Zespół jelita drażliwego (ZJD) należy do czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego. Charakteryzuje go występowanie przewlekłych bólów brzucha związanych z wypróżnieniami i zmianą w konsystencji lub częstości oddawania stolców. Rozpoznanie zespołu wymaga obecności objawów zawartych w Kryteriach Rzymskich IV. By wykluczyć u pacjenta organiczne podłoże dolegliwości, przeprowadza się dokładne badanie podmiotowe i przedmiotowe. Etiologia zespołu jest wieloczynnikowa, istotne są: nadwrażliwość trzewna, czynniki dietetyczne, zaburzenia mikrobioty jelitowej, dysfunkcja osi mózgowo-jelitowej, przebyte infekcje i czynniki psychospołeczne. W leczeniu kluczowe jest wsparcie pacjenta wyjaśniające wszelkie aspekty jego dolegliwości. Farmakoterapia, psychoterapia oraz dieta pełnią rolę pomocniczą.
Dział: Studium przypadku
Owsica (enterobiosis) występuje głównie u dzieci. Jej objawy to świąd odbytu i krocza oraz ostry ból brzucha, bezsenność, nerwowość, moczenie bezwolne. Z połkniętych jaj, w żołądku, górnym odcinku jelita cienkiego wylęgają się larwy i w jelicie krętym i kątnicy przechodzą w postać dorosłą Dorosłe pasożyty mogą wywołać zapalenie wyrostka robaczkowego, dróg moczowych i żeńskich narządów rodnych oraz wnikać do jamy brzusznej, zapoczątkowując przewlekłe ektotopowe zarażenia owsikami. W wyniku reakcji ziarniniakowej, następuje nagromadzenie limfocytów i eozynofilii otaczających pasożyty. Powstałe ziarniniaki owsikowe wykrywane są w wielu narządach. Podstawą rozpoznania owsicy jest izolacja jaj, larw lub dorosłych owsików w wymazach z okolicy odbytu.
Wirus brodawczaka ludzkiego (ang. Human papiloma virus – HPV) jest patogenem przenoszonym drogą płciową wykazującym powinowactwo do komórek nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych i skóry. Rezerwuarem wirusa jest zakażony człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kontaktów seksualnych, przez kontakt bezpośredni z zakażoną skórą lub błonami śluzowymi oraz rzadko drogą wertykalną w czasie porodu. Większość zakażeń HPV obserwuje się pomiędzy 16. i 26. r.ż.
Dla wielu owadów jednym z żywicieli jest człowiek. Przy ukąszeniu, razem ze śliną owada, do organizmu człowieka dostaje się szereg substancji, z których niektóre mogą być immunogenne. Są one odpowiedzialne za powstanie reakcji miejscowych w postaci bąbla, nacieku zapalnego. W cięższych przypadkach dochodzi do rozwoju reakcji anafilaktycznej. Dużym problemem są również nadkażenia bakteryjne, które utrudniają prawidłowe gojenie się odczynów, powodując powstawanie blizn, przebarwień, a także objawów ogólnych związanych z infekcją.
Ostra biegunka należy do najczęstszych problemów, z jakimi spotyka się pediatra, ponadto jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności dzieci na świecie. Jednym z najpoważniejszych powikłań ostrej biegunki jest odwodnienie – ubytek wody i elektrolitów, prowadzący do zaburzeń jonowych i gazometrycznych. Umiejętność oceny stanu nawodnienia pacjenta jest jedną z najistotniejszych w praktyce pediatry.
Wirusowe zakażenia układu oddechowego są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza zarówno dzieci, jak i dorosłych. Szacuje się, że stanowią 50–60% wszystkich wizyt ambulatoryjnych. Wirusowe ostre zapalenie oskrzeli (OZO) jest zazwyczaj samoograniczającą się chorobą, a jej dominującym objawem jest kaszel. Najczęściej zapalenie oskrzeli rozwija się wtórnie do pierwotnej infekcji górnych dróg oddechowych. Populacją najbardziej narażoną na OZO są dzieci, a szczyt zachorowań występuje do 2. r.ż. Ponieważ dominującym czynnikiem etiologicznym OZO są wirusy, stosowanie antybiotyków nie jest uzasadnione i jak pokazują dane z piśmiennictwa, ich stosowanie nie ma klinicznie istotnego wpływu zarówno na przebieg choroby, jak i na długość jej trwania. W niepowikłanym, wirusowym OZO uwagę należy skupić na leczeniu objawowym, z jednej strony poprawiającym komfort pacjenta (działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i w okresie uporczywego suchego kaszlu także przeciwkaszlowe), jak i zmniejszającym natężenie objawów choroby (działanie przeciwzapalne, zmniejszające obturację i wysięk). Elementem takiego podejścia może być zastosowanie preparatów zawierających zdefiniowane połączenie wyciągu tymianku i bluszczu (B/T). Preparaty te wykazują aktywność w stosunku do większości objawów towarzyszących tej chorobie, w tym efektywnie łagodzą kaszel, podstawowy i najbardziej uciążliwy dla pacjentów objaw OZO.
Wysiękowe zapalenie ucha środkowego u dzieci stanowi jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u laryngologa. Schorzenie to może przebiegać skąpo objawowo, a dolegliwościami są uczucie pełności w uchu oraz niedosłuch. Przewlekła niewydolność trąbki słuchowej może doprowadzić do osłabienia błony bębenkowej i formowania się kieszonek retrakcyjnych, których progresja skutkuje rozwojem perlakowego zapalenia ucha środkowego. Objawami są wycieki z ucha, bez towarzyszących dolegliwości bólowych oraz niedosłuch. Leczenie przewlekłego perlakowego zapalenia ucha jest wyłączenie operacyjne i polega na usunięciu mas keratyny, odtworzeniu ciągłości błony bębenkowej i rekonstrukcji kosteczek słuchowych.
W artykule przedstawiono spostrzeżenia dotyczące stosowania paracetamolu w praktyce pediatrycznej. Jest to lek pierwszego rzutu, rekomendowany w leczeniu bólu i gorączki od pierwszych dni życia. Paracetamol jest lekiem skutecznym o dobrym profilu bezpieczeństwa, ale pod warunkiem, że stosowany jest w odpowiednich dawkach i odstępach czasowych oraz z uwzględnieniem szczególnych sytuacji klinicznych, w których powinien być stosowany pod nadzorem lekarskim. Zwracamy uwagę na potrzebę nieustannej edukacji pacjentów i rodziców o bezpiecznym podawaniu tego leku. Przypominamy o optymalnym dawkowaniu, interakcjach z innymi lekami oraz doborze sposobu podawania.
S. pneumoniae należy do najczęstszych patogenów wywołujących zakażenia inwazyjne, szczególnie często występujące u małych dzieci poniżej 5. roku życia (r.ż.). Formy kliniczne inwazyjnej choroby penumokokowej (IChP) obejmują posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc. Objawy kliniczne IChP są zwykle ciężkie, a pacjenci często wymagają długotrwałej antybiotykoterapii oraz intensywnego leczenia objawowego. Dużym problemem w terapii IChP jest narastająca oporność pneumokoków na antybiotyki, która dotyczy znaczącego odsetka izolatów. Opisujemy przypadek 14-miesięcznego chłopca z IChP, u którego bez istotnych wskazań medycznych odstąpiono decyzją rodziców od wykonania szczepień ochronnych.
Zakażenie wywołane było przez szczepionkowy serotyp 19F. Włączenie koniugowanej szczepionki do programów szczepień ochronnych w wielu krajach przyczyniło się do obniżenia częstości występowania IChP wywoływanej przez serotypy szczepionkowe, wzrasta jednak liczba zakażeń serotypami niezawartymi w szczepionkach.
Zapalenie jelit indukowane białkami pokarmowymi (food protein-induced enterocolitis syndrome – FPIES) jest ciężką postacią IgE – niezależnej nadwrażliwości na pokarm. Wraz z enteropatią indukowaną pokarmem (food protein-induced enteropathy – FPE) i alergicznym zapaleniem prostnicy (food protein-induced allergic proctocolitis – FPIAP) należy ono do grupy IgE-niezależnych zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego wywołanych alergią na pokarm (non-IgE-mediated gastrointestinal food allergic disorders – non-IgEGIFA). Objawy kliniczne występują zwykle po 24 godzinach od spożycia szkodliwego pokarmu i dotyczą najczęściej najmłodszych niemowląt do 9. miesiąca życia. W postaci ostrej manifestuje się intensywnymi, nawracającymi wymiotami, często współistniejącymi z biegunką, prowadzącymi do odwodnienia i patologicznej senności. W postaci przewlekłej dominuje utrata łaknienia i niedobór masy ciała. Główną przyczyną dolegliwości jest nadwrażliwość na białka mleka krowiego, soi, ryżu, rzadziej na inne alergeny pokarmowe.
Choroba kociego pazura (CSD, ang. cat scratch disease) jest to zakażenie B. henselae, rzadziej B. clarridgeiae lub B. elizabethae, które powoduje samoograniczającą się limfadenopatię jednego lub kilku węzłów chłonnych. Powiększone węzły chłonne wykazują tendencję do zropienia, opróżniania się samoistnie lub wymagają interwencji chirurga. Występują także zakażenia B. henselae różnych narządów, jak np. oczy, wątroba i śledziona, kości i szpik. Leczenie jest konieczne kiedy dochodzi do zapalenia wielu węzłów chłonnych, zapalenia wsierdzia lub gałki ocznej i nerwu ocznego. W diagnostyce zakażeń Bartonella spp. stosowane są techniki serologiczne, wykrywające swoiste przeciwciała oraz PCR.
W artykule omówiono etiologię, przebieg, leczenie oraz zapobieganie infekcjom rotawirusowym poprzez szczepienia populacyjne. Szczególną uwagę zwrócono na przebieg zakażeń rotawirusowych u dzieci chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, u których zakażenie sugerować może zaostrzenie choroby podstawowej.