Wczesne kształtowanie się mikrobioty jelitowej noworodków urodzonych drogą cięcia cesarskiego (CS) stanowi przedmiot intensywnych badań ze względu na możliwe konsekwencje immunologiczne i metaboliczne. W porównaniu z noworodkami urodzonymi drogą naturalną, noworodki urodzone przez cesarskie cięcie charakteryzują się mniejszą różnorodnością bakterii zasiedlających ich organizm oraz wolniejszym tempem kolonizacji mikrobioty. Wczesne kształtowanie się mikrobioty jelitowej u noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie w 4.–5. dobie życia charakteryzuje się wyraźnie obniżonym tempem kolonizacji probiotycznymi bakteriami, takimi jak Bifidobacterium, Lactobacillus czy Bacteroides. Interwencje probiotyczne zastosowane od pierwszych dni życia mogą przyspieszyć wyrównanie zaburzonego składu mikroflory i zwiększyć udział korzystnych gatunków bakterii. Jednak pełne ukształtowanie właściwej równowagi flory bakteryjnej wymaga wsparcia czynników środowiskowych, takich jak odpowiednio prowadzona laktacja czy złożona probio-/synbiotykoterapia. Dalsze badania randomizowane i wieloośrodkowe są konieczne, by zoptymalizować strategie przywracania naturalnej mikrobioty w przypadku narodzin przy pomocy cięcia cesarskiego i minimalizować ryzyko dysbioz powiązanych z późniejszymi zaburzeniami immunologicznymi i metabolicznymi.
Autor: Katarzyna Plata-Nazar
dr hab. n. med.; Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Alergologii i Żywienia Dzieci, Gdański Uniwersytet Medyczny
Zakażenia wirusem grypy są bardzo powszechne wśród dzieci na całym świecie. Pomimo szerokiej dostępności szczepionek szacuje się, że rocznie dochodzi do około 90 milionów przypadków wśród dzieci poniżej 5. r.ż. W Polsce liczba przypadków i podejrzeń oscyluje wokół 1–1,5 miliona. Tak duża liczba zachorowań wskazuje, jak istotnym problemem jest grypa zarówno dla lekarzy, jak i dla rodziców i dzieci.
Kaszel jest objawem, z którym spotka się każdy lekarz pediatra. Biorąc pod uwagę dużą liczbę pacjentów zgłaszających się z tym problemem do lekarza, bardzo ważna jest znajomość rekomendacji dotyczących diagnostyki i leczenia kaszlu, aby nie zlecać niepotrzebnych, obciążających pacjenta badań i wdrażać nieskutecznego bądź niepotrzebnego leczenia.
Artykuł analizuje wyzwania związane z sezonowym wzrostem infekcji, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, i rolę pediatrów w ich zarządzaniu. Najczęstsze infekcje to wirusy RSV, grypy, SARS-CoV-2 oraz rotawirusy. Pediatrzy powinni edukować rodziców i dzieci o higienie, promować zdrowe nawyki, szczepienia i suplementację witaminy D. Skuteczne zarządzanie wymaga planowania zasobów i koordynacji działań, aby zmniejszyć liczbę zachorowań i zapewnić odpowiednią opiekę.
Grypa jest jedną z najczęstszych chorób układu oddechowego o etiologii wirusowej. Jest to choroba wysoce zakaźna. Według WHO co roku na grypę choruje aż 20–30% dzieci na świecie. Chociaż u wielu dzieci grypa jest samoograniczającą się, niepowikłaną chorobą, w niektórych przypadkach może mieć przebieg ciężki z poważnymi powikłaniami, np. zapaleniem płuc czy zapaleniem mięśnia sercowego. Dzieci poniżej 5. r.ż. oraz starsze, obciążone chorobami przewlekłymi stanowią grupę ryzyka ciężkiego przebiegu grypy. Rozpoznanie choroby stawia się na podstawie obrazu klinicznego oraz dodatniego szybkiego testu antygenowego lub RT-PCR wymazu z nosa i gardła, choć w trakcie epidemii potwierdzenie rozpoznania nie jest konieczne do włączenia leczenia. Lekiem z wyboru jest oseltamiwir. Lek ten może skrócić czas trwania choroby i zmniejszyć ryzyko powikłań. Należy go włączyć u dziecka z grupy ryzyka, rozważyć włączenie go u pozostałych dzieci. Leczenie należy wdrożyć jak najwcześniej, w ciągu 48 h od wystąpienia pierwszych objawów choroby. Jest on również zalecany do chemioprofilaktyki poekspozycyjnej. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania grypie pozostają coroczne szczepienia, które są zalecane każdemu dziecku powyżej 6. m.ż., u którego nie stwierdza się przeciwwskazań.
W pracy opisano patogenezę, klasyfikację, symptomatologię i leczenie zapaleń zatok przynosowych u dzieci w świetle wytyczanych EPOS 2020. Szczególnie przeanalizowano przydatność stosowania fitofarmaceutyków w tej grupie chorych.
Mikrobiota jelitowa to zespół mikroorganizmów tworzących w układzie pokarmowym złożony ekosystem. Większość z nich stanowią bakterie, jednak dolny odcinek układu pokarmowego „zamieszkują” też archeony (drobne jednokomórkowce), eukarionty (jądrowce), wirusy i grzyby. Istnieje wiele dowodów na to, że mikrobiota jelitowa odgrywa niezwykle ważną rolę dla zdrowia dziecka już od momentu jego narodzin. Natomiast probiotyki wspomagają jej korzystny wpływ na prawidłową funkcję układu pokarmowego i odpornościowego, głównie poprzez wspieranie naturalnej mikrobioty fizjologicznej i utrzymywanie jej równowagi. Tym samym zyskują one coraz więcej zastosowań również u najmłodszych pacjentów. Szczególną uwagą warto objąć szczepy z rodzaju Bifidobactrium, gdyż należą one do najliczniejszych bakterii w przewodzie pokarmowym zdrowego dziecka w pierwszych latach jego życia. Szczepy z gatunku Bifidobacterium breve zostały szczegółowo scharakteryzowane pod kątem potencjalnych właściwości probiotycznych. Należy podkreślić, że podobnie jak w przypadku wszystkich organizmów probiotycznych, korzystne efekty laboratoryjne i kliniczne są ściśle specyficzne dla szczepu. W pracy omówiona zostanie rola Bifidobacterium breve BR03 i Bifidobacterium breve B632 w ochronie prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego niemowląt.
Ostre zapalenie zatok przynosowych to jedna z najczęstszych przyczyn konsultacji w gabinecie pediatry. W większości przypadków przyczyną jest infekcja wirusowa, a zakażenie ma charakter samoograniczający się i wymaga jedynie postępowania objawowego. Dzięki znajomości typowych objawów możliwe jest wdrożenie odpowiedniego leczenia i uniknięcie niepotrzebnej antybiotykoterapii, a także identyfikacja pacjentów wymagających pilnej hospitalizacji. W artykule przedstawię algorytm postępowania z pacjentem z objawami ostrego zapalenia zatok przynosowych oparty na zaleceniach zawartych w rekomendacjach EPOS 2020.
Najczęstszą przyczyną niedokrwistości w populacji pediatrycznej jest niedobór żelaza. Deficyt żelaza stanowi powszechny problem żywieniowy, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci. Wśród dzieci i młodzieży wyróżniamy grupy, które są szczególnie narażone na niedokrwistość. Istnieją zalecenia dotyczące żywienia na poszczególnych etapach rozwoju, które minimalizują ryzyko rozwoju niedokrwistości, oraz zalecenia dotyczące profilaktycznej suplementacji żelaza w grupach ryzyka. Prewencja niedoboru żelaza oraz odpowiednie leczenie niedokrwistości związanej z brakiem tego pierwiastka umożliwiają uniknięcie długofalowych negatywnych konsekwencji choroby oraz sprzyjają prawidłowemu rozwojowi psychomotorycznemu dzieci.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) są coraz częściej rozpoznawanymi zaburzeniami neurorozwojowymi, dlatego bardzo ważna staje się dziś wiedza lekarzy dotycząca wczesnego rozpoznawania, ścieżki diagnostycznej autyzmu oraz umiejętność pracy z dzieckiem z ASD i jego rodziną. Artykuł przedstawia opis przypadku 28-miesięcznego chłopca, skierowanego do diagnozy w kierunku ASD przez lekarza pediatrę, którego niepokój wzbudziło zachowanie dziecka podczas jednej z rutynowych wizyt pediatrycznych. W omówieniu przedstawiono niepokojące objawy, na które warto zwrócić uwagę w wieku wczesnodziecięcym, propozycje możliwości ich weryfikacji podczas krótkiej wizyty w warunkach ambulatoryjnych oraz ścieżkę diagnostyczną dla dzieci z podejrzeniem ASD. Następnie wskazano jak można dostosować sposób prowadzenia wizyt lekarskich tak, aby były one jak najbardziej przyjazne osobom ze spektrum autyzmu.
Kolka niemowlęca to łagodne zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego występujące u niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Jest to stan nasilonego niepokoju i niedającego się ukoić płaczu, zazwyczaj obserwowany w godzinach wieczornych. Etiologia kolki niemowlęcej jest wieloczynnikowa. Zaburzenie to ma charakter samoograniczający się, jednak często wzbudza duże poczucie bezradności i niepokoju u niedoświadczonych rodziców. Do zadań lekarza należy wsparcie opiekunów dziecka oraz udzielenie wyczerpujących informacji na temat istoty tego zaburzenia oraz ewentualnych możliwości terapeutycznych.
Dzięki rozwojowi nauki każdego dnia definiowane są kolejne szczepy probiotyków. W efekcie badań klinicznych nad nimi pojawiają się coraz to nowe możliwe zastosowania dla probiotyków. Oprócz tego znajdowane są nowe zastosowania dla znanych nam probiotyków, z których część jest naturalnymi bytownikami ludzkiej mikrobioty jelitowej. Dzięki tym badaniom i obserwacjom możemy modyfikować suplementację probiotykami w bardziej zindywidualizowany, dopasowany do potrzeb pacjenta sposób.