Charakterystyczną formą kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia jest pieluszkowe zapalenie skóry – PZS (ang. Diaper dermatitis, Dermatitis glutealis), czyli jedno z najczęstszych schorzeń wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. Objawia się jako stan zapalny skóry zlokalizowany w miejscu przylegania pieluszki, najczęściej przyjmując postać zmian rumieniowych. Skóra zmieniona chorobowo wymaga szczególnego traktowania oraz starannie dobranych preparatów do codziennej pielęgnacji. Prawidłowa pielęgnacja jest również elementem profilaktyki pieluszkowego zapalenia skóry.
Autor: Klaudia Dopytalska
lek., Klinika Dermatologii CMKP/CSK MSWiA w Warszawie
Skóra pełni wiele różnorodnych zadań, z których najważniejsze to pełnienie funkcji fizycznej i chemicznej bariery przed zewnętrznymi czynnikami środowiska, a także funkcji immunologicznej, w której pośredniczy szereg komórek (m.in. keratynocyty, komórki dendrytyczne, limfocyty i mastocyty). Wszystkie te elementy układu współpracują ze sobą w koordynowaniu odpowiedzi odpornościowej.
Charakterystyczną formą kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia jest pieluszkowe zapalenie skóry – PZS (ang. Diaper dermatitis, Dermatitis glutealis), czyli jedno z najczęstszych schorzeń wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. Objawia się jako stan zapalny skóry zlokalizowany w miejscu przylegania pieluszki, najczęściej przyjmując postać zmian rumieniowych. Skóra zmieniona chorobowo wymaga szczególnego traktowania oraz starannie dobranych preparatów do codziennej pielęgnacji. Prawidłowa pielęgnacja jest również elementem profilaktyki pieluszkowego zapalenia skóry.
Skóra niemowląt i małych dzieci znacznie się różni budową od skóry dorosłego człowieka. Wpływ wielu czynników na niedojrzałą skórę niemowlęcia przyczynia się do zmiany pH skóry i sprzyja działaniu czynników drażniących. Często zmianom skórnym towarzyszy świąd, który dodatkowo zwiększa ryzyko wtórnego nadkażenia skóry poprzez wydrapania i przeczosy. Prawidłowa pielęgnacja podrażnionej skóry jest niezbędnym elementem postępowania terapeutycznego i profilaktycznego. W sytuacjach gdy nie jest wystarczająca, konieczne jest dołączenie miejscowych preparatów zawierających glikokortykosteroidy, antybiotyki i substancje przeciwgrzybicze.
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą chorobą zapalną, która charakteryzuje się nawrotowym przebiegiem w postaci zaostrzeń i remisji. Głównym elementem w etiopatogenezie AZS jest zaburzenie funkcjonowania bariery skórno-naskórkowej, dlatego też właściwa pielęgnacja i profilaktyka mają istotny wpływ na przebieg choroby. Wydłużają i podtrzymują okresy remisji, a także minimalizują potrzebę stosowania leków przeciwzapalnych, które w połączeniu z terapią emolientową są podstawą leczenia w okresach zaostrzeń. Skuteczna terapia AZS powinna szybko eliminować objawy choroby i poprawiać jakość życia pacjentów.
Profilaktyka i pielęgnacja w atopowym zapaleniu skóry mają za zadanie zminimalizować potrzebę stosowania leków przeciwzapalnych, które dołączone do terapii emolientowej są podstawą leczenia w okresach zaostrzeń. W leczeniu AZS dostępnych jest wiele miejscowych preparatów glikokortykosteroidowych (GKS). W AZS znajdują także zastosowanie miejscowe preparaty zawierające inhibitory kalcyneuryny.
Kontaktowe zapalenie skóry (inaczej nazywane egzemą lub wypryskiem) to schorzenie zaliczane do nieinfekcyjnych chorób zapalnych o typowym obrazie klinicznym, często występujące w populacji pediatrycznej. W zależności od patogenezy wyróżnia się alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, które jest nabytą reakcją nadwrażliwości typu komórkowego (typ IV) na alergen oraz kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia lub toksyczne – wywołane przez substancje bezpośrednio uszkadzające skórę. Obserwuje się postacie ostre i przewlekłe. Klinicznie kontaktowe zapalenie skóry charakteryzuje się występowaniem zmian rumieniowo-złuszczających z obecnością grudek wysiękowych, pęcherzyków oraz nadżerek, a w przypadkach przewlekłych pogrubieniem i lichenizacją naskórka. Zmianom często towarzyszy świąd oraz pieczenie skóry [1, 2, 3].
Czytaj więcej
Znamiona barwnikowe (melanocytowe) stanowią łagodną proliferację prawidłowych melanocytów, tworzących gniazda w obrębie naskórka i/lub skóry właściwej. Występują bardzo często zarówno u dorosłych, jak i w populacji pediatrycznej. Szacuje się, że u dzieci w pierwszej dekadzie życia średnia liczba znamion wynosi około 15–30 w przypadku rasy białej oraz 5–10 u dzieci pochodzenia afrykańskiego, azjatyckiego i rdzennych Amerykanów.
W przebiegu atopowego zapalenia skóry (AZS) występuje nadmierna suchość skóry z towarzyszącym złuszczaniem, szorstkością i świądem. Dziecięca postać AZS charakteryzuje się występowaniem przeczosów i strupów. Ciągłe drapanie powoduje częste występowanie objawów wtórnego zakażenia (zliszajowacenia). Pogrubienie naskórka jest najczęściej widoczne w fałdach skóry i na czole. U ok. 70% dzieci wypryskowi na skórze rąk towarzyszy hiperkeratoza i pęknięcia opuszków palców.