Witamina D (wit. D) ma istotne znaczenie w homeostazie wapniowo-fosforanowej, a jej niedobór prowadzi u dzieci do rozwoju krzywicy. Obecność receptorów dla wit. D oraz lokalna synteza w bardzo wielu komórkach naszego organizmu sprawia, iż odgrywa ona rolę w wielu innych procesach fizjologicznych, a jej niedobór może negatywnie wpływać m.in. na układ odpornościowy, zwiększając ryzyko i ciężkość przebiegu chorób infekcyjnych oraz alergicznych. Zasoby wit. D zależne są zarówno od endogennej syntezy skórnej, jak i egzogennych źródeł (dieta, suplementacja). Udział naturalnych źródeł wit. D (dieta, endogenna synteza skórna) jest w naszych realiach w znacznym stopniu limitowany, stąd zalecana jest profilaktyczna podaż wit. D od pierwszych dni życia. Aktualnie rekomendowane dawki wit. D uwzględniają jej wielokierunkowe działanie, co ma się przyczynić do ograniczenia wielu problemów zdrowotnych w populacji pediatrycznej.

Do zajęcia się problemem rozpoznawania oraz leczenia zaparcia czynnościowego skłoniły nas, autorów, opracowania, własne niezbyt optymistyczne obserwacje z gabinetów i klinik, w których pracujemy, jak również wyniki analiz przestrzegania przez lekarzy pierwszego kontaktu w Holandii i Stanach Zjednoczonych zaleceń ESPGHA/NASPGHAN z 2014 r. w omawianym temacie. Dwa opracowania z 2018 r. wskazują na wciąż niedostateczną znajomość tej problematyki wśród pediatrów i lekarzy pierwszego kontaktu i w związku z tym popełnianie przez nich wielu podstawowych błędów diagnostycznych, jak i terapeutycznych. Co ciekawe, my także, jeszcze przed ukazaniem się polskich wytycznych przeprowadziliśmy takie badanie ankietowe, którego wyniki zechcemy niebawem opublikować – wstępne dane wskazują jednak, że nasze odczucia oraz wyniki cytowanych opracowań są zbieżne.

Skóra już od pierwszych dni życia pełni wiele istotnych funkcji. Jednakże do momentu uzyskania pełnej dojrzałości anatomicznej i czynnościowej mijają około 2–3 lata. W tym okresie mogą występować problemy skórne, najczęściej stanowiące objaw niedojrzałości i posiadające przejściowy, samoustępujący charakter. W poniższym artykule omówiono niektóre z nich: przerost gruczołów łojowych, prosaki, ciemieniuchę, rumień toksyczny noworodków, skórę marmurkową, potówki, trądzik noworodkowy i niemowlęcy.

Steroidy donosowe (INC) są rekomendowane jako leczenie pierwszej linii w alergicznym nieżycie nosa, a jako leczenie wspomagające w zapaleniu zatok, polipach nosa i wielu innych. Istnieje wiele danych potwierdzających ich bezpieczeństwo i skuteczność. Preparaty steroidowe różnią się między sobą i można dopasować konkretny preparat do oczekiwań pacjenta. Aby zoptymalizować sposób podania i zminimalizować działania niepożądane należy przekazać pacjentowi wskazówki co do techniki i sposobu prawidłowej aplikacji leku oraz czasie trwania terapii.

Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w programowaniu metabolizmu i odporności gospodarza, z natychmiastowymi i/lub długotrwałymi konsekwencjami zdrowotnymi. W artykule podsumowano podstawowe informacje na temat mikrobioty przewodu pokarmowego, ze szczególnym uwzględnieniem korzystnych i niekorzystnych czynników wpływających na jej rozwój we wczesnym okresie życia.

U większości dzieci ospa wietrzna jest infekcją samoograniczającą się. Ospa wietrzna może jednak prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zakażenie tkanek miękkich, zapalenie płuc, zapalenie wątroby i zapalenie mózgu. Pacjenci o zwiększonym ryzyku powikłań to osoby w immunosupresji i kobiety w ciąży. Szczepionka przeciwko ospie wietrznej zawiera żywy atenuowany szczep Oka. Jest podawana w schemacie dwudawkowym. Ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne zdarzają się stosunkowo rzadko. Najczęściej notuje się odczyny miejscowe, wysypkę i gorączkę. Szczepienie przeciwko ospie jest przeciwwskazane u osób z ciężkim upośledzeniem odporności. Powinno być również odraczane po przetoczeniu immunoglobulin i preparatów krwiopochodnych. Po szczepieniu należy unikać podawania leków przeciwwirusowych, a także podawania salicylanów.

Kolka niemowlęca to problem wciąż aktualny, z którym spotyka się każdy pediatra i niemal połowa rodziców młodych niemowląt, albowiem szacuje się, że może dotyczyć nawet 40% dzieci w pierwszych miesiącach życia. Popularnie kolką niemowlęcą nazywany jest stan nasilonego niepokoju i płaczu niemowlęcia, który obserwowany jest zwyczajowo późnym popołudniem lub wieczorem. Z medycznego punktu widzenia, dolegliwość ta kwalifikowana jest do zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Jednak przyczyna tego zaburzenia nie została dotychczas jednoznacznie ustalona, stąd trudno również określić ścisłe postępowanie lecznicze, przynoszące całkowite ustąpienie dolegliwości. Potrzebne jest wielokierunkowe działanie, w którym współpraca z rodzicami odgrywa niebagatelną rolę. I choć kolka niemowlęca jest niegroźną dolegliwością, wiąże się z niewspółmiernym do sytuacji uczuciem bezradności i niepokoju po stronie rodziców. Dlatego podstawą postępowania jest odpowiednie wsparcie rodziców i udzielenie im wyczerpujących informacji odnośnie charakteru tego zaburzenia oraz możliwości postępowania terapeutycznego.

Paracetamol (acetaminofen) jest jednym z najbardziej popularnych, a zarazem bezpiecznych leków dostępnych bez recepty [1]. Ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Jego powszechność zapewniają liczne postacie, w których może być podawany: doustna, doodbytnicza, dożylna. Zalecana dawka dobowa paracetamolu wynosi około 60 mg/kg m.c. i najczęściej podawana jest doustnie w 4–6 dawkach podzielonych, np. 10 mg/kg m.c. co 4–6 godz. lub 15 mg/kg m.c. co 8 godzin [2]. Zatrucie paracetamolem (przypadkowe bądź celowe) jest jedną z głównych przyczyn ostrej niewydolności wątroby [3]. 

W artykule podsumowano odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące skuteczności klinicznej L. rhamnosus GG – jednego z najlepiej przebadanych probiotyków. W żadnym wskazaniu stosowanie L. rhamnosus GG nie jest niezbędne, ale w niektórych sytuacjach może być pomocne.

W porównaniu z mlekiem krowim mleko kozie ma zdecydowanie więcej podobieństw do mleka ludzkiego. Liczne dowody wskazują, że zdrowotne i żywieniowe efekty karmienia dzieci mieszankami z pełnego mleka koziego (80:20; kazeina:serwatki) są takie same jak dzieci karmionych mieszanką z mleka krowiego na bazie serwatki (60:40; serwatka:kazeiny). Ponieważ mleko kozie tworzy w żołądku niemowlęcia bardziej miękki i luźniejszy twaróg kazeinowy, mieszanka z mleka koziego ma dość wyraźną przewagę w zakresie strawności w zestawieniu z mieszanką z mleka krowiego. Chociaż mieszanka modyfikowana z mleka koziego może być wykonana z mleka pełnego lub z dodatkiem serwatki, nie ma dowodów naukowych wskazujących na jakąkolwiek korzyść z dodawania serwatki do modyfikowanego mleka koziego. W zależności od technologii wytwarzania mleka modyfikowanego z mleka koziego mogą się w nim znajdować dodatkowo, pochodzące z niego, składniki błony otoczki kuleczek tłuszczowych (MFGM) oraz naturalne prebiotyki. W mlekach modyfikowanych z mleka krowiego tego typu składniki, jak MFGM, GOS (galaktooligosacharydy), FOS (fruktooligosacharydy), HMO (oligosacharydy pochodzenia ludzkiego) są dodawane. Wszystko wskazuje zatem, że mleko kozie jest bezpieczną alternatywą dla mleka modyfikowanego wytwarzanego z mleka krowiego. Ponadto badania kliniczne wykazały adekwatność oraz bezpieczeństwo mlek modyfikowanych dla niemowląt mlek modyfikowanych opartych na pełnym mleku kozim.

Meningokoki to bakterie, których nosicielstwo w okolicy nosogardła stwierdzane jest u 5–10% ludzi na świecie. Przenoszone z wydzielinami z dróg oddechowych u części osób wywołują chorobę meningokokową. Najcięższa postać, zakażenie inwazyjne (IChM), przebiega najczęściej jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznica lub obie postacie jednocześnie. W jej początkowym obrazie klinicznym dominuje gorączka, złe samopoczucie i pogarszający się stan ogólny, w kolejnych godzinach u 10–50% pacjentów stwierdza się wysypkę krwotoczną, mogą pojawić się objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i wstrząs. Choroba ta rozwija się bardzo szybko, przez co właściwe rozpoznanie w pierwszych godzinach jest bardzo trudne, a często wręcz niemożliwe. Charakteryzuje się ona wysoką śmiertelnością i jest obarczona ryzykiem trwałych powikłań. Mimo zastosowania, nawet zgodnej z antybiogramem, antybiotykoterapii umiera 10–15% osób z rozpoznaną IChM. Wśród osób, które przeżyją, u 20% wystąpią trwałe powikłania neurologiczne. Pacjent z podejrzeniem IChM wymaga pilnej hospitalizacji w ośrodku z dostępem do Oddziału Intensywnej Terapii oraz jak najszybszego wdrożenia empirycznej antybiotykoterapii. W Polsce według danych KOROUN z 2021 r. najwyższą zapadalność odnotowano w grupie wiekowej 0–11 miesięcy oraz 12–23 miesiące. Wśród potwierdzonych zakażeń dominują izolaty serogrupy B, w drugiej kolejności C. Przeciwko obu dostępne są szczepienia, szczególnie zalecane dla osób z grupy ryzyka, do której należą niemowlęta, młodzież, młodzi dorośli, osoby z niedoborami odporności, bez śledziony, z cukrzycą, a także podróżujący do krajów o zwiększonym ryzyku zakażeń meningokokowych. U osób z bliskiego kontaktu stosuje się także profilaktyczną antybiotykoterapię.

Infekcje towarzyszą rodzinom małych dzieci przez większość ich bytności w żłobkach i przedszkolach. Przeciętny trzylatek choruje od 6 do 8 razy w roku, co nierzadko przekłada się na wrażenie, że dziecko w ogóle nie zdrowieje z przeziębienia. Pomimo uciążliwości, przejście przez ten okres ma kluczowe znaczenie dla budowania odporności u dziecka. W obliczu przewlekłości objawów infekcji górnych dróg oddechowych, rodzice poszukują innych rozwiązań, niż stosowanie syntetycznych środków farmakologicznych. Alternatywą są preparaty ziołowe, uznawane powszechnie za bardziej naturalne i „przyjazne” małym pacjentom. Tenże artykuł stanowi przegląd aktualnych doniesień dotyczących skuteczności pelargonii afrykańskiej w leczeniu infekcji dróg oddechowych.