Autor: Hanna Szajewska

Stosowanie antybiotyków może prowadzić do poważnych zaburzeń składu i funkcji mikrobioty jelitowej, co sprzyja rozwojowi biegunki. Zaburzenia te obejmują: utratę korzystnych bakterii, zmniejszenie wytwarzania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, uszkodzenie bariery jelitowej oraz przejściowy wzrost patogenów, takich jak Clostridioides difficile. W profilaktyce biegunki związanej z antybiotykoterapią kluczowe znaczenie ma ograniczenie niepotrzebnego stosowania antybiotyków. Można rozważyć stosowanie probiotyków o udokumentowanym działaniu, przede wszystkim Lacticaseibacillus rhamnosus GG i Saccharomyces boulardii. Ich skuteczność w zapobieganiu biegunce została potwierdzona, jednak ich wpływ na odbudowę mikrobioty jelitowej, podobnie jak innych probiotyków, pozostaje niejednoznaczny. Artykuł omawia aktualny stan wiedzy na temat mechanizmów, diagnostyki i metod zapobiegania biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków.

Alergia na białka mleka krowiego (ABMK) to powtarzalna, niepożądana reakcja po ich spożyciu, u podłoża której leży mechanizm odpornościowy (IgE-zależny, IgE-niezależny lub mieszany). Najczęstszymi alergenami mleka krowiego są: kazeina, β-laktoglobulina i α-laktoalbumina. ABMK należy odróżniać od nadwrażliwości niealergicznej na mleko krowie, która spowodowana jest niedoborem laktazy. U większości dzieci z wiekiem rozwija się tolerancja na białka mleka krowiego. Objawy kliniczne alergii są zróżnicowane, w wieku niemowlęcym zwykle dotyczą przewodu pokarmowego, skóry oraz układu oddechowego. U części chorych obserwuje się objawy wielonarządowe. Nie ma pojedynczego badania, które w sposób jednoznaczny pozwalałaby na rozpoznanie ABMK. W diagnostyce podstawowe znaczenie ma wywiad chorobowy. Złotym standardem rozpoznawania jest próba prowokacji wykonana metodą podwójnie ślepej próby z placebo. W praktyce zwykle wystarcza jednak doustna próba prowokacji przeprowadzona metodą otwartą. Podstawą leczenia jest eliminacja z diety mleka krowiego i jego przetworów. U niemowląt i małych dzieci w ich miejsce wprowadzane są hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy białka. W wybranych sytuacjach (zwykle ciężkich postaciach ABMK) zastosowanie mają preparaty aminokwasowe (mieszanki elementarne).

Antybiotyki, choć stanowią podstawę współczesnej terapii zakażeń bakteryjnych, mogą powodować działania niepożądane, takie jak zaburzenia mikrobioty jelitowej, biegunkę poantybiotykową czy zakażenie Clostridioides difficile. W minimalizowaniu tych skutków kluczowe jest racjonalne stosowanie antybiotyków, a w sytuacjach konieczności ich podania rozważa się zastosowanie probiotyku. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność wybranych szczepów probiotycznych w redukcji ryzyka biegunki związanej z antybiotykoterapią, co znajduje odzwierciedlenie w międzynarodowych wytycznych. Mechanizmy działania probiotyków są wciąż badane, a dowody na ich wpływ na pełną regenerację mikrobioty pozostają ograniczone. Artykuł przedstawia odpowiedzi na kluczowe pytania związane ze stosowaniem probiotyków podczas antybiotykoterapii, podkreślając potrzebę dalszych badań oraz indywidualnej oceny ryzyka i korzyści przy podejmowaniu decyzji o ich zastosowaniu.

W ostatnich latach mikrobiota jelitowa oraz biotyki, takie jak probiotyki, prebiotyki, synbiotyki i postbiotyki, zyskały ogromne zainteresowanie ze względu na ich potencjalne korzyści zdrowotne. Coraz więcej badań sugeruje, że mogą one odgrywać kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia oraz zapobieganiu lub leczeniu wielu schorzeń przewodu pokarmowego. Mimo to istnieje wiele niejasności i kontrowersji dotyczących ich skuteczności. Celem niniejszego artykułu jest przegląd aktualnych wytycznych i najnowszych badań dotyczących biotyków oraz ocena, czy rzeczywiście przyczyniają się one do utrzymania lub poprawy zdrowia, czy są to jedynie marketingowe chwyty. Ponadto artykuł omawia aktualną definicję żywności fermentowanej, która coraz częściej rozpatrywana jest w kontekście wpływu na mikrobiotę jelitową.

Właściwa równowaga mikrobioty przewodu pokarmowego ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdrowia. Zmiany w składzie i/lub aktywności mikrobioty, znane jako dysbioza, odgrywają istotną rolę w powstawaniu wielu chorób. Metody modyfikacji mikrobioty, w tym stosowanie „biotyków” (probiotyków, prebiotyków, synbiotyków i postbiotyków), wzbudzają duże zainteresowanie. Istnieje jednak wiele sprzecznych opinii na temat ich skuteczności i wartości. Czy są one tylko elementem marketingu, czy też rzeczywiście przynoszą korzyści? Co jest prawdą, a co fałszem? W artykule omówiono dane na temat stosowania biotyków u dzieci.

Antybiotyki, stanowiąc kluczowe odkrycie w medycynie, są niezbędne w walce z infekcjami bakteryjnymi i chorobami zakaźnymi. Mimo ich niepodważalnej roli, stosowanie antybiotyków wiąże się też z pewnymi negatywnymi skutkami. Głównym problemem jest rozwój oporności na antybiotyki, co Światowa Organizacja Zdrowia uznaje za jedno z dziesięciu największych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Inną poważną kwestią jest dysbioza, czyli zmniejszenie różnorodności mikrobioty, brak korzystnych mikroorganizmów lub obecność potencjalnie szkodliwych drobnoustrojów. Niniejszy artykuł przedstawia wpływ antybiotyków na mikrobiotę jelitową oraz omawia rolę probiotyków jako potencjalnego wsparcia dla mikrobioty podczas antybiotykoterapii. Chociaż rola niektórych probiotyków w zapobieganiu biegunce związanej z antybiotykoterapią jest dobrze udokumentowana, nadal pozostają pytania dotyczące ich wpływu na zaburzenia mikrobioty podczas antybiotykoterapii.

Stosowanie antybiotyków, zwłaszcza o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego, wiąże się z ryzykiem pojawienia się biegunki. Częstość występowania biegunki związanej z antybiotykoterapią waha się w zależności od badanej populacji i definicji, oscylując w przedziale od 2% do 80%, przy czym szacuje się, że dotyczy ona średnio 19% dzieci. Za najważniejszą przyczynę prowadzącą do rozwoju biegunki poantybiotykowej uważa się dysbiozę, czyli zaburzenia ilościowe i czynnościowe mikrobioty, z utratą pożytecznych drobnoustrojów, ekspansją patobiontów i zmniejszeniem różnorodności. W artykule podsumowano aktualne dane dotyczące biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków: jak ją rozpoznawać, leczyć oraz zapobiegać (ze szczególnym uwzględnieniem roli probiotyków).

Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w programowaniu metabolizmu i odporności gospodarza, z natychmiastowymi i/lub długotrwałymi konsekwencjami zdrowotnymi. W artykule podsumowano podstawowe informacje na temat mikrobioty przewodu pokarmowego, ze szczególnym uwzględnieniem korzystnych i niekorzystnych czynników wpływających na jej rozwój we wczesnym okresie życia.