Choć występuje także u osób zdrowych, jego zwiększone nasilenie wpływa na codzienne funkcjonowanie dziecka oraz jego otoczenia. Do najczęstszych przyczyn kaszlu należą infekcje wirusowe, choć lista przyczyn jest bardzo długa i szczególną uwagę trzeba zwrócić na obecność tzw. objawów alarmowych, które mogą nasuwać podejrzenie poważnych chorób układu oddechowego. Punktem wyjścia do podjęcia decyzji diagnostycznych może być określenie charakteru kaszlu oraz czasu jego trwania, należy jednak pamiętać o ograniczonej wiarygodności relacji rodziców w określaniu rodzaju kaszlu u dziecka. W leczeniu dostępnych jest wiele metod, a ich wybór w dużej mierze zależy od charakteru kaszlu i podejrzewanej przyczyny.
Najpopularniejszą doustną postacią leku dostępną w aptece są tabletki i kapsułki, które są jednak nieodpowiednie dla dzieci poniżej 6. roku życia z powodu trudności w połykaniu. W syropach natomiast trudno jest zamaskować nieprzyjemny smak, a częsty brak odpowiedniej miarki w opakowaniu uniemożliwia prawidłowe odmierzenie dawki. Często istnieje potrzeba dodatkowych czynności służących sporządzeniu leku w formie gotowej lub nadającej się do podania dziecku. Problemem dla rodzica okazać się może poprawne sporządzenie zawiesiny z antybiotykiem, z granulatu lub proszku. Artykuł omawia wymienione wyżej problemy, wskazano w nim także na konieczność większej współpracy lekarza z farmaceutą oraz przedstawiono nowe koncepcje form leków dedykowanych dla pacjentów pediatrycznych, takie jak lamelki czy peletki.