Zapalenie skóry (dermatitis) i wyprysk to pojęcia, które bywają stosowane zamiennie, głównie z uwagi na ich ogólny charakter i rozwój stanu zapalnego obejmującego powierzchowne warstwy skóry właściwej oraz stanu gąbczastego naskórka. Świąd uznawany jest za objaw chorobowy i może występować w obrębie powierzchni skóry, błon śluzowych, górnego odcinka układu oddechowego i spojówek. Warto podkreślić, że w zależności od wieku pacjenta przyczyny zapalnych zmian skórnych z towarzyszącym świądem są różne. W poniższym artykule omówiono najczęściej występujące dermatozy świądowe: atopowe zapalenie skóry, infekcyjne, mastocytozę, z uwzględnieniem zaleceń terapeutycznych.

Biegunka podróżnych jest najczęstszą dolegliwością podróżujących dzieci. W artykule przedstawiono aktualną wiedzę na temat biegunki podróżnych u dzieci z uwzględnieniem epidemiologii, czynników ryzyka, środków zapobiegawczych, objawów, powikłań, czynników sprawczych oraz postępowania terapeutycznego.

Brodawki wirusowe są bardzo częstymi infekcjami skóry u dzieci. Zmiany mogą być rozległe i powodować dolegliwości bólowe, stąd też konieczne jest włączenie skutecznego leczenia. Terapia brodawek wirusowych u dzieci jest niekiedy trudna i wymaga cierpliwości zarówno ze strony pacjenta, jak i lekarza.

Alergiczny nieżyt nosa jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób zapalnych układu oddechowego na świecie, w Polsce dotyczy 25% populacji. Na wzrost częstości jego występowania wpływają zmiany środowiskowe, klimatyczne oraz zmiana stylu życia. W leczeniu ANN stosowane są leki przeciwhistaminowe II generacji oraz glikokortykosteroidy w postaci preparatów donosowych.

W pracy opisano uznane na świecie wskazania do leczenia hormonem wzrostu oraz aktualne programy leczenia hormonem wzrostu u dzieci dostępne w Polsce. Przedstawiono kryteria kwalifikacji do poszczególnych programów lekowych: w somatotropinowej niedoczynności przysadki, przewlekłej niewydolności nerek, zespole Turnera i zespole Pradera-Williego oraz u dzieci niskorosłych z niską masą urodzeniową. Omówiono dawkowanie i zasady leczenia oraz oczekiwane realne efekty terapii.

Padaczka u dzieci jest niezwykle heterogennym zespołem chorobowym. To zróżnicowanie dotyczy zarówno etiologii, przebiegu, jak i terapii. W pracy przedstawiono warunki konieczne do spełnienia przy wyborze leczenia oraz sposoby leczenia niektórych encefalopatii padaczkowych.

Skóra pełni wiele różnorodnych zadań, z których najważniejsze to pełnienie funkcji fizycznej i chemicznej bariery przed zewnętrznymi czynnikami środowiska, a także funkcji immunologicznej, w której pośredniczy szereg komórek (m.in. keratynocyty, komórki dendrytyczne, limfocyty i mastocyty). Wszystkie te elementy układu współpracują ze sobą w koordynowaniu odpowiedzi odpornościowej.

Alergia na białka mleka krowiego (ABMK) to powtarzająca się odpowiedź odpornościowa na białka pochodzące z mleka krowiego będąca najbardziej rozpowszechnioną formą alergii występującą u niemowląt i małych dzieci. Jest następstwem atypowej odpowiedzi odpornościowej o charakterze IgE-zależnym, IgE-niezależnym oraz o charakterze mieszanym. Odpowiedź IgE-zależna cechuje się natychmiastowością (początek w ciągu kilku minut do pierwszych 2 godzin po kontakcie z alergenem – wyjątkowo po 6–12 godz.) i daje głównie objawy skórne, oddechowe, niekiedy anafilaktyczne. Cechuje ją także obecność we krwi swoistych przeciwciał klasy IgE oraz dodatnich testów skórnych (testy punktowe). Odpowiedź IgE-niezależna, najczęściej o charakterze komórkowym charakteryzuje się przede wszystkim objawami ze strony układu pokarmowego. Jak dotąd dla tego typu odpowiedzi nie ustalono wiarygodnych metod diagnostycznych, ponieważ odpowiedź ta jest spowodowana przez różne komórki i różne cytokiny. Ten typ reakcji obejmuje takie schorzenia wywołane białkiem pokarmowym, jak: alergiczne zapalenie jelita grubego (FPIAP), zapalenie jelit wywołane białkami pokarmowymi (FPIES), enteropatię wywołaną białkami pokarmowymi (FPE), eozynofilowe zaburzenia żołądkowo-jelitowe (EGID), w tym eozynofilowe zapalenie przełyku (EoE). Wymagają one do rozpoznania wykonania endoskopii i pobrania wycinków do badania histopatologicznego. Mogą także wystąpić objawy bardziej niespecyficzne, które stosunkowo łatwo pomylić z czynnościowymi zaburzeniami osi mózg–jelito, takimi jak zespół jelita drażliwego, kolka niemowlęca czy też zaparcie. W pracy przedstawiono praktyczne zasady rozpoznawania i leczenia ABMK – postaci łagodnej, umiarkowanej i ciężkiej.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest powszechną przewlekłą chorobą układu oddechowego, która dotyka miliony osób na świecie, ma istotny wpływ na jakość życia, efekty uczenia, produktywność i choroby współistniejące, w tym astmę i zapalenie spojówek. Pomimo wysokiej zachorowalności, pogarszania codziennego funkcjonowania oraz znacznego obciążenia sytemu opieki zdrowotnej, ANN pozostaje ciągle niedoszacowany: niedostatecznie diagnozowany i niedostatecznie leczony, co szczególnie często obserwuje się w populacji dziecięcej. Głównymi objawami ANN, IgE-zależnego zapalenia błony śluzowej nosa są: kichanie, swędzenie i wyciek z nosa oraz niedrożność nosa. Postępowanie kliniczne ma na celu złagodzenie i kontrolę objawów, wyeliminowanie zapalenia alergicznego i potencjalne wywołanie tolerancji na alergen za pomocą immunoterapii alergenowej. W większości przypadków ANN wykazuje zadowalającą odpowiedź na farmakoterapię. Leczenie farmakologiczne powinno być bezpieczne, skuteczne i łatwe do podania, ponieważ leczy się pacjentów z przewlekłą chorobą, czasami przez długi czas. Najczęściej stosowane preparaty to: doustne lub donosowe leki przeciwhistaminowe, donosowe glikokortykosteroidy lub leki złożone – zdefiniowane połączenie donosowych leków przeciwhistaminowych i glikokortykosteroidów. Na podstawie badań można stwierdzić, że najbardziej skuteczna jest terapia lekiem złożonym, zwłaszcza w umiarkowanym i ciężkim ANN, opornym na wcześniejsze leczenie. Zgodnie z europejskimi regulacjami takie leki dostępne są dla dzieci powyżej 12. r.ż. Niektórzy alergicy i ich opiekunowie mimo prowadzonego leczenia nie są zadowoleni z jego efektów, osiągając tylko częściową kontrolę choroby. Powstają więc nowe inicjatywy, takie jak EUFOREA, rozwijane równolegle z już istniejącymi, takimi jak ARIA, aby integrować pacjentów i pracowników służby zdrowia w procesie terapeutycznym i tworzyć nowe zalecenia, które będą najbliższe idei medycyny precyzyjnej, dostarczającej odpowiednie leczenie właściwemu pacjentowi we właściwym czasie.

Skóra dzieci w porównaniu do skóry dorosłych charakteryzuje się licznymi odrębnościami przekładającymi się na większą wrażliwość. Zwiększona podatność skóry dzieci na skutki ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe wskazuje, że dzieci i ich rodzice muszą być odpowiednio wyedukowani w zakresie fotoprotekcji. W poniższym artykule omówiono zasady fotoprotekcji u dzieci.

Wprowadzenie programu bezpłatnych szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dla dzieci w wieku 12–13 lat oraz refundacji aptecznej pozwalającej na bezpłatny zakup szczepionki przeciw HPV dla dzieci i młodzieży, które nie zostały objęte programem, dają szansę na zmianę niekorzystnych wskaźników zapadalności i śmiertelności z powodu raka szyjki macicy i innych nowotworów HPV-zależnych w Polsce. Aby uzyskać oczekiwane efekty, najważniejszy jest wysoki odsetek zaszczepionej populacji. Aktualnie z możliwości szczepienia w ramach programu skorzystało kilkanaście procent uprawnionych dzieci. Taka realizacja profilaktyki pierwotnej nie daje szans na zmniejszenie krążenia wirusa HPV oraz nie wpływa na epidemiologię nowotworów w przyszłości. Należy dołożyć wszelkich starań, aby szansa, jaką otrzymały polskie nastolatki, została odpowiednio wykorzystana.

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani to ostra infekcja, najczęściej o etiologii wirusowej, prowadząca do obrzęku błony śluzowej wyściełającej gardło, krtań i tchawicę. W większości przypadków jest to choroba samoograniczająca się, jednak nasilona duszność u małych dzieci może być stanem zagrażającym życiu i wymagać szybkiego leczenia [1].