Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) jest to stan zapalny skóry zlokalizowany w bardzo klasycznym obszarze skóry dziecka, a mianowicie miejscu przylegania pieluszki. PZS należy do najczęstszych schorzeń skóry wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. W etiopatogenezie podkreśla się udział bardzo zróżnicowanych czynników, m.in. o miejscowym działaniu drażniącym.
Autor: Magdalena Czarnecka-Operacz
prof. dr hab. n. med.; Absolwentka Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Poznaniu, specjalistka w zakresie dermatologii i wenerologii oraz alergologii. Pełni funkcję ordynatora Oddziału Kobiecego w Katedrze i Klinice Dermatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie dodatkowo jest Kierownikiem Ośrodka Diagnostyki Chorób Alergicznych.
Pełni szereg funkcji, m.in. jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego oraz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Alergologicznego oraz Prezydentem Sekcji Dermatologicznej i Wenerologicznej Europejskiej Unii Lekarzy.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry, charakteryzującą się częstymi nawrotami i intensywnym świądem. Jednym z kryteriów rozpoznania jest wywiad rodzinny w kierunku atopii (występowanie AZS, astmy, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa lub spojówek). Morfologia zmian w przebiegu AZS różni się w zależności od wieku chorego. AZS jest jedną z najczęstszych chorób skóry i najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie. Uważa się, że 60% wszystkich przypadków ma początek w 1. r.ż., a 90% przed ukończeniem 5. r.ż.
Skóra dzieci, a szczególnie skóra noworodków i wcześniaków, różni się istotnie w zakresie budowy w porównaniu ze skórą osób dorosłych. Wynika to z niedojrzałości poszczególnych struktur skóry. Różnice występują również w odniesieniu do wzmożonej przepuszczalności warstwy rogowej, ograniczonej aktywności gruczołów łojowych i potowych oraz pH skóry zbliżonym do obojętnego. Stąd też metody pielęgnacyjne powinny uwzględniać zarówno różnice anatomiczne, jak i fizjologiczne skóry dziecka. Skóra zmieniona chorobowo wymaga szczególnej pielęgnacji oraz starannie dobranych preparatów leczniczych.
Emolienty są to substancje do stosowania zewnętrznego o niezwykle wysublimowanej charakterystyce. Mają one za zadanie przywrócenie i utrzymanie właściwego nawilżenia, natłuszczenia i elastyczności skóry, jak również uzupełnienie i poprawienie struktury bariery naskórkowej w niektórych dermatozach, w których istnieje defekt wspomnianej bariery. Jak dotychczas nie dokonano optymalnego tłumaczenia na język polski słowa „emolient”. Zatem w literaturze polskojęzycznej posługujemy się międzynarodową terminologią emolient. Preparaty te są stosowane zarówno w terapii aktywnej dermatoz zapalnych, jak również w profilaktyce niektórych, genetycznie uwarunkowanych chorób skóry, takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca, rybia łuska, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Istnieje bardzo wiele odmian emolientów o zróżnicowanej charakterystyce w odniesieniu do składu, podłoża jak też efektu klinicznego, który zamierzamy osiągnąć poprzez ich zastosowanie. Wybór jest zatem bardzo szeroki i niezwykle istotna jest wiedza odnośnie dostępnych emolientów, które stanowić powinny zazwyczaj jeden z elementów złożonej terapii chorób skóry.