Niedokrwistość to stan, w którym stężenie hemoglobiny jest mniejsze niż norma przyjęta dla danego wieku i płci. Przyczyn wystąpienia niedokrwistości jest wiele, ale Światowa Organizacja Zdrowia za najczęstszą na świecie uznaje niedobór żelaza. Żelazo jest bardzo cennym i jednym z najistotniejszych minerałów w naszym organizmie. Najważniejszą funkcją żelaza jest transport tlenu, niemniej ma ono wpływ na prawidłowe funkcjonowanie i rozwój całego organizmu, nie tylko jako składnik hemoglobiny, ale również poprzez udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Żelazo wspomaga proces wzrastania, rozwój układu nerwowego, zapobiega przedwczesnemu starzeniu skóry oraz odpowiada za regenerację tkanek. Podstawą profilaktyki niedoboru żelaza u dzieci jest dieta. Powinna ona uwzględniać pokarmy o wysokiej zawartości i przyswajalności tego pierwiastka. W przypadku konieczności dodatkowej suplementacji żelazem, na rynku polskim dostępne są preparaty żelaza, które omówione zostały w artykule.

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest najczęściej spotykaną chorobą przewlekłą w ambulatoryjnej praktyce lekarskiej. Statystyki wskazują, że choroba występuje u 10–30% dorosłych i prawie u 40% dzieci. Dotychczasowe postępowanie z ANN obejmuje terapię objawową oraz immunoterapię alergenową, swoistą, poprzedzoną szczegółową diagnozą. Klasyczne metody immunoterapii to wieloletnie i powtarzalne podawanie alergenów podskórnie (SCIT) lub podjęzykowo (SLIT). Nowe badania skupiają się na nowych metodach immunoterapii, głównie iniekcyjnej, ale opartej na krótszych schematach i zmodyfikowanych alergenach. W pomocy pacjentowi z poradzeniem sobie w ostrym okresie choroby przychodzi telemedycyna oraz aplikacje mobilne, usprawniające komunikację z lekarzem. Aby ułatwić pacjentowi dostęp do terapii, wiele leków można kupić bez recepty, korzystając z porady farmaceuty. Istotna jest współpraca między lekarzami różnych specjalności oraz farmaceutami.

Gwałtowny przebieg zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową (IChM), jak również możliwość wystąpienia poważnych powikłań, stanowi duże zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. IChM to ciężkie ogólnoustrojowe zakażenie. Najbardziej skutecznym sposobem ochrony przed zakażeniem meningokokami jest szczepienie ochronne. Grono cenionych polskich specjalistów w dziedzinie pediatrii, medycyny rodzinnej i chorób zakaźnych oraz Program Szczepień Ochronnych na 2023 rok zaleca szczepienia przeciwko meningokokom już od drugiego miesiąca życia jako ważny element profilaktyki u dzieci. W artykule przedstawiono aktualne rekomendacje dotyczące szczepień przeciwko meningokokom u dzieci.

Postępowanie w przypadku odwodnienia, a także pokrywanie podstawowego zapotrzebowania na wodę i elektrolity, to codzienny problem każdego lekarza dyżurującego, zwłaszcza pediatry. Ponieważ najczęściej tracimy płyn żołądkowy (wymioty), jelitowy (ostra biegunka) lub pozakomórkowy (oparzenia, przetoki, krwotok) pierwotnie większość przypadków odwodnienia ma charakter izotoniczny (ok. 65%). Czynniki dodatkowe, takie jak gorączka, nawadnianie doustne płynami bezelektrolitowymi lub skąpoelektrolitowymi, a zwłaszcza czystą wodą prowadzi wtórnie odpowiednio do odwodnienia hipertonicznego (ok. 25%) lub hipotonicznego (ok. 10%). Postępowanie adekwatne do rodzaju i stopnia odwodnienia stanowi gwarancję prawidłowego i bezpiecznego nawadniania.

Świerzb i wszawica to parazytozy, stanowiące aktualny problem epidemiologiczny, szczególnie w populacji pediatrycznej. Świerzb wywołują roztocza Sarcoptes scabiei var hominis, natomiast za wszawicę odpowiadają trzy gatunki wszy: wesz głowowa (Pediculus capitis), wesz łonowa (Pediculus pubis) i wesz odzieżowa (Pediculus corporis). W poniższym artykule omówiono te dwie choroby pasożytnicze, z uwzględnieniem obrazu chorobowego, diagnostyki i postępowania terapeutycznego.

Diagnostyka różnicowa zaburzeń napadowych jest niezwykle istotna, jednocześnie stanowi pewnego rodzaju trudność dla klinicystów. Wynika to z subtelnych, niekiedy trudnych do zauważenia różnic w objawach klinicznych pomiędzy zaburzeniami napadowymi o cechach padaczkowych i niepadaczkowych. Częstość występowania napadów niepadaczkowych u dzieci we wczesnym okresie życia jest około 10-krotnie większa w porównaniu z napadami drgawkowymi. Pomimo tego nadal mamy do czynienia z nadrozpoznawalnością padaczki, co prowadzi do niepotrzebnego włączania leczenia przeciwdrgawkowego u dziecka, a także socjo-ekonomicznego obciążania jego rodziny. Niezwykle ważna jest znajomość innych stanów napadowych, takich jak drżenia, mioklonie, hiperekpleksja, ruchy dystoniczne, a nawet czkawka, obserwowanych we wczesnym okresie życia dziecka i wykluczenie ich przed ostatecznym rozpoznaniem padaczki. Opisane w niniejszym artykule przyczyny występowania drgawek mogą okazać się pomocne w procesie diagnostycznym, co w efekcie może przyczynić się do zmniejszenia liczby przypadków błędnego rozpoznania padaczki oraz włączania leczenia przeciwdrgawkowego.

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest czynnikiem odpowiedzialnym za onkogenezę. Najczęstszym nowotworem wywoływanym przez HPV jest rak szyjki macicy, ale wirus ten jest również odpowiedzialny za powstawanie raka pochwy, sromu, odbytu, prącia oraz niektórych nowotworów głowy i szyi. Od 2006 r. dostępne są szczepienia przeciw HPV, są one pierwszymi szczepionkami, których najważniejszym celem jest ochrona przed nowotworami HPV-zależnymi. Obecnie powszechne programy szczepień prowadzone są w ponad 100 państwach. W sierpniu 2020 r. WHO przyjęła globalną strategię mającą na celu eliminację raka szyjki macicy jako istotnego problemu zdrowia publicznego. Rekomenduje włączenie szczepień przeciw HPV do powszechnych programów oraz uzyskanie wysokiego – 90% odsetka zaszczepionych dziewcząt w wieku 15 lat. Również polska Narodowa Strategia Onkologiczna zakłada wprowadzenie szczepienia przeciw HPV do programu szczepień ochronnych. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Zdrowia, w 2023 r. profilaktyka ta stanie się prawdopodobnie bezpłatna zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców w Polsce. Zgodnie ze stanowiskiem WHO, jak i opinią Rady Przejrzystości działającej w ramach Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, najważniejszy jest wysoki odsetek realizacji szczepień i wobec braku dowodów na przewagę którejkolwiek z dostępnych w Polsce szczepionek, wybór preparatu zastosowanego w ramach powszechnych szczepień powinien zależeć od efektywności ekonomicznej.

Zapalenie zatok obocznych nosa jest bardzo częstym rozpoznaniem w praktyce zarówno otolaryngologów, jak i lekarzy rodzinnych, internistów czy pediatrów. Szacuje się, że rocznie ostre zapalenie zatok dotyka 10–15% Europejczyków i zwykle jest spowodowane zakażeniem wirusowym. Do objawów OZZP zaliczyć można: niedrożność nosa, katar lub spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, ból lub uczucie rozpierania twarzy, upośledzenie lub utratę węchu. Poniższy artykuł opisuje leczenie chorób zapalnych zatok obocznych nosa u dzieci.

Zakażenie wirusem grypy jest niezwykle powszechne w populacji pediatrycznej na całym świecie. Mimo szerokiej dostępności szczepionek szacuje się, że globalnie wśród dzieci w wieku poniżej 5 lat dochodzi do 90 milionów zakażeń rocznie, przy czym w Polsce liczbę przypadków oraz podejrzeń szacuje się na 1–1,5 miliona. Taka liczba przypadków nie pozostawia wątpliwości, że jest to problem nie tylko aktualny, ale także powszechny – zarówno dla lekarzy, jak i rodziców. Najskuteczniejszą formą ochrony przed grypą są szczepienia ochronne. Aktualnie stosowane 4-walentne szczepionki przeciw grypie są zalecane każdej osobie > 6. m.ż., u której nie stwierdza się przeciwwskazań. Ochronę dzieci przed 6 m.ż. można uzyskać dzięki szczepieniom kobiet w okresie ciąży. Szczepionki przeciw grypie dla dzieci dostępne są obecnie z 50% odpłatnością, dla kobiet w ciąży bezpłatnie w ramach refundacji aptecznej.

W 2022 roku grupa ekspertów GINA (Global Initiative for Asthma) opublikowała aktualizację postępowania w astmie. W porównaniu z poprzednim raportem, definicja łagodnej astmy została zmieniona – aktualna opiera się na ocenie trudności w leczeniu. Astmę łagodną rozpoznaje się jeśli kontrolę uzyskujemy stosując doraźnie wziewne glikokortykosteroidy (wGKS) w połączeniu z krótko działającym agonistą receptorów beta 2-adrenergicznych (SABA) lub wGKS w niskich dawkach z doraźnie przyjmowanym SABA. Podkreślono konieczność terapii łagodnej astmy. W diagnostyce położono nacisk na wykonywanie badania spirometrycznego wykazującego zmienność obturacji po podaniu leku rozkurczającego oskrzela, przy jednoczesnym występowaniu objawów klinicznych. Nowości w terapii to: u dzieci w wieku 6-11 lat z ciężką astmą eozynofilową i/lub astmą typu 2 – przeciwciało monoklonalne przeciwko receptorowi dla interleukiny-4, u dzieci powyżej 12. r.ż. z eozynofilią i/lub wysokim stężeniem azotu w wydychanym powietrzu przeciwciało monoklonalne przeciwko limfopoetynie zrębu grasicy (tezepelumab), natomiast u dzieci powyżej 12. r.ż. bez zapalenia typu 2 (zapalenie z eozynofilią i/lub zwiększonym FeNO) przeciwciało monoklonalne przeciwko receptorowi dla interleukiny-4.