Nieswoiste zapalenie jelit (NZJ) to grupa przewlekłych idiopatycznych chorób przewodu pokarmowego o podłożu autoimmunizacyjnym. Obejmują one trzy główne jednostki: chorobę Leśniowskiego-Crohna (CLC), wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i nieokreślone nieswoiste zapalenie jelita grubego (NNZJG). Przewlekły przebieg NZJ charakteryzuje się okresami remisji i zaostrzeń. Rozpoznanie NZJ stawiamy na podstawie złożonego procesu diagnostycznego opartego na wywiadzie, badaniu fizykalnym, podstawowych badaniach pomocniczych, bezwzględnie koniecznych w tym przypadku badaniach endoskopowych z histopatologiczną oceną pobranych wycinków oraz obrazową oceną jelita cienkiego. Zalecane badania obrazowe to ultrasonografia jamy brzusznej oraz enterokliza metodą rezonansu magnetycznego lub tomografia komputerowa.
Dział: Studium przypadku
Pneumokoki są najistotniejszymi pod względem chorobowości i śmiertelności bakteriami Gram-dodatnimi. Następstwem interakcji pneumokoków z ludźmi jest szeroki zakres sytuacji klinicznych: od bezobjawowego nosicielstwa w jamie nosowo-gardłowej, przez zakażenia nieinwazyjne, jak zapalenie zatok i ucha środkowego, zapalenie płuc, po ciężkie zakażenia inwazyjne, takie jak sepsa i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Zakażenia pneumokokowe mają cechy zakażeń oportunistycznych – chorują przede wszystkim najsłabsi: małe dzieci poniżej dwóch lat, osoby starsze > 65 lat, przewlekle chorzy, obarczeni czynnikami ryzyka. Do najważniejszych czynników ryzyka inwazyjnych zakażeń pneumokokowych należą: palenie tytoniu, zaburzenia odporności, w tym asplenia, cukrzyca, przewlekłe choroby płuc i serca oraz alkoholizm. Najskuteczniejszym sposobem uniknięcia zakażenia jest szczepienie ochronne, które można stosować od 2. m.ż.
Prawidłowy sposób żywienia już od okresu wczesnego dzieciństwa ma ogromny wpływ na osiąganie przez dzieci pełnego rozwoju psychosomatycznego oraz utrzymanie optymalnego stanu zdrowia w wieku późniejszym. Szczególna rola właściwego sposobu żywienia dzieci i młodzieży wynika z intensywności zachodzących w tym okresie życia procesów wzrastania i dojrzewania, a organizm dziecka jest szczególnie wrażliwy na wszelkie niedobory pokarmowe.
Ostra biegunka definiowana jest jako zmiana konsystencji stolca na płynną lub luźniejszą i/lub zwiększenie częstości wypróżnień (powyżej dwóch na dobę prócz pierwszych miesięcy życia) lub pojawienie się jednego stolca z domieszką krwi, śluzu lub ropy. Ostra biegunka trwa 7–14 dni. Towarzyszyć jej mogą gorączka lub wymioty.
Gronkowcowy zespół oparzonej skóry (Staphylococcal scalled skin syndrome – SSSS) jest ciężkim zapaleniem skóry, przebiegającym z erytrodemią, powstawaniem wiotkich pęcherzy oraz spełzaniem naskórka. Przyczyną choroby jest epidermolizyna, czyli toksyna produkowana przez gronkowca złocistego, rozprzestrzeniana do krwi z pierwotnego ogniska zapalnego. Choroba głównie dotyczy dzieci do 5. r.ż. Regeneracja i odbudowa naskórka bez bliznowacenia występuje po około 10–14 dniach. W leczeniu należy zastosować odpowiednią antybiotykoterapię.
Dobrze zebrany wywiad oraz staranne badanie fizykalne to nie tylko klucze do prawidłowego rozpoznania, ale także podstawa do podjęcia rozsądnych decyzji, jakie niezbędne badania pomocnicze należy zlecić. Niebagatelną rolę odgrywa również prawidłowa interpretacja wyników otrzymanych badań, a także znajomość przyczyn ewentualnych pomyłek laboratoryjnych. Tym zagadnieniom poświęcona jest seria najbliższych artykułów. Zaczynamy od morfologii krwi obwodowej.
Połykanie przez dzieci różnorodnych ciał obcych jest zjawiskiem częstym. Większość ulega samositnemu wydaleniu, niektóre jednak mogą być niebezpieczne i wymagają szczegolnego postępowania. Wgłobienie jelitowe jest najczęstszą przyczyną niedrożności mechanicznej przewodu pokarmowego u niemowląt i małych dzieci. Pomimo charakterystycznego obrazu klinicznego właściwe i wczesne rozpoznanie może być trudne. Wczesne rozpoznanie wgłobienia pozwala u większości dzieci na leczenie nieoperacyjne, tzn. wykonanie zabiegu odgłobienia – wlewem wodnym, powietrznym, kontrastowym.
Pierwotne niedobory odporności (PNO) są rzadkimi chorobami uwarunkowanymi genetycznie. Częstość ich występowania (z wyjątkiem niedoboru IgA) szacuje się na 1:10000 żywych urodzeń [1, 2]. Mogą być spowodowane defektami dziedzicznymi, tj. przekazywanymi przez rodziców lub efektem nowo powstałych mutacji. Dziedziczone są zazwyczaj autosomalnie recesywnie lub sprzężone z chromosomem X. Część PNO może być dziedziczona w sposób niejasny i nieprzewidywalny. Przyczyna takich zaburzeń jest nieznana, uważa się, że ich występowanie może być efektem współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych.
W związku z wzrastającą na świecie zapadalnością na choroby alergiczne istotna jest identyfikacja czynników, które powodują to zjawisko, oraz podjęcie wszelkich działań w celu zapobiegania zachorowaniom na choroby alergiczne. Pierwszą falę chorób alergicznych obserwowano od lat 60. XX wieku i był to znaczący wzrost zapadalności na choroby indukowane uczuleniem na alergeny wziewne. Obecnie obserwujemy drugą falę wzrostu zapadalności na alergie pokarmowe. W ciągu ostatniej dekady podwoiła się w Europie liczba chorych z objawami alergii pokarmowej. Coraz częściej obserwuje się przetrwałą alergię pokarmową i późniejsze nabywanie immunotolerancji na pokarmy oraz wzrastającą częstość reakcji anafilaktycznych [1].
Choć o żywieniu niemowląt napisano już tomy, to problem ten spędza często sen z powiek nie tylko rodzicom, ale i często lekarzom, m.in. z uwagi na tempo zmian w schematach żywienia obserwowane zwłaszcza w ostatnim czasie oraz często skrajne zmiany poglądów gremiów kreujących te zasady. Przesłaniem tego artykułu jest uporządkowanie i przypomnienie najnowszych, choć na pewno nieostatecznych, zaleceń w tym zakresie.
Wszawica głowowa (pedikuloza), pomimo że występuje powszechnie nawet w najbardziej rozwiniętych krajach o wysokim statusie socjoekonomicznym, w Polsce jest nadal tematem tabu, tematem wstydliwym, o którym rodzice chorujących dzieci najchętniej nie chcieliby wspominać. Mogłoby się wydawać, że w dobie rosnącej dbałości o czystość i higienę osobistą problem wszawicy powinien zostać już dawno zażegnany. Niestety tak nie jest. W naszym kraju nie istnieje już obowiązek profilaktycznego, okresowego sprawdzania głów dzieci przez personel medyczny w placówkach przedszkolnych/szkolnych (zlikwidowane stanowiska higienistki szkolnej), co w przeszłości umożliwiało szybkie wychwycenie ognisk wszawicy, alarmowanie rodziców, wdrażanie działań profilaktycznych i leczniczych.
Kwasica ketonowa należy do ostrych powikłań cukrzycy typu 1. Najczęściej spowodowana jest całkowitym lub względnym deficytem endogennej insuliny. W Polsce co trzecie dziecko z nowo rozpoznaną cukrzycą jest w stanie kwasicy ketonowej. W grupie wysokiego ryzyka kwasicy ketonowej są dzieci w wieku przedszkolnym i niemowlęta ze względu na dużą dynamikę postępujących zmian biochemicznych i ich konsekwencji dla ogólnego stanu zdrowia. Kwasica ketonowa klinicznie objawia się postępującym osłabieniem, odwodnieniem, osmotyczną diurezą, bólami brzucha, wymiotami i narastającymi zaburzeniami świadomości wynikającymi z progresji zaburzeń biochemicznych – z czasem pogłębia się hiperglikemia, ketonemia i ketonuria oraz ketoza. W przebiegu kwasicy ketonowej mogą dominować objawy ze strony przewodu pokarmowego, oddechowego oraz ośrodkowego układu nerwowego i tym samym mówimy o różnych maskach klinicznych kwasicy i śpiączki cukrzycowej.