Kaszel jest jednym z najczęściej zgłaszanych objawów w codziennej praktyce pediatrycznej. W okresie wzmożonych zachorowań na infekcje układu oddechowego (październik–kwiecień) znacząco zwiększa się liczba pacjentów wymagających farmakoterapii, zarówno przeciwkaszlowej przy uporczywym kaszlu suchym, jak i mukolityków przy kaszlu mokrym. Jednym z częściej stosowanych mukolityków jest karbocysteina. Posiada ona właściwości mukoregulujące, mukolityczne, mukokinityczne, działa synergistycznie z antybiotykami. Warto rozważyć włączenie jej w infekcjach GDO, szczególnie gdy zachodzi konieczność stosowania antybiotykoterapii oraz współistnieje OZUŚ.

W związku z rozwojem wakcynologii i awansem ekonomicznym Polski, dostępne są szczepienia ochronne przeciwko coraz większej liczbie chorób zakaźnych, dlatego realizacja szczepień małych dzieci często kojarzy się z częstymi wizytami w poradniach. Aktualny polski Program Szczepień Ochronnych (PSO) nawet w „podstawowej” wersji, zawierającej jedynie szczepienia obowiązkowe, przewiduje wykonanie co najmniej trzech iniekcji na większości wizyt szczepiennych przewidzianych w 1. r.ż. Niejednokrotnie z powodu nadmiernych obaw rodziców lub niepewności personelu są one jeszcze dodatkowo rozdzielane – co powoduje mnożenie niepotrzebnych wizyt, mogących skutkować pogorszeniem akceptacji, ryzykiem późniejszego uodpornienia dziecka, a także zwiększeniem kosztów szczepień w związku z koniecznością przeprowadzenia większej liczby wizyt kwalifikacyjnych. Dodatkowo obecna sytuacja epidemiczna, związana z trwającą pandemią COVID-19, stanowi silny argument za taką organizacją szczepień, która zapewni ciągłość ich realizacji przy zachowaniu bezpieczeństwa zarówno dla pacjentów, jak i personelu, czyli w praktyce zmniejszenie do minimum ich liczby.  Podanie dodatkowych szczepionek jest zdecydowanie łatwiejsze w sytuacji, gdy większość szczepień obowiązkowych zastępowana jest szczepionką wysoko skojarzoną.  Biorąc pod uwagę możliwe opóźnienia w realizacji szczepień ochronnych spowodowane wzmożonymi sezonowymi zachorowaniami w okresie jesienno-zimowym, jak też koniecznością poddania kwarantannie zarówno pracowników poradni, jak i pacjentów, co zwiększa liczbę dzieci z opóźnieniami w realizacji PSO oraz ograniczoną dostępność niektórych szczepionek – zdecydowanie należy w ten sposób organizować wizyty szczepienne, aby każdą z nich wykorzystać do maksimum, co znakomicie ułatwią zastosowanie szczepionek wysoce skojarzonych typu „5w1” lub „6w1”. Łączenie szczepień jest dobrym i sprawdzonym sposobem realizacji kalendarza szczepień w sposób szybki, a zarazem bezpieczny. Obecnie wiadomo, że podawanie kilku szczepionek podczas jednej wizyty zapewnia porównywalny odsetek uodpornionych dzieci, przy zbliżonym odsetku działań niepożądanych w porównaniu do podawania poszczególnych szczepionek osobno [1]. Szczepionki wysoce skojarzone Pod pojęciem „szczepionka skojarzona” rozumieć należy produkt leczniczy zawierający składowe antygenowe kilku szczepionek, który zapewnia uodpornienie przeciwko wielu chorobom zakaźnym przy podaniu jednej iniekcji. Innymi słowy stanowi on połączenie szczepionek mono- i poliwalentnych (zapewniających ochronę odpowiednio przed jednym lub kilkoma szczepami chorobotwórczych drobnoustrojów jednego rodzaju), zestawione w postaci przeznaczonej do jednej iniekcji. Korzyści ze stosowania takiego połączenia są następujące: uodpornienie przeciwko kilku chorobom podawane w postaci jednej szczepionki – zmniejszenie liczby wkłuć oraz wizyt umożliwiające jednocześnie przeprowadzenie uodpornienia w tym samym zakresie; mniejsza ilość konserwantów i adiuwantów podawana w szczepionce skojarzonej w porównaniu do ich sumy w szczepionkach monowalentnych; koszt szczepienia skojarzonego jest zwykle niższy niż suma wydatków na szczepienia monowalentne, co jest szczególnie widoczne przy uwzględnieniu kosztów wizyt kwalifikacyjnych oraz dojazdów na szczepienia; zwiększenie wyszczepialności poprzez łatwiejszą i sprawniej przebiegającą realizację szczepień oraz większą akceptację ze strony szczepionych dzieci i ich opiekunów; ułatwienie realizacji szczepień dodatkowych przez „stworzenie przestrzeni” na ich podanie w trakcie jednej wizyty szczepiennej; mniejsza liczba wkłuć oznacza mniejsze ryzyko popełnienia błędów. Potencjalne minusy szczepień skojarzonych stanowią: w razie zmiany szczepionki (np. dzieci szczepione za granicą) konieczność weryfikacji składu antygenowego szczepionki skojarzonej z uwagi na możliwe różnice składu, pomimo zbliżonej nazwy sugerującej tożsamość produktów leczniczych (np. „Penta” dostępna w Azji nie stanowi równoważnika dla dostępnej w Europie szczepionki „5w1”);  dodatkowe, nadprogramowe dawki niektórych antygenów ze względu na ich obecność w szczepionce skojarzonej (np. dzieci szczepione preparatem „6w1” otrzymują cztery, zamiast trzech dawek szczepionki przeciwko WZW typu B), co nie ma znaczenia klinicznego, ale czasami niepokoi rodziców; ze względu na priorytetowe dostawy na rynek Europy Zachodniej, okresowo w Polsce występują przejściowe trudności z dostępnością niektórych szczepionek skojarzonych.  „Szczepionki wysoko skojarzone” to produkty lecznicze „5w1” lub „6w1” bazujące na szczepionce DTPa (przeciwko błonicy, tężcowi, z bezkomórkową komponentą krztuśca), dodatkowo skojarzone z komponentą antygenową Hib (Haemophilus influenzae typ b) oraz IPV (inaktywowane polio) – produkt pięcioskładnikowy określany jest jako „5w1”, a po dodaniu składowej przeciwko WZW B uzyskuje się szczepionkę „6w1”. Wprowadzenie na rynek opisanych szczepionek skojarzonych znacznie ułatwiło realizację PSO oraz jego rozszerzanie o szczepienia zalecane. Przypomnieć należy, że zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień polskie niemowlęta otrzymują na każdej z trzech wizyt szczepiennych przeprowadzanych w pierwszym półroczu życia co najmniej trzy iniekcje obowiązkowych szczepień w przypadku wyboru szczepionek oferowanych bezpłatnie. Są to: DTPw (z pełnokomórkową komponentą krztuśca), IPV, Hib, WZW B oraz PCV-10 (skoniugowana szczepionka 10-walentna przeciwko pneumokokom). W tej sytuacji duże wyzwanie stanowić może przekonanie rodziców do przeprowadzenia na tej samej wizycie szczepiennej dodatkowych szczepień zalecanych (np. przeciwko meningokokom), pomimo że przesłanki epidemiologiczne wskazują, że właśnie ta grupa wiekowa najbardziej narażona jest na ciężki przebieg i rozwój powikłań większości chorób zakaźnych. Szczepionki wysoko skojarzone stanowią użyteczne narzędzie w przypadku szczepień wcześniaków. Biorąc pod uwagę małą masę mięśniową, u wcześniaków preferowaną opcją jest wykorzystanie tych szczepionek, co zmniejsza liczbę wkłuć. Chociaż brak medycznych przeciwwskazań do podawania kilku iniekcji podczas jednej wizyty szczepiennej, badania socjologiczne wskazują, że zarówno rodzice, jak i personel medyczny są negatywnie nastawieni do więcej niż dwóch lub trzech wkłuć w czasie jednej wizyty [2]. W takiej sytuacji dołączenie dodatkowych szczepień np. przeciwko meningokokom czy przeciwko grypie wymaga dodatkowych wizyt w poradni, a zatem dodatkowego czasu i pewnej determinacji rodzica. Podanie dodatkowych szczepionek jest zdecydowanie łatwiejsze w sytuacji, gdy większość szczepień obowiązkowych zastępowana jest szczepionką wysoko skojarzoną. Podczas wizyt w pierwszych miesiącach życia dziecka podaje się wówczas szczepionkę „5w1 albo „6w1” – trzy razy, szczepionkę przeciwko pneumokokom – dwa razy, opcjonalnie szczepionkę przeciwko WZW B – dwa razy [3]. Dodatkowo, w przypadku szczepionki „6w1” liczba wizyt szczepiennych zmniejsza się o jedną – w 7. m.ż. (tab. 1). Tab. 1. Obowiązkowe szczepienia ochronne realizowane w 1. r.ż. – warianty (opracowanie własne na podstawie [3]) Wiek dziecka Szczepienia obowiązkowe – bezpłatne Szczepienia wysoce skojarzone 5w1 6w1 Po urodzeniu – w oddziale noworodkowym  1. BCG 2. WZW B     2. miesiąc życia (po ukończeniu 6. tygodnia życia) 1. DTPw 2. Hib 3. WZW B 4. PCV-10 1. „5w1” 2. WZW B 3. PCV-10 lub PCV-13   1. „6w1” 2. PCV-10 lub PCV-13 4. miesiąc życia (po ukończeniu 14. tygodnia życia; 8 tyg. od poprzedniej wizyty) 1. DTPw 2. IPV 3. Hib 4. PCV-10  1. „5w1” 2. PCV-10 lub PCV-13   1. „6w1” 2. PCV-10 lub PCV-13 5.–6. miesiąc życia (8 tygodnia od poprzedniej wizyty)  1. DTPw 2. IPV 3. Hib 1. „5w1” 1. „6w1” 7. miesiąc życia 1. WZW B 1. WZW B Wizyta zbędna – szczepienie przeciwko WZW B zrealizowano w ramach poprzednich wizyt Suma wkłuć 14 9 7 Powyższy schemat szczepień dotyczy ogólnie zdrowych dzieci z populacji ogólnej. W sytuacji np. wcześniaków lub niemowląt urodzonych z niską masą ciała pamiętać należy o trzydawkowym schemacie uodpornienia przeciwko pneumokokom oraz czterodawkowym schemacie szczepienia przeciwko WZW B dla dzieci urodzonych z masą ciała < 2000 g (0–1–2–12 miesięcy). Istotnym aspektem szczepionek wysoko skojarzonych jest zastosowanie bezkomórkowej komponenty krztuścowej, co rozszerza możliwość ich stosowania na wcześniaki i dzieci z niską urodzeniową masą ciała (< 2500 g) – dlatego dla tej grupy dzieci przeznaczono dostępną nieodpłatnie szczepionkę „5w1”. Szczepionki „5w1” oraz „6w1” umożliwiają także szczepienia niemowląt i małych dzieci z przeciwwskazaniami do podania szczepionki DTPw zawierającymi pełnokomórkową składową krztuścową (tab. 2). Tab. 2. Przeciwwskazania do stosowania szczepionki DTPw (zawierającej pełnokomórkową komponentę krztuścową) [4, 5] Ciężka reakcja nadwrażliwości po poprzedniej dawce (anafilaksja) Choroby układu nerwowego o postępującym charakterze Poważne objawy niepożądane po poprzedniej dawce szczepionki: drgawki z gorączką lub bez w ciągu 3 dni po szczepieniu nieukojony płacz dziecka trwający 3 lub więcej godzin występujący do 48 h po szczepieniu epizod hipotoniczno-hiporeaktywny w okresie do 7 dni po szczepieniu gorączka równa lub wyższa niż 40,5°C bez innej przyczyny w okresie do 48 h po szczepieniu Reakcja anafilaktyczna na poprzednią dawkę szczepionki lub jakikolwiek jej składnik stanowi bezwzględne przeciwwskazanie do jej dalszego stosowania.  Realizacja Programu Szczepień Ochronnych w praktyce Jak wspomnieliśmy wcześniej, aby sprawnie zrealizować program szczepień ochronnych u niemowląt, warto łączyć poszczególne szczepienia przez podanie szczepionki wysoce skojarzonej oraz zachęcać rodziców do rozszerzenia ochrony o szczepienia zalecane. Planując wizyty szczepienne i jednoczesne podanie (ko-administrację) szczepionek, należy brać pod uwagę ogólne zasady przeprowadzania szczepień ochronnych (na podstawie General Best Practice Guidelines for Immunization wydanych przez Advisory Committee on Immunization Practices – ACIP) lub „Green Book” wydanego przez Health Protection Agency England i dostępnego on-line, jak również informacje zawarte w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) danej szczepionki. Możliwości kojarzenia szczepień oparte na ChPL prezentuje tabela 3.  Tab. 3. Możliwości kojarzenia szczepionek (na podstawie ChPL poszczególnych preparatów https://szczepienia.pzh.gov.pl/dla-lekarzy/lista-szczepionek-oraz-chpl-do-pobrania/) Rodzaj szczepienia / preparat  Możliwe kojarzenie DTPw  Może być podawana jednocześnie z innymi szczepionkami DTPa-IPV-HiB-WZW-B (Infanrix Hexa, Hexacima)  Może być podawana jednocześnie: PCV-10/PCV-13 Men C Men ACWY Men B z doustną szczepionką przeciwko rotawirusom ze szczepionką przeciwko odrze, śwince, różyczce (MMR) DTPa-IPV-HiB  Infanrix IPV-HiB Może być podawana jednocześnie z innymi szczepionkami Pentaxim Może być podawana razem ze szczepieniem przeciwko odrze, śwince i różyczce  oraz ze szczepieniem przeciwko WZW B Szczepionka skoniugowana przeciwko pneumokokom PCV-10 (Synflorix)     Można podawać z: szczepienie „6w1”/„5w1” DTPa/DTPw WZW B  IPV/OPV Hib MMR Szczepienie przeciwko ospie wietrznej Men C Men ACWY Doustną szczepionką przeciwko rotawirusom PCV-13  (Prevenar 13)     Można podawać jednocześnie z: DTPw/DTPa Hib IPV WZW B Men C MMRV doustną szczepionką przeciw rotawirusom Doustna szczepionka przeciw rotawirusom (Rotarix, Rotateq)   Może być podawana równocześnie ze szczepieniami: DTPw/DTPa oraz szczepieniami skojarzonymi typu „6w1” Hib IPV WZW B PCV-10/PCV-13 Men C Szczepienie przeciwko meningokokom B    Bexsero Może być podawana ze szczepieniami (także skojarzonymi): DTPa HiB IPV WZW B PCV-7 MMR Przeciwko ospie wietrznej Meningokokom ACWY Szczepienie przeciwko meningokokom ACWY (Nimenrix)     U niemowląt może być podawana z: DTaP-IPV-Hib(-HBV) PCV-10/PCV-13 W 2. r.ż. może być podawana z: DTaP-IPV-HiB(-HBV) PCV-10/PCV-13 szczepieniem przeciwko grypie U osób w wieku 9–25 lat szczepienie może być podawane równocześnie ze szczepieniem HPV2 (przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego typu 16 i 18) Szczepienie przeciwko grypie Czterowalentna, inaktywowana (Vaxigrip Tetra Influvac Tetra)   Można stosować z innymi szczepieniami Warto nadmienić, że nadrzędną zasadą postępowania jest możliwość podawania kilku szczepionek na jednej wizycie, natomiast odstępy pomiędzy poszczególnymi szczepieniami należy ustalić zgodnie z zasadą ogólną – pomiędzy podaniem dwóch różnych szczepionek żywych należy zaplanować miesiąc odstępu lub podać je jednoczasowo. Odstępy pomiędzy dwoma różnymi szczepionkami zabitymi lub żywą i zabitą pozostają dowolne. W związku z brakiem danych potwierdzających skuteczność niektórych szczepionek podanych podczas jednej wizyty możliwości ich kojarzenia wymienione w ChPL mogą być węższe niż wynikające z zasad ogólnej praktyki. W obecnej sytuacji epidemicznej związanej z pandemią COVID-19, jak też w różnych sytuacjach losowych (np. daleki wyjazd), gdy korzyść z połączenia szczepień jest większa niż ryzyko związane z brakiem jednoznacznego stanowiska w CHPL odpowiedniego produktu leczniczego, warto sprawdzić charakterystyki pozostałych szczepionek, które mają być podane, gdyż zdarza się, że tam znajdziemy potrzebną informację. W ostateczności można omówić taką ewentualność z rodzicami i po uzyskaniu stosownej zgody przeprowadzić szczepienia na jednej wizycie. Ze względu na różnice składu poszczególnych antygenów komponenty krztuścowej, zmiana szczepionki w trakcie prowadzonego cyklu szczepienia (np. z uwagi na czasowo ograniczoną dostępność szczepionki) zalecana jest w obrębie szczepionek jednego producenta. W sytuacji przymusowej można podać szczepionkę pełnokomórkową przeciwko krztuścowi, tężcowi i błonicy (DTPw).  Czas pandemii COVID-19 powinien skłonić personel medyczny do kojarzenia szczepień i podawania możliwe największej ich liczby na jednej wizycie szczepiennej w celu redukcji łącznej liczby wizyt i tym samym zmniejszenia zagrożenia w poradni. Daje to obopólną korzyść – dla pacjenta i jego rodziny, którzy zyskują szybsze uodpornienie, zadowolenie i chęć współpracy (compliance) w związku z uproszczeniem schematu szczepień i zmniejszeniem liczby wizyt, oraz dla personelu poradni, który zyskuje mniejsze narażenie, mniejsze zużycie sprzętu do ochrony osobistej, możliwość przeprowadzenia szczepień większej liczby pacjentów w tym samym czasie i bieżącej realizacji szczepień ochronnych w populacji objętej opieką danej placówki. W przypadku korzystania ze szczepionek typu „6w1”, podstawowe szczepienia niemowląt są możliwe do przeprowadzenia podczas trzech wizyt szczepiennych – pierwszej w 2. m.ż. i następnych dwóch wizyty realizowanych co 8 tygodni. Dwumiesięczny odstęp pomiędzy kolejnymi dawkami szczepionki jest wymagany w stosunku do szczepionki przeciwko pneumokokom stosowanej w schemacie 2+1. Minimalny odstęp pomiędzy dawkami szczepionek wysoko skojarzonych wynosi 4 tygodnie, ale należy pamiętać, że druga dawka szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi powinna być podawana niemowlętom, które osiągnęły wiek co najmniej 14 tygodni [3]. Przy wyborze wariantu z użyciem szczepionki „5w1” realizacja obowiązkowych szczepień ochronnych jest możliwa w ramach czterech wizyt szczepiennych (ze względu na konieczność przeprowadzenia uodpornienia przeciwko WZW typu B w schemacie 0-1-6 miesięcy). Szczepionki wysoko skojarzone stanowią również użyteczne narzędzie w przypadku szczepień wcześniaków. Planując wizyty szczepienne dzieciom z tej grupy ryzyka należy pamiętać o konieczności sprawdzenia, czy i które szczepionki podano w tracie hospitalizacji, a także czy wskazane jest zastosowanie rozszerzonego, czterodawkowego schematu szczepień przeciwko WZW typu B – u dzieci z masą urodzeniową < 2000 g wskazane jest podanie dodatkowej dawki szczepionki w pierwszym roku życia (schemat 0–1–2–12 miesięcy). Schemat ten znajduje zastosowanie przy korzystaniu ze szczepienia monowalentnego. Prowadząc szczepienia wcześniaka przy użyciu szczepionki „6w1”, można planować wizyty szczepienne jak w przypadku zdrowych niemowląt, a zatem z podaniem czwartej dawki szczepionki przeciwko WZW B w 16.–18. m.ż., zamiast w 12. m.ż. Dodatkowo, biorąc pod uwagę małą masę mięśniową, u wcześniaków preferowaną opcją jest wykorzystanie szczepionek wysoko skojarzonych, co zmniejsza liczbę wkłuć. Łatwość realizacji szczepień, mniejsza liczba wizyt oraz zredukowana liczba iniekcji sprawiają, że rodzice coraz częściej skłaniają się ku tej opcji.  Podsumowanie Wysoko skojarzone szczepienia ochronne stanowią dogodną alternatywę dla obowiązkowych szczepień realizowanych przy pomocy szczepionki DTPw, rozprowadzanej przez stacje sanitarno-epidemiologiczne. Ich niewątpliwe zalety, o których warto wspomnieć rodzicom podczas rozmowy na temat planowanych szczepień ochronnych u dziecka, to zmniejszenie liczby wkłuć i wizyt szczepiennych oraz możliwość łatwego i bezpiecznego poszerzenia ochrony o szczepienia zalecane. Piśmiennictwo: King G.E., Hadler S.C. Simultaneous administration of childhood vaccines: an important public health policy that is safe and efficacious. Pediatr Infect Dis J. 1994;13(5):394–407. Meyerhoff A., Jacobs R.J., Greenberg D.P., Yagoda B., Castles C.G. Clinician satisfaction with vaccination visits and the role of multiple injections, results from the COVISE Study (Combination Vaccines Impact on Satisfaction and Epidemiology). Clin Pediatr (Phila). 2004;43(1):87–93. PSO 2020 http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2019/87/akt.pdf. Mrożek-Budzyn D. Wakcynologia praktyczna. Wydanie VII, 2018. Wysocki J., Czajka H. Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach. Wydanie VI, Kraków 2018. Kuchar E., Stryczyńska-Kazubska J., Wysocki J. i wsp. Schematy szczepień i uzupełnianie zaległych szczepień. Medycyna Praktyczna, 2017, 2(22): 85–87. Ludwikowska K., Matkowska-Kocjan A., Kuchar E., Zimna T. i wsp. Zaburzone schematy szczepień i inne zagadnienia. Medycyna Praktyczna – Szczepienia, 2019, 1 (29): 92–98.

Jednym z najczęściej występujących objawów towarzyszących infekcjom u dzieci jest kaszel produktywny, którego metody leczenia wykorzystują surowce pochodzenia naturalnego. Obecnie najczęściej ordynowanymi przez lekarzy, jak również polecanymi przez farmaceutów, środkami łagodzącymi objawy kaszlu w czasie zakażenia górnych dróg oddechowych są preparaty zawierające w swoim składzie związki mukolityczne, czyli takie, których zadaniem jest rozrzedzenie zalegającego śluzu, w efekcie ułatwiające jego upłynnienie, oraz bronchospazmolityczne, czyli takie, których głównym zadaniem jest rozkurczenie oskrzeli. Wśród preparatów wykazujących właściwości broncholityczne oraz sekretolityczne o ugruntowanej pozycji w leczeniu kaszlu produktywnego oraz kaszlu ostrego będącego objawem stanów zapalnych drzewa oskrzelowego są preparaty ziołowe zawierające w składzie standaryzowany wyciąg z liści bluszczu (Hedera helicis folii extractum). Bezpieczeństwo oraz tolerancja wyciągu z bluszczu zostały szeroko poznane i wykazane w licznych badaniach. Potwierdzeniem tego jest fakt, iż stosowanie różnych rodzajów wyciągów z liści bluszczu w populacji pediatrycznej w leczeniu kaszlu związanego z przeziębieniem zostało oficjalnie zaakceptowane przez Komitet ds. Ziołowych Produktów Leczniczych Europejskiej Agencji Leków (EMA). Farmakologiczna aktywność sekretolityczna oraz broncholityczna suchego ekstraktu z liści bluszczu jest możliwa dzięki obecności aktywnych farmakologicznie substancji, takich jak: saponiny triterpenowe, głównie bisdesmozydowe pochodne hederageniny i kwasu oleanowego, a najważniejsze z nich to: hederasaponina C (hederakozyd C) oraz hederasaponina B (hederakozyd B).

Pomiar ciśnienia tętniczego krwi wymaga zapewnienia właściwych warunków podczas pomiaru. Szczególną grupą pacjentów w tym względzie są dzieci, które z racji mniejszego obwodu ramienia i nadmiernej ruchliwości bardziej narażone są na niewłaściwy wynik pomiaru.

Czynnościowe bóle brzucha, a zwłaszcza zespół jelita nadwrażliwego oraz dyspepsja czynnościowa to dolegliwości częste, gdyż każda z nich dotyczy ok. 10% populacji. Ich rozpoznawanie nie jest trudne, jeśli się pamięta o wyłączeniu już na wstępie tzw. objawów alarmowych. Ich brak pozwala myśleć o czynnościowym charakterze dolegliwości i zrezygnować z szerokiej i niekiedy dokuczliwej diagnostyki nasilającej jedynie dolegliwości z uwagi na to, że tło psychogenne jest istotnym elementem etiopatogenetycznym. W artykule przedstawiono sposoby leczenia zarówno zespołu jelita nadwrażliwego, jak i dyspepsji czynnościowej od różnych metod psychoterapii, poprzez leki rozkurczowe, przeciwdepresyjne aż po ziołolecznictwo z uwzględnieniem różnych postaci klinicznych obu wymienionych chorób.

Gorączka to główny powód wizyt pacjentów w gabinecie pediatry w codziennej praktyce. W diagnostyce różnicowej przede wszystkim bierzemy pod uwagę najczęstsze przyczyny gorączki, takie jak: infekcje dróg oddechowych, wysypkowe choroby zakaźne wieku dziecięcego, zakażenia dróg moczowych. Przedłużająca się gorączka z dołączającymi się objawami towarzyszącymi skłania do pogłębionej diagnostyki z uwzględnieniem patologii rzadszych, takich jak choroba Kawasakiego. Wczesne rozpoznanie i leczenie odgrywa bowiem zasadniczą rolę w ryzyku rozwoju tętniaków naczyń wieńcowych, które są najpoważniejszym powikłaniem tej choroby.

Astma oskrzelowa jest chorobą przewlekłą, mającą istotny wpływ na jakość życia, co jest szczególnie ważne w okresie dojrzewania. Opieka nad nastolatkiem z astmą powinna uwzględniać szybkie zmiany fizyczne, emocjonalne, poznawcze i społeczne, które zachodzą w tym okresie. Proces diagnostyczny może być trudniejszy, gdyż nastolatki zaprzeczają swojej chorobie. Zatem zarówno niedodiagnozowanie, jak i niedocenianie ciężkości astmy mogą prowadzić do nieprawidłowości w procesie leczenia i możliwego do uniknięcia pogorszenia przebiegu choroby, a nawet śmierci. I odwrotnie, nastolatki mogą mieć błędną diagnozę astmy oskrzelowej lub nasilenie choroby może być przecenione, co też może prowadzić do niewłaściwego lub nadmiernego leczenia.

Duszność, tachypnoe, słaby przyrost masy ciała to objawy spotykane w przebiegu różnych schorzeń u dzieci. Celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na rzadkie przyczyny występowania wyżej wymienionych objawów, takie jak choroby śródmiąższowe płuc. W artykule przedstawiono dwa przypadki niemowląt, u których rozpoznano neuroendokrynną hiperplazję płuc wieku niemowlęcego (dawniej przetrwałe tachypnoe niemowląt), jedną z chorób śródmiąższowych o dobrym rokowaniu. Podstawę rozpoznania stanowiły charakterystyczny przebieg kliniczny oraz obraz radiologiczny (HRCT klatki piersiowej). W artykule zwrócono szczególną uwagę na diagnostykę różnicową stanów przebiegających z dusznością oraz przybliżono patofizjologię opisywanego schorzenia.

Pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit (NZJ) pociągają i przyciągają probiotyki jako łatwo dostępna „naturalna” opcja leczenia. Zadaniem lekarzy zajmujących się tymi chorymi jest przedstawienie im zarówno zalet, jak i wad takiej terapii w oparciu o dostępne dowody naukowe. Opierając się na tych dowodach, na dziś można stwierdzić, że choć zastosowanie probiotyków w NZJ wydaje się obiecujące, to korzystne efekty zaobserwowano tylko dla 8-szczepowego probiotyku (Vivomixx®) oraz E. coli Nissle 1917 (Mutaflor®), i to jedynie w podtrzymywaniu remisji we WZJG oraz leczeniu i prewencji zapalenia woreczka kałowego we WZJG.

Zakażenia Streptococcus pneumoniae stanowią częsty problem w praktyce lekarza pediatry. Najczęściej odpowiedzialne są za infekcje dróg oddechowych, w rzadkich przypadkach mogą wywoływać ciężkie i zagrażające życiu zakażenia inwazyjne. Znajomość lokalnej epidemiologii, staranne zebranie wywiadu i badanie fizykalne pozwalają na wysunięcie podejrzenia infekcji bakteryjnej, natomiast jej potwierdzeniem pozostaje uzyskanie dodatniego wyniku posiewu materiału biologicznego. Terapia zakażeń pneumokokowych bazuje na stosowaniu antybiotyków z grupy beta-laktamów, niemniej jednak z uwagi na narastający problem lekooporności, konieczna jest edukacja zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego w zakresie racjonalnego gospodarowania antybiotykami.

Profilaktyka i pielęgnacja w atopowym zapaleniu skóry mają za zadanie zminimalizować potrzebę stosowania leków przeciwzapalnych, które dołączone do terapii emolientowej są podstawą leczenia w okresach zaostrzeń. W leczeniu AZS dostępnych jest wiele miejscowych preparatów glikokortykosteroidowych (GKS). W AZS znajdują także zastosowanie miejscowe preparaty zawierające inhibitory kalcyneuryny.

Od kilkudziesięciu lat olej rzepakowy pozyskiwany jest z uszlachetnionych, niskoerukowych odmian rzepaku, co gwarantuje jego bezpieczeństwo w żywieniu człowieka. Powszechnie nazywany jest „oliwą północy” ze względu na zbliżoną kompozycję kwasów tłuszczowych do tej występującej w oliwie z oliwek, a przede wszystkim wysoką zawartość kwasu oleinowego należącego do jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (z ang. monounsaturated fatty acids MUFA, n-9). Optymalna kompozycja kwasów tłuszczowych, w tym zawartość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) z rodziny omega-6 oraz omega-3 w proporcji 2:1, jak również zawartość różnych związków bioaktywnych, w tym tokoferoli, fitosteroli czy związków polifenolowych, sprawia, że olej rzepakowy charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą. Ponadto optymalny skład kwasów tłuszczowych i obecność związków przeciwutleniających decydują o dobrej stabilności oksydacyjnej oleju rzepakowego, a w związku z tym może być poddawany obróbce termicznej. W żywieniu dzieci olej rzepakowy jest zalecany przez grupy ekspertów już od początku rozszerzania diety, powinien być dodawany do gotowego posiłku w celu zachowania jego jak najwyższej wartości odżywczej oraz uniknięcia spożywania związków antyodżywczych, których powstawanie w trakcie obróbki termicznej, zwłaszcza takiej jak smażenie, jest nieuniknione.