Autor: Hanna Szajewska

Stosowanie antybiotyków, zwłaszcza o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego, wiąże się z ryzykiem pojawienia się biegunki. Częstość występowania biegunki związanej z antybiotykoterapią waha się w zależności od badanej populacji i definicji, oscylując w przedziale od 2% do 80%, przy czym szacuje się, że dotyczy ona średnio 19% dzieci. Za najważniejszą przyczynę prowadzącą do rozwoju biegunki poantybiotykowej uważa się dysbiozę, czyli zaburzenia ilościowe i czynnościowe mikrobioty, z utratą pożytecznych drobnoustrojów, ekspansją patobiontów i zmniejszeniem różnorodności. W artykule podsumowano aktualne dane dotyczące biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków: jak ją rozpoznawać, leczyć oraz zapobiegać (ze szczególnym uwzględnieniem roli probiotyków).

Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w programowaniu metabolizmu i odporności gospodarza, z natychmiastowymi i/lub długotrwałymi konsekwencjami zdrowotnymi. W artykule podsumowano podstawowe informacje na temat mikrobioty przewodu pokarmowego, ze szczególnym uwzględnieniem korzystnych i niekorzystnych czynników wpływających na jej rozwój we wczesnym okresie życia.

W artykule podsumowano odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące skuteczności klinicznej L. rhamnosus GG – jednego z najlepiej przebadanych probiotyków. W żadnym wskazaniu stosowanie L. rhamnosus GG nie jest niezbędne, ale w niektórych sytuacjach może być pomocne.

Kolka niemowlęca, uważana za łagodną, mijającą z czasem dolegliwość, jest źródłem niepokoju i frustracji opiekunów, którzy poszukują możliwości jej złagodzenia. Po wykluczeniu objawów alarmowych, których obecność wymaga pogłębionej diagnostyki, kluczowymi elementami postępowania są wsparcie i uspokojenie rodziców. Nie zawsze jednak wystarczają. W artykule podsumowano aktualne dane dotyczące kolki niemowlęcej oraz skomentowano dostępne metody leczenia. Podejmując decyzję o zastosowaniu dowolnej interwencji, warto omówić z opiekunami dziecka, czy spodziewane korzyści są zgodne z ich oczekiwaniami i warte poniesionych kosztów.

Stosowanie probiotyków nie jest niezbędne, ale w niektórych sytuacjach może być pomocne. Zdarza się, że zalecenia, nawet opublikowane w tym samym czasie, na podstawie tych samych lub zbliżonych danych, różnią się. Aby ułatwić lekarzom podejmowanie racjonalnych decyzji, artykuł zawiera, w postaci pytań i odpowiedzi, podsumowanie aktualnych danych z wiarygodnych metodologicznie badań z randomizacją lub ich metaanaliz, dotyczących stosowania probiotyków. Wybór został podyktowany kwestiami często poruszanymi zarówno przez lekarzy, jak i opiekunów dzieci.

Alergia na białka mleka krowiego (ABMK) to powtarzalna, niepożądana reakcja po ich spożyciu, u podłoża której leży mechanizm odpornościowy (IgE-zależny, IgE-niezależny lub mieszany). Najczęstszymi alergenami mleka krowiego są: kazeina, β-laktoglobulina i α-laktoalbumina. ABMK należy odróżniać od nadwrażliwości niealergicznej na mleko krowie, która spowodowana jest niedoborem laktazy. U większości dzieci z wiekiem rozwija się tolerancja na białka mleka krowiego. Objawy kliniczne alergii są zróżnicowane, w wieku niemowlęcym zwykle dotyczą przewodu pokarmowego, skóry oraz układu oddechowego. U części chorych obserwuje się objawy wielonarządowe. Nie ma pojedynczego badania, które w sposób jednoznaczny pozwalałaby na rozpoznanie ABMK. W diagnostyce podstawowe znaczenie ma wywiad chorobowy. Złotym standardem rozpoznawania jest próba prowokacji wykonana metodą podwójnie ślepej próby z placebo. W praktyce zwykle wystarcza jednak doustna próba prowokacji przeprowadzona metodą otwartą. Podstawą leczenia jest eliminacja z diety mleka krowiego i jego przetworów. U niemowląt i małych dzieci w ich miejsce wprowadzane są hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy białka. W wybranych sytuacjach (zwykle ciężkich postaciach ABMK) zastosowanie mają preparaty aminokwasowe (mieszanki elementarne).

W niniejszym opracowaniu przedstawione zostały najważniejsze aktualne (2020 rok) zalecenia Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej dotyczące zapobiegania IgE-zależnej alergii na pokarm. W porównaniu z wcześniejszymi wytycznymi z 2014 roku, trzy najważniejsze zmiany obejmują: (1) wprowadzanie dobrze ugotowanego (ale nie pasteryzowanego lub surowego) jaja kurzego do diety niemowląt w ramach wprowadzania pokarmów uzupełniających (umiarkowana jakość danych); (2) w populacjach, w których występuje duże ryzyko alergii na orzeszki ziemne, wprowadzanie orzeszków ziemnych do diety niemowląt, w odpowiedniej dla wieku formie, w czasie wprowadzania pokarmów uzupełniających (umiarkowana jakość danych); (3) unikanie suplementacji mlekiem modyfikowanym na bazie mleka krowiego w 1. tyg.ż. (niska jakość danych). Przedstawienie aktualnego stanu wiedzy ma na celu ułatwienie lekarzom postępowania w codziennej praktyce.

Postępowanie dietetyczne w przypadku alergii na białka mleko krowie wymaga całkowitego ich wyeliminowania. W leczeniu stosowane są m.in. preparaty oparte na aminokwasach. Dostarczają białko tylko w postaci wolnych aminokwasów i nie zawierają potencjalnie alergizujących peptydów. Artykuł stanowi podsumowanie aktualnych danych oceniających skuteczność kliniczną i bezpieczeństwo stosowania preparatów aminokwasowych. W celu identyfikacji oryginalnych publikacji przeszukano komputerową bazę piśmiennictwa medycznego MEDLINE oraz Cochrane Library (do sierpnia 2021). W opracowaniu podsumowano również aktualne stanowiska towarzystw naukowych lub grup ekspertów dotyczące wskazań do stosowania preparatów aminokwasowych u dzieci. Chociaż mogą one być stosowane jako leczenie pierwszego rzutu alergii na białka mleka krowiego, ich stosowanie jest zasadniczo ograniczone do dzieci z ciężką jej postacią.