Niedobory witaminowe – czym się przejawiają, jak im przeciwdziałać?

W obecnych czasach u zdrowych, prawidłowo i racjonalnie żywionych dzieci niedobory witamin występują bardzo rzadko, dlatego niewiele jest takich, których suplementację należy dodatkowo zalecać. Konsekwencją niedoborowej, nieprawidłowo zbilansowanej diety są tzw. hipowitaminozy pierwotne. Z kolei efektem upośledzenia wchłaniania witamin z przewodu pokarmowego, przyjmowania określonych leków lub zwiększonego zapotrzebowania związanego z okresem intensywnego wzrastania, wzmożonym wysiłkiem fizycznym czy też w przebiegu chorób z towarzyszącym zespołem złego wchłaniania (np. w celiakii, nieswoistych zapaleniach jelit) lub schorzeń, w których stosowane są restrykcyjne diety eliminacyjne (np. alergie pokarmowe), są tzw. hipowitaminozy wtórne. 
Zawartość witamin w diecie zależy od stopnia jej urozmaicenia, tj. obecności lub braku różnorodnych produktów spożywczych oraz od strat witamin, do których dochodzi podczas obróbki wstępnej, obróbki termicznej produktów i potraw oraz podczas ich przechowywania. Witaminy to grupa organicznych związków chemicznych o różnorodnej budowie, w większości niezwykle wrażliwych na działanie wysokich temperatur, dlatego ich zawartość jest niższa w produkcie poddanym obróbce kulinarnej niż w surowcu. Znajomość zmian zawartości składników odżywczych zachodzących podczas poszczególnych procesów technologicznych ma zatem istotne znaczenie w planowaniu żywienia osób ze szczególnymi potrzebami żywieniowymi.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witamina D
W przyrodzie witamina D występuje w dwóch formach: ergokalcyferolu (witamina D2) pochodzenia roślinnego oraz cholekalcyferolu (witamina D3) pochodzenia zwierzęcego. 
W organizmie człowieka zdecydowanie wyższą biodostępnością charakteryzuje się witamina D3. 

Tab. 1. Zawartość witaminy D w wybranych produktach spożywczych (IU/100 g) [7]

Niedobór witaminy D występuje powszechnie i dotyczy nawet 88,1% populacji ogólnej [1]. U dzieci i nastolatków może występować nawet u ok. 85% [2]. U dzieci niedobór witaminy D przyjmuje postać krzywicy niedoborowej, w przebiegu której dochodzi do zaburzeń różnicowania się chondrocytów oraz mineralizacji chrząstki nasadowej i osteoidu. Początkowe, mało charakterystyczne objawy to drażliwość, nadpobudliwość, nadmierne pocenie czy osłabienie napięcia mięśniowego z zahamowaniem tempa rozwoju statycznego. Do rozpoznania krzywicy wymagane są badania biochemiczne (zwiększenie aktywności fosfatazy alkalicznej, podwyższenie stężenia parathormonu, zmniejszenie stężenia w surowicy aktywnej formy witaminy D 25(OH)D3, niskie stężenie wapnia w moczu, a podwyższone fosforanów). Uznano, że stężenie 25(OH)D3 we krwi najprecyzyjniej definiuje zasoby witaminy D w organizmie człowieka. Rozpoznanie potwierdza się, wykonując badanie radiologiczne. Objawy rozwiniętej krzywicy obejmują: 

• rozmiękanie kości potylicy, 
• bóle szkieletowe, w szczególności kończyn dolnych,
• deformacje kości długich, 
• osłabienie siły mięśniowej, 
• zahamowanie wzrastania,
• opóźnienie funkcji motorycznych. 

W świetle obecnego stanu wiedzy nieprawidłowe zaopatrzenie organizmu w witaminę D istotnie zwiększa ryzyko różnych chorób, np. metabolicznych, autoimmunizacyjnych czy niektórych nowotworów w wieku późniejszym [3].
W organizmie człowieka podstawowym źródłem witaminy D jest synteza skórna. Pod wpływem promieniowania UVB w skórze, z 7-dehydrocholesterolu powstaje prewitamina D3. Synteza skórna w polskiej strefie geograficznej jest możliwa od kwietnia do września, przy zapewnieniu minimum 15-minutowej ekspozycji na światło słoneczne, minimum 18% powierzchni ciała (np. przedramiona i nogi od kolan w dół) w godzinach od 10 do 15 [4]. Nagromadzone zapasy witaminy D w wyniku ekspozycji na promieniowanie słoneczne wystarczają jednak organizmowi tylko na ok. 2–3 miesiące. Ponadto należy pamiętać, że czynnikiem zaburzającym syntezę skórną witaminy D jest powszechne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, które zdecydowanie redukują ilość syntetyzowanej witaminy D (filtr SPF 8 aż o 95%) [5].
W badaniu pt. Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13–36 miesięcy w Polsce przeprowadzonym przez Instytut Matki i Dziecka w 2011 roku wykazano, że dieta 80% dzieci była zbyt uboga w witaminę D [6]. Jest to grupa szczególnie narażona na niedobory witaminy D w związku ze stopniowo zmniejszającym się udziałem w diecie głównych źródeł pokarmowych tego składnika, tj. mleka modyfikowanego oraz kaszek wzbogaconych w witaminę D (tab. 1) na rzecz pokarmów stałych, jak również ze względu na zalecane stosowanie kremów z filtrem przeciwsłonecznym SPF jako profilaktyki nowotworów skóry. Należy pamiętać, że zróżnicowana dieta, bogata w tłuste ryby morskie czy jaja kurze (tab. 1) jest istotnym elementem profilaktyki niedoboru witaminy D, jednak zwykle nie jest w stanie sprostać realizacji zapotrzebowania organizmu na tę witaminę. Dlatego obecnie rekomendowana jest profilaktyczna suplementacja witaminy D we wszystkich grupach wiekowych (tab. 2).

Tab. 2. Zalecana suplementacja witaminy D [4]

Referencyjne stężenie 25(OH)D3 w surowicy mieści się w przedziale 30–50 ng/ml, a niedobór stwierdzany jest przy wartości poniżej 20 ng/ml.
Udokumentowano wpływ otyłości na ogólnoustrojowy deficyt witaminy D. Niskie stężenie 25(OH)D3 w surowicy krwi silnie koreluje z całkowitą zawartością tłuszczu w organizmie. Jako przyczyny takiego stanu rzeczy najczęściej wymienia się: niewystarczającą syntezę skórną oraz zmniejszoną biodostępnością witaminy D wskutek jej magazynowania w tkance tłuszczowej. Dlatego otyłym dzieciom i młodzieży należy zalecać odpowiednio wyższą suplementację witaminą D, zgodnie z zaleceniami [8], tj. w dawce 1200–2000 IU na dobę, zależnie od stopnia otyłości, od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli synteza skórna w miesiącach letnich jest niewystarczająca.
W okresie płodowym źródłem witaminy D jest przezłożyskowy transport 25(OH)D3, dlatego dziecko matki z niedoborem (< 20 ng/mL) lub suboptymalnym stężeniem witaminy D 
(20–30 ng/mL) w ciąży również jest narażone na niedobór tej witaminy. Kobietom w ciąży zalecana jest w związku z tym suplementacja witaminy D w dawce 1500–2000 IU i stanowi ona ważną profilaktykę jej niedoboru u nowo narodzonego dziecka. 
Grupy ryzyka niedoboru witaminy D:

• niemowlęta karmione wyłącznie piersią (pokarm ubogi w witaminę D),
• dzieci, u których stosowane są diety eliminacyjne,
• pacjenci z zaburzeniami trawienia i wchłaniania (celiakia, nieswoiste zapalenia jelit, mukowiscydoza czy cholestaza) [9],
• pacjenci z zaburzeniami metabolicznymi (np. otyłość, nadczynność przytarczyc),
• pacjenci, u których stosowane są wybrane leki (np. glikokortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe).

Witamina K
Witamina K w przyrodzie występuje w dwóch postaciach: filochinonów (K1) pochodzenia roślinnego oraz menachinonów (K2) produkowanych przez szczepy bakteryjne.
Najlepiej poznaną rolą witaminy K w organizmie człowieka jest jej udział w syntezie czynników krzepnięcia krwi II, VII, IX, X. Pierwotna hipoprotrombinemia oraz niedobór tych czynników powoduje zagrażające życiu krwawienia u noworodków i niemowląt do 6. m.ż., określanych jako krwawienia z niedoboru witaminy K (VKDB – Vitamin K Deficiency Bleeding) – dobrze poznaną jednostkę chorobową. U noworodków nie zachodzi jeszcze synteza witaminy K przez naturalną mikrobiotę jelitową, a mleko kobiece nie jest jej dobrym źródłem (0,25 µg/100 ml), dlatego niemowlęta karmione piersią są szczególnie narażone na zagrażające życiu krwawienie. Krwawienia z powodu niedoboru witaminy K objawiają się najczęściej jako krwawienia śródczaszkowe, krwawienia do narządów wewnętrznych (płuc, przewodu pokarmowego, dróg moczowych), z pępka i skóry [10].
Rozpoznanie VKDB
W pierwszym półroczu życia:

1. stwierdza się:

• zaburzenia krzepnięcia – wydłużony czas protrombinowy (≥ 4 razy) oraz wskaźnik protrombinowy powyżej normy,
• prawidłowe wartości fibrynogenu,
• prawidłową lub nieznacznie podwyższoną liczbę płytek krwi,
• brak produktów rozpadu fibrynogenu;

2. po 20–30 minutach od dożylnego podania witaminy K skrócenie czasu protrombinowego;
3. podwyższenie PIVKA (Proteins Induced By Vitamin K Absence).

Konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii rekomenduje, zgodnie ze stanowiskiem [11] Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii Pediatrycznej, Hepatologii i Żywienia (The European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition; ESPGHAN) z lipca 2016 roku, profilaktyczną domięśniową podaż witaminy K u wszystkich noworodków donoszonych w dawce 1 mg, w ciągu pierwszych 6 godzin po urodzeniu. Droga domięśniowa jest rekomendowana ze względu na jej skuteczność i wiarygodność podania. W przypadku braku zgody rodziców dziecka lub istnienia przeciwskazań do podania domięśniowego witaminy K, zalecana jest podaż doustna w następujących dawkach [6]:

• 2 mg – w czasie pierwszego karmienia, 
• 1 mg – raz w tygodniu u niemowląt karmionych piersią, do ukończenia 6. m.ż.

W przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie zalecane jest podanie jednorazowej dawki witaminy K domięśniowo zależnej od masy urodzeniowej noworodka:

• 0,5 mg przy masie urodzeniowej ≤ 1500 g,
• 1,0 mg przy masie urodzeniowej ≥ 1500 g.

Zgodnie ze stanowiskiem konsultanta krajowego sposób podania witaminy K musi być udokumentowany wpisem w karcie informacyjnej pacjenta oraz w Książeczce Zdrowia Dziecka, z uwzględnieniem dawki oraz drogi podania witaminy. Ponadto należy informować rodziców o znaczeniu podawania witaminy K, w tym o ryzyku wystąpienia VKDB [6].
Źródłem witaminy K u dzieci i młodzieży jest jej endogenna synteza przez mikrobiotę przewodu pokarmowego oraz dieta, przede wszystkim produkty pochodzenia roślinnego, tj. głównie zielone warzywa liściaste (tab. 3).

Tab. 3. Źródła pokarmowe witaminy K

Grupy ryzyka niedoboru witaminy K:

• noworodki, 
• pacjenci z cholestazą,
• pacjenci z zespołem złego wchłaniania (w zespole krótkiego jelita, przewlekłej biegunce, nieswoistych zapaleniach jelit, zapaleniu trzustki),
• pacjenci przyjmujący leki, które negatywnie wpływają na wchłanianie witaminy K, zmniejszają jej endogenną syntezę lub hamują jej karboksylację (m.in. przewlekle stosowane antybiotyki, salicylany czy pochodne kumaryny).

Tab. 4. Markery biochemiczne niedoborów witamin w cholestazie [7]

Witamina A i E
Niedobory pozostałych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, tj. witaminy A i E, występują w Polsce niezwykle rzadko lub nie występują w ogóle. Najczęstszą przyczyną niedoborów jest przewlekła cholestaza oraz mukowiscydoza. Objawy niedoboru witaminy A nie są powszechne i obejmują niedowidzenie nocne i suchość skóry, natomiast neuropatia obwodowa, obrzęki i zmiany skórne są charakterystyczne dla niedoboru witaminy E. Często niedoborom tych witamin towarzyszą niedobory witaminy D i K, powodując typowe objawy hipowitaminozy. Niedobory mikroskładników mogą ujawnić się klinicznie, natomiast wcześniejsze wykrycie nieprawidłowości w badaniach biochemicznych skutkuje szybszym wprowadzeniem suplementacji i zapobiega pogłębianiu niedoborów. Tabela 4 zawiera wskaźniki prawidłowego zaopatrzenia organizmu w podane witaminy [12]. 
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach można suplementować osobno lub wykorzystując preparaty wielowitaminowe. Zasady suplementacji zawiera tab. 5.

Tab. 5. Zasady suplementacji witamin rozpuszczalnych w tłuszczach według stanowiska Baker i wsp. [13]

Przewlekłe zapalenie trzustki jest chorobą, podczas której dochodzi do niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Jednak pomimo odstępstw w badaniach laboratoryjnych kliniczna manifestacja przy odpowiedniej podaży witamin wraz z pożywieniem występuje stosunkowo rzadko [14]. 
Źródła pokarmowe witaminy A: czerwone, żółte, pomarańczowe, ciemnozielone warzywa i owoce, takie jak: marchew, dynia, papryka, nać pietruszki, botwinka, brokuł, pomidor, śliwki, brzoskwinie. Produkty pochodzenia zwierzęcego: wątroba, żółtko jaja, mleko i jego przetwory.
Źródła pokarmowe witaminy E: oleje roślinne, oliwa z oliwek, awokado, oliwki, orzechy, migdały, nasiona słonecznika, dyni, kiełki pszenicy.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Witaminy z grupy B
Do grupy witamin B zalicza się witaminę B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B5 (kwas pantotenowy), B6 (pirydoksyna), B9 (kwas foliowy) oraz B12 (kobalamina). Związki te występują w wielu produktach spożywczych, dlatego objawy niedoborów występują stosunkowo rzadko. Dotyczy to głównie osób stosujących diety eliminacyjne, diety wegetariańskie czy wegańskie (witamina B12).
U pacjentów stosujących dietę bezglutenową w przebiegu celiakii najczęściej dochodzi do niedoborów witaminy B12 i kwasu foliowego. Niedobory tych związków mogą prowadzić do rozwoju niedokrwistości, chorób układu krążenia związanych z wysokim stężeniem homocysteiny oraz zaburzeń neurodegeneracyjnych [15]. 
Wykluczenie z diety mleka i przetworów mlecznych zwiększa ryzyko niedoborów witaminy B2, B5, B12, a także witamin A i D. U pacjentów z prawidłową masą ciała stwierdza się niedożywienie jakościowe, będące skutkiem niewystarczającej podaży poszczególnych składników odżywczych z dietą. Część ekspertów zaleca stosowanie preparatów witaminowych podczas stosowania diety. Często diety eliminacyjne są zbyt monotonne, brakuje w nich zamienników niedozwolonych produktów, które mogą być źródłem niezbędnych witamin [16]. 
Witamina B12 występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, dlatego u osób stosujących diety pozbawione tego typu produktów konieczna jest suplementacja tej witaminy. 
Pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna bardzo często nie tolerują produktów zbożowych z racji wysokiej zawartości błonnika. Zboża dostarczają znacznych ilości witamin z grupy B, dlatego pacjenci ci są szczególnie narażeni na niedobór witamin z tej grupy, w szczególności B1 i B2 [17].
Witamina C
Do głównych funkcji kwasu askorbinowego zalicza się działanie antyoksydacyjne, udział w odbudowie uszkodzonych tkanek, utrzymanie zdrowych dziąseł, a także wpływ na prawidłowe wchłanianie żelaza. Zapotrzebowanie na witaminę C (tab. 6) jest uzależnione od wieku oraz stanu fizjologicznego, wzrasta u osób z chorobami zapalnymi jelit, podczas wymiotów oraz przy częstym wysiłku fizycznym. Niedobory mogą manifestować się niedokrwistością z niedoboru żelaza, krwawieniem dziąseł, powolnym gojeniem się ran, zwiększoną podatnością na infekcje lub zmęczeniem. Najpoważniejszym powikłaniem ciężkiego niedoboru witaminy C jest szkorbut (gnilec), występujący bardzo rzadko [18].

Tab. 6. Zapotrzebowanie na witaminę C w zależności od wieku [13] (a średnie zapotrzebowanie, b zalecane spożycie)

Tab. 7. Współczynniki zachowania witaminy C i kwasu foliowego dla warzyw w zależności od zastosowanego procesu kulinarnego [15]

Sposoby na przeciwdziałanie niedoborom witamin

Prawidłowo zbilansowana dieta powinna skutecznie chronić organizm dziecka przed ryzykiem niedoborów witamin. Wyjątek stanowi witamina D, dlatego jest zalecana suplementacja tą witaminą oraz witamina K dla dzieci do 6. m.ż. Warzywa i owoce stanowią podstawę Piramidy Zdrowego Żywienia, ponieważ są bardzo dobrym źródłem witamin A, C, E oraz kwasu foliowego. Zaleca się spożywanie trzech porcji warzyw i jednej porcji owoców dziennie. Pełnoziarniste produkty zbożowe powinny być składnikiem 3 z 5 posiłków, należy pamiętać, że nie tylko pieczywo jest zaliczane do tej grupy, ale także kasze, ryż i makarony. Produkty zbożowe z pełnych zbóż są doskonałym źródłem witamin z grupy B (oprócz witaminy B12 występującej wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego). Następnym stopniem piramidy jest nabiał i jego przetwory, który stanowi ważne źródło wapnia i witaminy D. Okazuje się, że tylko 48% badanych dzieci spożywa codziennie przetwory mleczne [19]. Na kolejnym miejscu znajduje się czerwone mięso, drób, jaja oraz rośliny strączkowe. Preferowany jest drób, ryby oraz rośliny strączkowe. Na szczycie piramidy znajdują się kwasy tłuszczowe nasycone, które nie powinny dostarczać więcej niż 10% całodziennego zapotrzebowania energetycznego. 
Witamina C i kwas foliowy są szczególnie wrażliwe na działanie temperatury i światła, dlatego podczas przygotowywania posiłków zachodzą duże ich straty. Istnieje szereg technik, które można zastosować w celu zminimalizowania strat. Jednym z rozwiązań jest blanszowanie, gotowanie warzyw na parze oraz gotowanie tradycyjne w małej ilości wody. Najlepszą decyzją jest spożywanie surowych warzyw, wtedy współczynnik zachowania witaminy C i kwasu foliowego pozostaje najwyższy [20] (tab. 7).
Zestaw zaleceń mających na celu zmniejszenie strat witamin podczas przygotowywania posiłków: 

• nie kroić warzyw i owoców na małe kawałki, zwiększa to powierzchnie wystawioną na kontakt z gorącą wodą, tlenem oraz światłem;
• w celu ograniczenia dostępu tlenu świeże, pokrojone owoce i warzywa można skropić sokiem z cytryny, oliwą czy octem winnym;
• w miarę możliwości powinno się unikać obierania, ponieważ pod skórką znajduje się najwięcej mikroskładników;
• mrożone warzywa powinno się spożywać w przypadku utrudnionego dostępu do świeżych warzyw (okres zimowy) – gotować bez rozmrażania;
• warzywa wkładać do gotującej się wody;
• kaszę, ryż lub makaron gotować w minimalnej ilości wody, zmniejszy to stopień wypłukiwania witamin z tych produktów;
• czas gotowania powinien być jak najkrótszy. Zalecane jest przede wszystkim blanszowanie oraz gotowanie na parze;
• kupować odpowiednie ilości produktów – długie przechowywanie wpływa niekorzystnie na ilość witamin w produktach. Warzywa i owoce przechowywać w ciemnym miejscu.

PIŚMIENNICTWO:

1. Hilger J., Friedel A., Herr R. i wsp. A systematic review of vitamin D status in populations worldwide. Br J Nutr. 2014; 14; 111: 23–45. 
2. Płudowski P., Socha P., Karczmarewicz E. i wsp. Vitamin D supplementation and status in infants: a prospective cohort observational study. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2011; 53: 93–99.
3. Theodoratou E1., Tzoulaki I., Zgaga L., Ioannidis J.P. Vitamin D and multiple health outcomes: umbrella review of systematic reviews and meta-analyses of observational studies and randomised trials. BMJ. 2014;348:g2035. doi: 10.1136/bmj.g2035. 
4. Płudowski P., Karczmarewicz E., Chlebna-Sokół D. et al. Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów - wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. Standardy medyczne /Pediatria. 2013; 10: 573–578
5. Holick M.F. Vitamin D – new horizons for the 21st century. Am J Clin Nutr; 1994; 60: 619–630.
6. Weker H. Barańska M., Mazur J. i wsp. Badanie pt. Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13–36 miesięcy w Polsce. Instytut Matki i Dziecka Warszawa 2011.
7. Kunachowicz H. et al. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005.
8. Wąsowski M, Czerwińska E, Marcinowska-Suchowierska E. Otyłość – stan predysponujący do niedoborów witaminy D. Postępy Nauk Medycznych. 2012; 3: 258–264.
9. Bikle D.D. Vitamin D insufficiency/deficiency in gastrointestinal disorders. J Bone Miner Res. 2007;22 Suppl 2:V50-4
10. Profilaktyka krwawienia z niedoboru witaminy K. Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie Pediatrii i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (2016) Uchwała nr 81/2016 z dnia 02.09.2016.
11. Mihatsch W.A., Braegger C., Bronsky J. et al. Prevention of Vitamin K Deficiency Bleeding in Newborn Infants: A Position Paper by the ESPGHAN Committee on Nutrition 2016; 63: 123–129.
12. Socha P., Pawłowska J. Suplementacja składnikami odżywczymi u dzieci z przewlekłą cholestazą. Standardy Medyczne/Pediatria. 2016; 13: 851–855.
13. Baker A., Stevenson R., Dhawan A. et al. Guidelines for nutritional care for infants with cholestatic liver disease before liver transplantation. Pediatr Transplant. 2007; 11: 825–834.
14. Włochal M., Kanikowska A., Grzymisławski A. Niedobory energii i składników odżywczych u pacjentów z chorobami zapalnymi trzustki. Nowiny Lekarskie 2012; 81: 669–676.
15. Rybicka I., Gliszczyńska-Świgło A. Niedobory składników odżywczych w diecie bezglutenowej. Probl Hig Epidemiol. 2016; 97: 183–186.
16. Walczak M. et al. Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia dzieci z alergią na białka mleka krowiego - badania pilotażowe. Nowiny Lekarskie. 2013; 82: 124–129.
17. Kargulewicz A., Ignyś I. Problem nieodżywienia oraz postępowanie dietetyczne u dzieci z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Nowiny Lekarskie. 2008; 77: 362–366.
18. Janda K., Kasprzak M., Wolska J. Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie. Pom J Life Sci. 2015; 61:419–425.
19. Socha J., Socha P., Weker H. et al. Żywienie dzieci a zdrowie wczoraj, dziś i jutro. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2010; 12: 34–37.
20. Gawęcki J. Żywienie człowieka 1. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, Warszawa 2016.