Jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów pediatrycznych do lekarza jest ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy. Wiodącym czynnikiem etiologicznym biegunek bakteryjnych jest Campylobacter spp. Według raportu ECDC oraz EFSA z grudnia 2022 r. pierwszą najczęściej zgłaszaną chorobą odzwierzęcą u ludzi była kampylobakterioza. Ostre infekcje przewodu pokarmowego wywołane tym patogenem przenoszone są drogą pokarmową i zazwyczaj objawiają się biegunką, wymiotami, bólami brzucha, gorączką oraz obecnością śluzu i krwi w kale. Celem niniejszej pracy była analiza przypadków dzieci z zakażeniem Campylobacter spp. hospitalizowanych w Oddziale Gastroenterologii między styczniem 2022 r., a marcem 2023 r. Kampylobakteriozę rozpoznano u 3% spośród 630 pacjentów z nieżytem żołądkowo-jelitowym. Najczęstszym objawem w tej grupie chorych była biegunka i krew w stolcu, u większości obserwowano wzrost wskaźników stanu zapalnego, u ponad połowy uwidoczniono zmiany w obrazie wątroby w USG. Opisano 2 przypadki kliniczne: chłopca, u którego kampylobakteriozie towarzyszyło pierwsze ujawnienie obecności uchyłka Meckela oraz chłopca z koinfekcją bakteriami Campylobacter, Salmonelli oraz rotawirusem. Ze względu na to, że zakażenie Campylobacter spp. jest stosunkowo powszechne, choć nadal rzadko rozpoznawane, należy je brać pod uwagę, poszukując etiologii ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego u dzieci.

Pokrzywka jest jedną z najczęstszych chorób alergologicznych. Ostra pokrzywka jest rozpoznawana, jeśli objawy trwają poniżej 6 tyg., a przewlekła – powyżej 6 tyg. U dzieci najczęstszą przyczyną ostrej pokrzywki jest: infekcja, alergia na pokarm, konserwanty, leki, alergeny powietrznopochodne. Z uwagi na wysoki profil bezpieczeństwa, długie działanie i brak istotnego działania sedatywnego lekami pierwszego rzutu w terapii pokrzywek są leki przeciwhistaminowe II generacji: cetyryzyna, desloratadyna, rupatadyna, bilastyna, feksofenadyna, lewocetyryzyna, loratadyna. Przy braku dobrego efektu klinicznego stosowanego leku możliwa jest zamiana preparatu na inny lek przeciwhistaminowy II generacji.

Okres jesienno-zimowy jest nieodłącznie związany ze wzrostem częstości występowania infekcji dróg oddechowych u dzieci. Fakt ten rodzi duże oczekiwania ze strony rodziców w zakresie wzmacniania odporności u dzieci. Zadaniem lekarzy jest pomoc przy wprowadzaniu prozdrowotnych zmian stylu życia, a także poradnictwo przy wyborze preparatu podnoszącego odporność. Wiele z dostępnych środków uznawanych za stymulujące odporność nie posiada udowodnionego działania klinicznego. W niniejszym przeglądzie krytycznie oceniamy dowody naukowe na skuteczność najpopularniejszych substancji używanych w zapobieganiu infekcjom dróg oddechowych u dzieci, w tym witamin, leków, suplementów diety, preparatów pochodzenia roślinnego, probiotyków i lizatów bakteryjnych.

Ból, gorączka, kaszel to podstawowe dolegliwości towarzyszące zakażeniom układu oddechowego. Formalnie kaszel, podobnie zresztą jak ból i gorączka, są reakcjami obronnymi i jako takie z punktu widzenia patofizjologii nie powinny być niwelowane. Dla praktyka jednak oczywiste jest, że suchy męczący kaszel, często bolesny, utrudniający zasypianie lub budzący w nocy bywa trudną do zniesienia dolegliwością. Wiadomo także, że jego łagodzenie nie wydłuża i nie komplikuje procesu leczenia. Powstaje pytanie, jak z nim bezpiecznie walczyć, jeśli się już na taką walkę zdecydujemy. Bezpiecznym, sprawdzonym pod względem skuteczności w licznych badaniach i metaanalizach lekiem w zakażeniach dolnych dróg oddechowych jest lewodropropizyna. W kaszlu towarzyszącym zakażeniom górnych dróg oddechowych, tzw. spływowym, w przebiegu ostrego zapalenia nosa i zatok przynosowych (OZNiZP) zalecanymi lekami są pseudoefedryna i antyhistaminiki I generacji.

Infekcje bakteryjne skóry i tkanek miękkich stanowią powszechny problem w populacji pediatrycznej i są częstym powodem konsultacji lekarskich. W poniższym artykule opisano epidemiologię, czynniki ryzyka, obraz kliniczny, diagnostykę i terapię najczęstszych zakażeń bakteryjnych przebiegających z zajęciem skóry i tkanek miękkich. Podkreślono konieczność rozważnego stosowania antybiotykoterapii z uwagi na niepokojące zjawisko narastania oporności bakteryjnej.

Wyciąg z suchych liści bluszczu jest stosowany w leczeniu objawów kaszlu występującego w przebiegu zakażeń układu oddechowego u dzieci i dorosłych. Mechanizm działania preparatu jest efektem jego sekretolitycznych i broncholitycznych właściwości. Główne aktywne składniki saponiny, a zwłaszcza alfa-hederyna, odpowiadają za jego efekt terapeutyczny. Tolerancja i bezpieczeństwo potwierdzono w badaniach klinicznych.

Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (OZNiZP) (rhinosinusitis) jest chorobą występującą powszechnie i będącą znacznym obciążeniem zarówno dla służby zdrowia, jak i przyczyną istotnego obniżenia produktywności jednostek. Jest konsekwencją zakażenia wirusowego, tzw. przeziębienia, wywołanego najczęściej przez: rino- i orbiwirusy, wirusy RS, grypy i paragrypy oraz adenowirusy. Zakażenie bakteryjne jest następstwem wirusowego OZNiZP i występuje jedynie w 0,5–2% przypadków OZNiZP. OZNiZP u dzieci definiuje się jako nagłe wystąpienie dwóch lub więcej następujących objawów: blokada/niedrożność/obrzęk błony śluzowej nosa lub obecność przebarwionej wydzieliny z nosa (wydostającej się z otworów nosowych lub ściekającej po tylnej ścianie gardła) lub obecność kaszlu (w dzień i w nocy) przez < 12 tygodni z okresami wolnymi od objawów, jeśli problem się powtarza. Podstawowym sposobem leczenia jest terapia objawowa, a leczenie antybiotykiem jest wskazane i potrzebne, dopiero jeśli jest to trzeci epizod ostrego zapalenia zatok w danym roku lub gdy obecne są powikłania. W pierwszym bakteryjnym zakażeniu z reguły wystarcza intensywna terapia objawowa. Powikłania oczodołowe OZNiZP nie należą do rzadkości i warto o nich pamiętać. Obejmują one zapalenie tkanki łącznej okołooczodołowej i częściej zapalenie tkanki łącznej oczodołu i są najczęściej zjawiskiem wtórnym do ostrego bakteryjnego zapalenia sitowia. Ocena tego powikłania powinna obejmować tomografię komputerową oczodołów i zatok z konsultacją okulistyczną i otolaryngologiczną. Rozpocząć także należy leczenie dożylnymi antybiotykami. Zapalenie tkanki łącznej oczodołu może wymagać chirurgicznego drenażu zatok sitowych lub oczodołu. W podsumowaniu zawarto algorytm postępowania diagnostycznego i leczniczego u dziecka chorego na OZNiZP, zaproponowany przez EPOS w 2020 r.

W rozpoznawaniu zaparcia czynnościowego olbrzymią rolę odgrywa wywiad, a w nim ustalenie czasu oddania smółki, okoliczności, w jakich pojawiło się zaparcie, ustalenie, czy to rzeczywiście jest zaparcie (tu najkorzystniejsze jest zastosowanie tzw. bristolskiej skali uformowania stolca), ustalenie, czy dziecko nie ma zachowań retencyjnych, wyłączenie objawów alarmowych, zmian w okolicy krzyżowo-lędźwiowej oraz zapoznanie się z dotychczasowymi próbami terapeutycznymi i ich rezultatami. Leczenie musi być wdrażane jak najwcześniej, gdyż każdy dzień zwłoki aktywuje i utrwala mechanizm błędnego koła i często dezorganizuje życie domowe. Podstawową rolę terapeutyczną odgrywają makrogole podawane doustnie w skutecznej dawce (uzyskanie stolców o konsystencji pasty do zębów oddawanych codziennie), podawane długo (tygodnie, miesiące, niekiedy lata) i odstawiane w sposób stopniowy, a nie z dnia na dzień. Podobną rolę może pełnić laktuloza, jednak ze względu na ewentualne i nierzadkie działania niepożądane (wzdęcia, bóle brzucha spowodowane fermentacją), jest zdecydowanie lekiem drugiego rzutu. Pewnym nowym rozwiązaniem w szczególnych przypadkach (zwłaszcza zaniku odruchu defekacji i poczucia potrzeby defekacji) może być zastosowanie niedawno dostępnych na rynku polskim, a od dawna stosowanych w innych krajach, czopków uwalniających dwutlenek węgla.