Zakażenia wirusowe u dzieci

Zapraszamy również do wzięcia udziału w IX Kongresie Forum Pediatrii Praktycznej "Cztery Pory Roku"!

Wirusy są czynnikiem etiologicznym znacznej części zakażeń stwierdzanych u dzieci o bardzo różnej lokalizacji narządowej. Do najczęstszych należą zakażenia dróg oddechowych i przewodu pokarmowego oraz zakażenia przebiegające z wysypką. Do rzadziej występujących zakażeń o istotnym przebiegu klinicznym należą zakażenia układu nerwowego.

Zakażenia dróg oddechowych

Wirusowe zakażenia dróg oddechowych należą do najczęstszych zachorowań u dzieci poniżej 5 r.ż. Z uwagi na ciągłość dróg oddechowych mogą mieć umiejscowienie mnogie i dotyczyć różnych odcinków układu oddechowego. Zwykle jednak dzieli się je na:

• Zakażenia górnych dróg oddechowych (ZGDO) – dotyczące nosa, zatok przynosowych, gardła, krtani do wysokości strun głosowych oraz ucha środkowego,
• Zakażenia dolnych dróg oddechowych (ZDDO) – umiejscowione w tchawicy, oskrzelach, oskrzelikach oraz pęcherzykach płucnych. 

Do najczęściej obserwowanych czynników etiologicznych należą rinowirusy, koronawirusy, wirus RS, wirus grypy, wirusy paragrypy, ludzki metapneumowirus oraz adenowirusy, SARS-CoV-2. 
Patogeny wywołujące ZDO szerzą się zwykle w następujących mechanizmach:

• droga kropelkowa – zainhalowanie małych cząsteczek wydzieliny z dróg oddechowych, które wydostały się drogą kaszlu od zakażonego pacjenta;
• droga kontaktowa – przeniesienie zakażenia najczęściej na dłoniach, które miały kontakt ze śluzówkami zakażonej osoby, lub zabrudzonymi powierzchniami.

Małe dzieci, dużo częściej niż osoby dorosłe, są odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się wirusowych ZDO. Ryzyko wzrasta wraz z liczbą obecnych osób, bliskością kontaktu oraz liczbą cząsteczek wirusa wydalanych przez osobę zakażoną. 
Znacząca większość obserwowanych zakażeń stanowią ZGDO, a ich najczęstsze objawy kliniczne to: 

• wydzielina i obrzęk błony śluzowej nosa,
• zaczerwienienie błony śluzowej gardła,
• suchy, bądź produktywny kaszel,
• gorączka lub stan podgorączkowy,
• bóle głowy,
• zmniejszone łaknienie i trudności w połykaniu.

W większości przypadków ZGDO mają tendencję do samoograniczania się. W wybranych przypadkach może jednak dojść do rozwoju powikłań – spływanie wydzieliny wzdłuż dróg oddechowych może prowadzić do rozwoju ZDDO, a w przebiegu wirusowych infekcji zatok i ucha środkowego obserwuje się nadkażenia bakteryjne [1]. 

Zapalenie nosogardła – tzw. przeziębienie (ang. common-cold)

Za większość przypadków odpowiada zakażenie ludzkim rinowirusem, ale także koronawirusy, enterowirusy, wirusy grypy i paragrypy, wirusy RS i adenowirusy. Objawy kliniczne zwykle utrzymują się do 10–14 dni. Do najczęściej obserwowanych należą: wydzielina i niedrożność nosa, kaszel, kichanie, stan podgorączkowy. Ponadto obserwuje się: chrypkę, bóle głowy, rozdrażnienie, zaburzenia snu, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych i zapalenie spojówek. Obrzęk błon śluzowych w górnych drogach oddechowych często wywołuje zmiany ciśnienia w obrębie ucha środkowego, które mogą prowadzić do rozwoju stanu zapalnego. Częstymi powikłaniami przeziębienia oprócz OZUŚ, są zaostrzenia astmy, zapalenie zatok oraz ZDDO [2].

Ostre zapalenie gardła

Zapalenie gardła w 70% przypadków jest skutkiem zakażenia wirusowego. Do typowych objawów należy gorącz...