dr n. med. Honorata Marczak Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Infekcje dróg oddechowych stanowią główną przyczynę konsultacji w ramach pediatrycznej opieki zdrowotnej. Ich etiologia jest głównie wirusowa, a terapia obejmuje przede wszystkim leczenie objawowe. Do rozpoznania wystarcza wywiad i badanie przedmiotowe. Tylko w niektórych przypadkach przydatne jest wykonanie dodatkowych badań. Rzadko konieczne jest włączenie antybiotykoterapii. Słowa kluczowe: infekcje górnych dróg oddechowych, ostre zapalenie ucha środkowego, zapalenie gardła

dr n. med. Mirosława Kuchciak-Brancewicz Oddział Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dr Wł. Biegańskiego w Łodzi  Klinika Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi   Wyprysk kontaktowy to powierzchowny stan zapalny skóry powstający w wyniku kontaktu z czynnikami drażniącymi (kontaktowe zapalenie skóry z podrażnieniami) lub uczulającymi (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry). Może występować w formie ostrej lub przewlekłej, różnicowanie zależy od przebiegu choroby. Ustępuje bez trwałych uszkodzeń skóry (blizny, zaniki). Zejściem procesu może być trwałe odbarwienie pozapalne. Rozpoznanie stawia się na podstawie wywiadu, objawów oraz badań pomocniczych, z których w przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry najważniejsze są testy płatkowe. Zasadniczym elementem terapii jest usunięcie czynnika drażniącego bądź alergenu. W leczeniu stosuje się miejscowo działające kortykosteroidy, rzadziej systemowe. Słowa kluczowe: kontaktowe zapalenie skóry, czynniki drażniące, alergeny, leczenie, dzieci

dr hab. n. med. Ewa Pańkowska, Anna Puchowska Instytut Diabetologii, Warszawa   Zaburzenie homeostazy glukozy w organizmie pod postacią hipoglikemii jest częstym stanem klinicznym w okresie rozwojowym. Występuje częściej u dzieci niż u osób dorosłych. Epizody hipoglikemii przeważnie mają charakter przejściowy. Wraz z wiekiem zmniejsza się ryzyko występowania niedocukrzeń. Hipoglikemia może jednak mieć charakter stałego zaburzenia wynikającego z defektu genetycznego w obszarze chorób metabolicznych czy sekrecji insuliny. W tych przypadkach ujawnia się w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Może również wystąpić w przebiegu chorób endokrynologicznych. Najczęściej występuje jednak u dzieci z cukrzycą typu 1 jako jatrogenne powikłanie insulinoterapii. Hipoglikemię rozpoznajemy na podstawie wartości biochemicznych dla stężenia glukozy w surowicy. W poniższym artykule przedstawione zostały podstawowe przyczyny hipoglikemii, objawy, które są zróżnicowane w zależności od wieku pacjenta i czasu trwania epizodu. Szerzej omówiono, ze względu na narastającą częstość cukrzycy typu 1 u dzieci, problem hipoglikemii będącej powikłaniem w przebiegu insulinoterapii. Słowa kluczowe: niedocukrzenie, wiek rozwojowy, cukrzyca typu 1, insulinoterapia

Nadwrażliwość zębów to jedna z najbardziej nieprzyjemnych dolegliwości stomatologicznych. Kłujący, przenikliwy ból pojawia się m.in. przy jedzeniu lub piciu czegoś zimnego. Pomocne w zniwelowaniu dolegliwości jest stosowanie pasty do zębów na nadwrażliwość. Jeśli objawy utrzymują się od dłuższego czasu, warto jednak wybrać się do stomatologa, ponieważ konieczne może okazać się specjalistyczne leczenie.

Pelargonia afrykańska (Pelargonium sidoides) zawiera wiele aktywnych związków o korzystnych właściwościach zdrowotnych. Jednym z głównych jest umkalina, która wykazuje działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Dodatkowo pelargonia zawiera flawonoidy, garbniki, olejki eteryczne, które wspierają układ odpornościowy i pomagają w walce z infekcjami. Może stanowić alternatywę dla antybiotyków w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci. Badania wykazały, że ekstrakt z tej rośliny może skracać czas trwania objawów choroby i pomagać w łagodzeniu dolegliwości. Jej działanie przeciwwirusowe jest szczególnie korzystne, gdyż większość infekcji wieku dziecięcego ma takie właśnie podłoże. Poza tym pelargonia afrykańska jest bezpieczna.

Zapalenie zatok jest jedną z częstszych przyczyn wizyt pacjentów w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Dlatego znajomość objawów klinicznych, kryteriów niezbędnych do rozpoznania, etiologii, czynników ryzyka oraz powikłań zapalenia zatok jest niezwykle istotna. Właściwe rozpoznanie umożliwia dobór odpowiedniego leczenia, dzięki czemu możliwe jest uniknięcie niepotrzebnej antybiotykoterapii, z drugiej zaś strony znajomość objawów charakterystycznych dla bakteryjnego zapalenia zatok oraz zapalenia zatok o ciężkim przebiegu zmniejsza ryzyko powikłań. W swoim artykule przedstawię podział zapalenia zatok oraz skupię się na przedstawieniu zagadnienia, jakim jest ostre zapalenia zatok przynosowych w populacji pediatrycznej. Według najnowszych rekomendacji zawartych w dokumencie EPOS 2020 w leczeniu zapalenia zatok zaleca się leczenie objawowe, przeciwzapalne oraz fitoterapię.

Nadczynność tarczycy u dzieci stanowi rzadkie schorzenie endokrynologiczne. Oprócz charakterystycznych objawów klinicznych hipertyreozy zdarzają się też mniej typowe manifestacje. W pracy opisano przypadek 15-letniej dziewczynki leczonej od lat z powodu nadczynności tarczycy, u której głównym objawem pogorszenia kontroli choroby były nasilone obrzęki kończyn dolnych, którym towarzyszyło wole utrudniające przełykanie. Stwierdzono bardzo wysokie stężenie wolnych hormonów tarczycy wraz z hipertransaminazemią. Po włączeniu intensywnego leczenia zachowawczego pod postacią dużych dawek tyreostatyku, β-blokera i glikokortykosteroidu udało się szybko opanować objawy. Ze względu na brak trwałej remisji choroby ostatecznie pacjentka została zakwalifikowana do leczenia radykalnego.

Zakażenia gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus) stanowią duże wyzwanie dla pediatrów. Nawet 40% pacjentów może być bezobjawowym nosicielem gronkowca złocistego, ale bakteria ta jest również odpowiedzialna za zmiany w obrębie wielu narządów, często o ciężkim przebiegu. Do najłagodniejszych należą miejscowe stany zapalne skóry, a najcięższe postaci kliniczne to martwicze zapalenie powięzi, zapalenia wsierdzia, posocznica oraz stany wywołane toksynami gronkowcowymi, takie jak zespół wstrząsu toksycznego. Nosicielstwo jest również czynnikiem ryzyka powikłań po zabiegach operacyjnych, zwłaszcza kardiochirurgicznych i orto- pedycznych. Zwiększone ryzyko ciężkich zakażeń stanowią cewniki centralne często używane u dzieci wymagających długiego leczenia w warunkach szpitalnych. Dodatkowym problemem w prowadzeniu skutecznego leczenia są mechanizmy oporności wytwarzane przez S. aureus, takie jak wytwarzanie beta-laktamaz oraz obecność szczepów MRSA. Znajomość objawów zakażenia oraz zasad leczenia jest niezbędna w codziennej praktyce pediatrów.

Homeostaza w składzie jakościowym i ilościowym mikrobioty przewodu pokarmowego odgrywa zasadniczą rolę w dobrostanie naszego organizmu. Liczne dolegliwości mają swoją przyczynę w zaburzeniach mikrobioty jelitowej. Możliwości, jakie daje leczenie polegające na modyfikacji składu bakterii w naszym organizmie, to przedmiot zainteresowania wielu badaczy. Jeszcze do niedawna nasza wiedza dotyczyła samych bakterii probiotycznych. Aktualnie do leczenia zaburzeń mikrobioty bakteryjnej możemy zastosować prebiotyki, probiotyki, synbiotyki i postbiotyki. Ogrom możliwości, jakie dają nam wymienione preparaty, jest wyzwaniem dla naukowców głównie ze względu na konieczność przeprowadzenia licznych badań naukowych. Od dobrze zaplanowanych badań oczekujemy odpowiedzi na pytanie, który szczep i w jakiej dawce jest najbardziej skuteczny w leczeniu określonych zaburzeń. W przypadku dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, dużym wyzwaniem dla lekarzy i rodziców jest skuteczne zapobieganie i zmniejszanie liczby infekcji. Część probiotyków daje nam pewne możliwości zastosowania, póki co jako terapia uzupełniająca właściwe leczenie. Aktualnie nie ma wytycznych, które zalecałyby rutynowe stosowanie probiotyków w zapobieganiu wystąpienia infekcji dróg oddechowych lub ich leczeniu.

Kaszel to jeden z najczęstszych objawów chorób układu oddechowego zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Jest to naturalna reakcja obronna organizmu zapewniająca oczyszczanie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, zainhalowanych cząstek, ciał obcych. Na podstawie długości trwania kaszlu można wyróżnić kaszel ostry i przewlekły. W zależności od jego charakteru wyróżnia się kaszel suchy oraz produktywny. Każdy rodzaj kaszlu wymaga innego sposobu terapii, dostosowanej zarówno do przyczyny dolegliwości, jak i do charakteru kaszlu. W niniejszym artykule opisano metody leczenie kaszlu produktywnego, ostrego, jak i przewlekłego.

Dysbioza – w szerokim ujęciu – to jakakolwiek zmiana w składzie komensali zasiedlających nasz organizm, a zwłaszcza przewód pokarmowy, w stosunku do składu obserwowanego u osób zdrowych. Dysbioza jelitowa i zwiększona przepuszczalność jelit mogą odgrywać rolę w pojawianiu się i postępie szeregu chorób autoimmunizacyjnych. Dysbioza jest ponadto udziałem blisko 100% osób poddawanych antybiotykoterapii zarówno doustnej, jak i pozajelitowej. Dostrzegalne wczesne konsekwencje w postaci biegunki poantybiotykowej (ang. antibiotic associated diarrhea – AAD) występują u ok. 5–25% chorych leczonych antybiotykami. Poza biegunką poantybiotykową, pamiętać trzeba o odległych następstwach dysbiozy, jak: choroby autoimmunizacyjne, w tym nieswoiste zapalenia jelit, cukrzyca, zespół jelita nadwrażliwego lub SIBO. W artykule omówiono rolę probiotyków, a zwłaszcza Sacharomyce boulardii CNCM I-745, w profilaktyce dysbiozy, głównie poantybiokowej, oraz mechanizmy jego korzystnego działania. Zajęto się także optymalnym sposobem podawania tego probiotyku.

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN) to zespół dolegliwości, które nie są spowodowane żadnymi organicznymi lub metabolicznymi uszkodzeniami przewodu pokarmowego. Jego patomechanizm jest złożony, choć obecnie uważa się, że u jego podstawy znajdują się zaburzenia w funkcjonowaniu osi mózg–jelito i jelito–mózg. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne, środowiskowe oraz podkreślana obecnie dysbioza jelitowa, bez względu na jej przyczyny. W związku z tym złożonym patomechanizmem leczenie ZJN jest wielokierunkowe i obejmuje: postępowanie psychologiczne (poradnictwo i edukacja rodzicielska, terapia poznawczo-behawioralną, hipnoza), dietetyczne (dieta FODMAP – niebędąca jednak obecnie terapią zalecaną u dzieci) oraz leki z bardzo różnych grup, jak: ziołowe (STW-5), rozkurczowe, probiotyki czy koloidalny kwas krzemowy. Wymienione wyżej sposoby leczenia omówiono szerzej, gdyż mają one u dzieci badania potwierdzające ich skuteczność.