Kaszel jest jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się dzieci wraz z ich rodzicami do gabinetu lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Leki przeciwkaszlowe są jednymi z częściej używanych leków w pediatrii. Niezwykle ważne jest dostosowanie postępowania, a zwłaszcza farmakoterapii, do rodzaju prezentowanych przez dziecko objawów. Odruch kaszlowy jest niezwykle ważny dla prawidłowego naturalnego przebiegu infekcji, przez co nadmiernie jego hamowanie nie jest wskazane. W przypadku męczącego kaszlu związanego z infekcją należy się skupić raczej na jego łagodzeniu, niż całkowitym hamowaniu.

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN) to czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego (CZPP), czyli stan, w którym nie możemy wykazać przyczyn zarówno organicznych, jak i metabolicznych. Choć patomechanizm ZJN jest bardzo złożony, to u jego podstawy leżą zaburzenia w funkcjonowaniu osi mózg–jelito i jelito–mózg. Na obie te osi mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe oraz tzw. dysbioza jelitowa, powstała na skutek takich przyczyn jak m.in. przebyte infekcje jelitowe, a w ostatnim okresie COVID-19. Ten złożony patomechanizm powoduje, że leczenie ZJN jest wielokierunkowe i obejmuje m.in. postępowanie dietetyczne (dieta FODMAP), psychologiczne (poradnictwo i edukacja rodzicielska, terapia poznawczo-behawioralna, akupunktura, hipnoza) oraz szeroko rozumianą farmakoterapię tzn. leki ziołowe, rozkurczowe, psychotropowe, probiotyki, antybiotyki (np. rifaksymina), przeciwbiegunkowe (np. loperamid), przeciwzaparciowe koloidalny kwas krzemowy oraz transplantację mikrobioty jelitowej (FMT). W tym artykule zostanie omówiona jedynie farmakoterapia ZJN.

Krztusiec jest ostrą, zakaźną chorobą układu oddechowego o etiologii bakteryjnej. Wywołuje ją Gram ujemna pałeczka Bordetella pertussis. Pierwszy przypadek choroby odnotowano w 1414 r. we Francji. W 1926 r. opracowano pierwszą szczepionkę przeciwko krztuścowi. Obecnie dysponujemy szczepieniami pełnokomórkowymi oraz acelularnymi, które możemy realizować od ukończenia 6. tygodnia życia dziecka. Mimo tego krztusiec nadal jest obecny w społeczeństwie. Na ciężki przebieg najbardziej narażeni są najmłodsi pacjenci.

Zakażenia wirusem opryszczki pospolitej są bardzo powszechne. Wyróżnia się dwa jego typy: typ 1 (HSV-1), powodujący najczęściej zmiany w obrębie skóry twarzy oraz typ 2 (HSV-2), związany ze zmianami w obrębie narządów płciowych. Do zakażenia u dzieci dochodzi najczęściej poprzez kontakt z matką. Zaliczamy tu zakażenia wrodzone i okołoporodowe. Możliwe są również zakażenia przez bliski bezpośredni kontakt z chorym, najczęściej z opryszczką wargową (HSV-1), zwykle między 6. m.ż. a 5. r.ż. W pracy omówiono jednostki chorobowe, powodowane przez wirus opryszczki, najczęściej spotykane w praktyce lekarza dermatologa.

Kluczowym etapem w rozwoju zębów jest proces ich wyrzynania. Może on generować problemy natury miejscowej lub ogólnej, w niektórych sytuacjach wymagających specjalistycznej pomocy. Niniejszy tekst pozwala zapoznać się z okolicznościami, które mogą być trudne dla dzieci, ale też sprawiają kłopot rodzicom. Nie zawsze są jednak one konsekwencją zaburzonej fizjologii.

Stosowanie antybiotyków, zwłaszcza o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego, wiąże się z ryzykiem pojawienia się biegunki. Częstość występowania biegunki związanej z antybiotykoterapią waha się w zależności od badanej populacji i definicji, oscylując w przedziale od 2% do 80%, przy czym szacuje się, że dotyczy ona średnio 19% dzieci. Za najważniejszą przyczynę prowadzącą do rozwoju biegunki poantybiotykowej uważa się dysbiozę, czyli zaburzenia ilościowe i czynnościowe mikrobioty, z utratą pożytecznych drobnoustrojów, ekspansją patobiontów i zmniejszeniem różnorodności. W artykule podsumowano aktualne dane dotyczące biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków: jak ją rozpoznawać, leczyć oraz zapobiegać (ze szczególnym uwzględnieniem roli probiotyków).

Niedobór żelaza to znaczący problem nie tylko w krajach rozwijających się, ale także rozwiniętych. Ponad 25% światowej populacji cierpi z powodu anemii, z czego ponad 50% choruje na niedokrwistość z niedoboru żelaza [1]. Według Światowej Organizacji Zdrowia niedokrwistość definiujemy jako zmniejszenie stężenia hemoglobiny i/lub całkowitej liczby erytrocytów poniżej dwóch odchyleń standardowych od średniej dla wieku i płci [2]. W populacji pediatrycznej istnieje wiele grup szczególnie narażonych na niedobór żelaza. W artykule skupiono się na roli żelaza w rozwoju dziecka, a także implikacjach, jakie niesie za sobą jego niedobór.

W artykule przedstawiono najistotniejsze zagadnienia związane z zakażeniem Staphylococcus spp. (gronkowcem). W pracy uwzględniono najczęstsze zakażenia gronkowcowe występujące w populacji pediatrycznej opisujące zarówno ich objawy, jak i postępowanie lecznicze. Występowanie gronkowców w otoczeniu jest powszechne. Najnowsze badania szacują, że około połowa populacji jest skolonizowana gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus). Liczba osób będących nosicielami jest zależna od wykonywanego zawodu, sytuacji socjoekonomicznej czy chorób współistniejących [1]. Gronkowce cechuje duża zmienność antygenowa, zdolność dostosowywania się do środowiska, a także umiejętność nabywania nowych cech wpływających na ich patogenność (np. oporność na antybiotyki). Nabywanie oporności na antybiotyki przez patogeny stwarza duże zagrożenie dla bezpieczeństwa terapeutycznego pacjentów. W artykule uwzględniono również ten aspekt zakażenia Staphylococcus spp.

Gorączka jest objawem, z którym spotyka się niemal każdy lekarz. Jest to najczęstszy powód zgłaszania się rodziców z dziećmi do pediatry lub lekarza rodzinnego. Przyczynę gorączki u dzieci w większości wypadków stanowi samoograniczająca się choroba, która nie będzie wymagać hospitalizacji, jednak może być ona również objawem poważnych schorzeń. W rozpoznawaniu i diagnostyce kluczowy jest prawidłowy pomiar temperatury ciała dziecka oraz wnikliwe badanie fizykalne. W leczeniu gorączek u dzieci stosuje się paracetamol, metamizol oraz leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) jest definiowane jako ostry, przemijający stan zapalny lokalizujący się w miejscu przylegania pieluszki. Dominującą formą PZS jest kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia, co wskazuje na konieczność podejmowania odpowiednich działań profilaktycznych i terapeutycznych, ukierunkowanych na odpowiednie czynniki wywołujące.

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to częsta choroba o charakterze nawrotowym. Najczęściej ŁZS obserwuje się w dwóch grupach wiekowych: u dzieci w wieku niemowlęcym oraz u osób dorosłych. Etiologia schorzenia jest nieznana. Bierze się pod uwagę zwiększoną kolonizację skóry przez drożdżaki, w większości stanowiących mikrobiotę fizjologiczną.