Autor: Ewa Talarek

Zgodnie z polskim Programem Szczepień Ochronnych pierwsze szczepienie odbywa się w ciągu pierwszych 24 godzin życia dziecka i ma miejsce w oddziale noworodkowym [1]. Jednym z zaleceń wydawanych w trakcie wypisu noworodka ze szpitala jest kontynuacja szczepień ochronnych w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej. Pierwsza wizyta szczepienna w gabinecie POZ, zgodnie z kalendarzem szczepień, powinna odbyć się w 2. m.ż. dziecka (po ukończeniu 6. tyg.ż.). Jej przebieg może wpłynąć na przyszłą współpracę lekarza z rodzicami pacjenta oraz decyzje dotyczące uodpornienia dziecka.

Ospa wietrzna jest częstą chorobą zakaźną w populacji pediatrycznej. Charakteryzuje ją wysoka zakaźność oraz typowy wygląd zmian skórnych. U dzieci z ospą wietrzną mogą wystąpić powikłania: odwodnienie, nadkażenia bakteryjne, zaburzenia neurologiczne, sepsa. Zakażenie o ciężkim przebiegu może wystąpić u noworodków, dorosłych, kobiet ciężarnych i pacjentów z immunosupresją, bez względu na wiek. Leczenie polega na pielęgnacji skóry, odpowiednim nawadnianiu, obniżaniu gorączki oraz niwelowaniu świądu. U pacjentów z ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby należy zastosować leczenie przeciwwirusowe. Ospie wietrznej można skutecznie zapobiegać wykonując szczepienia ochronne, szczepionki są zarejestrowane do stosowania u dzieci powyżej 9. m.ż.

Każdą wizytę dziecka w gabinecie lekarza pediatry/lekarza rodzinnego warto wykorzystać jako okazję do sprawdzenia stanu uodpornienia. Zaległości w wykonaniu szczepień obowiązkowych mogą mieć różne przyczyny: odroczenie szczepienia ze wskazań medycznych (nie zawsze uzasadnionych), zaniedbania ze strony rodziców czy ich decyzja o nieszczepieniu dziecka. W każdym przypadku należy podjąć rozmowę o uzupełnieniu braków. Nawet jeśli wcześniej rodzice świadomie odmawiali szczepienia dziecka, decyzja ich mogła ulec zmianie, np. ze względu na sytuację epidemiologiczną odry w Polsce. W ciągu ostatnich miesięcy obserwuje się dramatyczny wzrost zachorowań. Od października 2018 r. do połowy maja 2019 r. zarejestrowano 1164 przypadki tej choroby [1]. Zaległości w realizacji kalendarza szczepień mogą dotyczyć poszczególnych szczepionek, ale zdarzają się także dzieci, u których dotychczas nie wykonano żadnych szczepień. Wymaga to zaplanowania indywidualnego kalendarza szczepień i może stanowić duże wyzwanie dla lekarza sprawującego opiekę nad dzieckiem. Planując i realizując zaległe szczepienia, stosujemy ogólne zasady wykonywania szczepień.

Półpasiec jest wynikiem reaktywacji utajonego zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (varicella zoster virus, VZV) [1]. VZV (HHV-3 Human herpesvirus 3) jest wirusem z rodziny Herpesviridae – tej samej,  do której należą wirusy opryszczki pospolitej. Pierwotne zakażenie skutkuje zachorowaniem na ospę wietrzną. Wirus ospy wietrznej i półpaśca nie ulega eliminacji z organizmu i pozostaje w postaci latentnej w zwojach czuciowych nerwów rdzeniowych i czaszkowych. W późniejszym życiu, w warunkach obniżonej odporności, może dojść do jego reaktywacji, czego skutkiem jest półpasiec. U dzieci nie występuje często, jego przebieg  jest zwykle łagodniejszy, a ryzyko powikłań mniejsze niż u osób dorosłych [2].