Autor: Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka

Niedokrwistość jest wiodącym problemem zdrowotnym zarówno w krajach o niskim, średnim jak i wysokim dochodzie mającym znaczne konsekwencje zdrowotne i ekonomiczne. Problem ten dotyczy zwłaszcza dwóch zasadniczych grup populacyjnych, tj. dzieci w pierwszych miesiącach i latach życia oraz młodych kobiet w wieku prokreacyjnym i ciężarnych. Wiodącą bowiem przyczyną niedokrwistości u dzieci zwłaszcza poniżej 4. r.ż. są niedostateczne zasoby żelaza uzyskane przede wszystkim w życiu płodowym. Dzieci matek z niedoborami żelaza oraz urodzone przedwcześnie są w grupie ryzyka bezobjawowej lub objawowej niedokrwistości mających wpływ zarówno na ogólny stan ich zdrowia, jak i ich rozwój psychoruchowy. Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest uważana za jedną z pięciu najczęstszych przyczyn niepełnosprawności. W artykule przedstawiono zmiany homeostazy żelaza w wybranych stanach patologii ciąży wpływające na zasoby żelaza u płodu i u noworodka po urodzeniu, uzasadniające profilaktyczne stosowanie żelaza.

Każdy rosnący organizm i narząd, a przede wszystkim ośrodkowy układ nerwowy, zarówno płodu, jak i dziecka, wymaga odpowiedniego zaopatrzenia w żelazo (co najmniej do 3. r.ż.). Dodatkowo wyodrębnia się grupy ryzyka, w których dostarczanie tego pierwiastka z zewnątrz w postaci suplementacji powinno być zwiększone. Do tych grup należą: dzieci urodzone przedwcześnie; dzieci z ograniczeniem wewnątrzmacicznego wzrastania, dzieci z ciąż wielopłodowych, dzieci ze zmniejszonym stężeniem hemoglobiny (Hb) w okresie noworodkowym, dzieci narażone na straty krwi w okresie okołoporodowym, dzieci matek z niedokrwistością podczas ciąży. Zapotrzebowanie na żelazo u tych dzieci, a zwłaszcza u niemowląt urodzonych przedwcześnie, określone jest rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP), Europejskiego Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) i zaleceniami polskich towarzystw pediatrycznych i neonatologicznych.

W artykule przedstawiamy noworodka skrajnie niedojrzałego urodzonego w 25 5/7 tygodniu ciąży z masą ciała 930 gramów. Na tle jego licznych problemów zdrowotnych podczas hospitalizacji w oddziale noworodkowym, ale przede wszystkim powypisowych, kreślimy harmonogram wielokierunkowej kompleksowej opieki specjalistycznej koordynowanej przez lekarza podstawowej opieki medycznej.

Wcześniactwo nie jest chorobą, ale zjawiskiem demograficznym związanym z problemami medycznymi, społeczno-psychologicznymi i dużymi nakładami finansowymi. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała rozwiązanie problemu wcześniactwa za jeden ze swoich priorytetowych celów [1]. Naszym zdaniem profilaktyka przedwczesnych narodzin oraz poprawa opieki nad wcześniakami powinna być priorytetem także dla rządów wszystkich państw. Wcześniaki nie są jednorodną grupą dzieci, a różnice wynikają przede wszystkim z dojrzałości noworodków, wpływającej na zachorowalność i umieralność, która jest odwrotnie proporcjonalna do tygodnia trwania ciąży. W zakresie współczynnika umieralności osiągnęliśmy w Polsce wyniki podobne do tych, jakie mają najlepsze kraje europejskie (średnio 5/1000, w niektórych województwach 3,14/1000), a przeżywalność noworodków z masą ciała 750–1000 g w wielu ośrodkach neonatologicznych wynosi powyżej 90%.