Od lat 80. ubiegłego wieku obserwujemy dramatyczny wzrost liczby nowych zachorowań na cukrzycę typu 1
(type 1 diabetes – T1D) wśród dzieci i młodzieży, w szczególności w najmłodszych grupach wiekowych [1–3].
W Polsce, po transformacji ustrojowej i zmianach ekonomicznych, notuje się jeden z najszybszych wzrostów
liczby nowych przypadków T1D. Od roku 1989 wskaźnik zapadalności wśród dzieci i młodzieży w wieku
0–14 lat wzrósł ponad czterokrotnie, osiągając w 2012 r. wartość 22,74 na 100 000 osób/rok [2, 3].
Dział: Studium przypadku
Wśród pacjentów zgłaszających dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego tylko kilka procent cierpi na organiczną chorobę przewodu pokarmowego [1]. Znaczna większość z nich ma zaburzenia czynnościowe
przewodu pokarmowego (CzZPP). CzZPP zostały sklasyfikowane według III Kryteriów Rzymskich [2]. Wyróżniają one zaburzenia u dzieci do 4. r.ż., które zostały omówione w I części artykułu, oraz zaburzenia u starszych dzieci i młodzieży będące treścią niniejszego artykułu, czyli części II.
Ostre bakteryjne zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych (tonsillopharyngitis), przebiegające z wysoką gorączką, często określane jest mianem anginy. W istocie anginą powinniśmy nazywać ostrą chorobę zakaźną o etiologii bakteryjnej, w której objawom miejscowym obejmującym głównie tkankę chłonną gardła w obrębie tzw. pierścienia Waldeyera (tonsillitis) towarzyszy toksemia z objawami ogólnoustrojowymi. Zapalenie dotyczące głównie błony śluzowej gardła bez objawów ogólnoustrojowych powinno być określone mianem pharyngitis. Czynnikiem patogennym anginy jest najczęściej Streptococcus pyogenes, paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A.
Zaburzenia funkcji tarczycy u dzieci występują rzadziej niż u dorosłych. Mimo to stanowią bardzo istotny problem kliniczny ze względu na następstwa, które mogą powodować. Hormony tarczycy odgrywają ważną rolę na każdym etapie rozwoju dziecka, począwszy od wczesnego okresu płodowego. Wrodzona niedoczynność tarczycy jest objęta programem obowiązkowych badań przesiewowych prowadzonych
w Polsce u wszystkich noworodków.
Witaminy to substancje egzogenne, których ustrój sam nie syntetyzuje, niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmu, dlatego muszą być mu dostarczane albo z pożywieniem, albo w postaci odpowiednich preparatów zawierających witaminy syntetyczne. Muszą być one podawane w ściśle określonych dawkach, gdyż dla prawidłowego funkcjonowania organizmu szkodliwy jest zarówno ich nadmiar (hiperwitaminoza), jak i niedobór (hipowitaminoza), jak również brak (awitaminoza).
Kwas masłowy (kwas butanowy) jest jednym z krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA – Short Chain Fatty Acids) powstających na drodze fermentacji beztlenowej składników pokarmowych w jelicie grubym człowieka. Około 83% wszystkich krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelicie grubym stanowią kwasy: octowy, propionowy i masłowy [1]. Całkowite stężenie SCFA w świetle jelita waha się od 60 do 150 mmol/kg [2]. Dobowa produkcja SCFA w jelicie grubym u zdrowego człowieka wynosi od 300 do 400 mmol, natomiast fizjologiczne stężenie kwasu masłowego w treści jelitowej waha się w granicach 1–10 mmol/l treści [3].
Neisseria meningitidis (meningokok) jest najważniejszym czynnikiem etiologicznym bakteryjnych, występujących endemicznie lub epidemicznie, zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) lub piorunujących posocznic, czyli inaczej inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM). Jest to najszybszy zabójca spośród wszystkich bakterii otoczkowych. Zdecydowaną większość IChM wywołują mikroorganizmy należące do serogrup posiadających następujące polisacharydy otoczkowe (capsular polysaccharides): A, B, C, X, W135 lub Y [1].
Współcześnie rozpowszechnienie nadwagi i otyłości osiągnęło rozmiary pandemii i stanowi jeden z głównych problemów zdrowia publicznego na całym świecie, niezależnie od stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego krajów. Szczególnie alarmujący jest fakt, że wskaźniki nadwagi i otyłości systematycznie wzrastają w grupie dzieci i młodzieży, również w Polsce. Wyniki ogólnopolskiego badania OLAF przeprowadzonego w latach 2007–2010, koordynowanego przez Instytut „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka” wskazują, że aż 18,7% przebadanych chłopców oraz 14,1% dziewczynek w wieku szkolnym (7–18 lat) cierpi na nadwagę lub otyłość [1].
Refluks żołądkowo-przełykowy (ang. gastroesophageal reflux – GER) definiowany jest jako cofanie się treści żołądka do przełyku. W warunkach fizjologicznych cofaniu się pokarmu zapobiegają bariery anatomiczne i czynnościowe – ostry kąt Hisa (kąt pomiędzy przełykiem a dnem żołądka), skurcz mięśnia dolnego zwieracza przełyku (ang. lower esophageal sphincter – LES), ścisłe obejmowanie dolnego końca przełyku przez odnogi przepony. Do rozkurczu LES dochodzi głównie w trakcie aktu połykania. Fizjologicznie obecne są także krótkie relaksacje zwieracza i odnóg przepony, mające na celu usunięcie nadmiaru gazów z żołądka, tzw. przejściowe relaksacje dolnego zwieracza przełyku (ang. transient lower esophageal sphincter relaxations – TLESR).
Skóra dzieci, a szczególnie skóra noworodków i wcześniaków, różni się istotnie w zakresie budowy w porównaniu ze skórą osób dorosłych. Wynika to z niedojrzałości poszczególnych struktur skóry. Różnice występują również w odniesieniu do wzmożonej przepuszczalności warstwy rogowej, ograniczonej aktywności gruczołów łojowych i potowych oraz pH skóry zbliżonym do obojętnego. Stąd też metody pielęgnacyjne powinny uwzględniać zarówno różnice anatomiczne, jak i fizjologiczne skóry dziecka. Skóra zmieniona chorobowo wymaga szczególnej pielęgnacji oraz starannie dobranych preparatów leczniczych.
Fitoterapia to dział medycyny i farmakologii zajmujący się wytwarzaniem leków ziołowych z naturalnych surowców uzyskiwanych z roślin leczniczych oraz ich stosowaniem w profilaktyce i terapii chorób. Do takich roślin od wieków należy bluszcz pospolity, ale stosunkowo niedawno odkryto, że liście bluszczu Hedera hedelix zawierają hederakozyd C i jego pochodne saponiny – alfa-hederynę, substancję, która jest odpowiedzialna za jego farmakologiczne działanie rozkurczające oskrzela, sekretolityczne oraz wykrztuśne. Dzięki tym właściwościom wyciągi z bluszczu stosowane są w leczeniu infekcji układu oddechowego oraz jako terapia wspomagająca w leczeniu astmy oskrzelowej.
Wśród osób chorych na łuszczycę (ok. 2% populacji ogólnej) ok. 1/3 przypadków dotyczy dzieci. Zarówno morfologia, jak i lokalizacja zmian skórnych u dzieci często ma inny obraz kliniczny niż obserwowany u osób dorosłych, co niejednokrotnie bywa powodem trudności diagnostycznych. Wiele wskazuje na to, że łuszczyca dzieci, podobnie jak łuszczyca osób dorosłych, związana jest z uogólnionym procesem zapalnym, co wiąże się z występowaniem otyłości, hipertriglicerydemii, nadciśnienia tętniczego, insulinooporności czy cukrzycy, a także innych chorób ogólnoustrojowych, w tym chorób psychicznych, przez co kluczowe staje się szybkie postawienie trafnego rozpoznania.