Stopy u dzieci są przedmiotem troski rodziców i opiekunów, wynikać to może z ich ważnej funkcji podporowej, amortyzującej oraz udziału w lokomocji. Odstępstwa od prawidłowej anatomii oraz ich wadliwa funkcja mogą być wstępem do późniejszej patologii, ale mogą być także samoistnie przemijające lub są wariantem normy, niepotrzebnie niepokojącym rodzinę. Przegląd najczęstszych wad stóp pomoże zróżnicować potrzeby kierowania na konsultację do ortopedy. Trzeba równocześnie podkreślić, że stare powiedzenie, że „lepiej skierować niepotrzebnie 10 pacjentów z pogranicza normy, niż udaremnić jedną konsultację wymagającą rzetelnego leczenia ortopedycznego”, jest nadal aktualne.
Autor: Marek Okoński
dr n. med.; st. wykładowca w Klinice Ortopedii i Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Kierownik Kliniki: dr hab. med. Grzegorz Kandzierski, prof. UM.
Minęły już lata, gdy w poradniach i oddziałach ortopedii dziecięcej dominowali utykający pacjenci z powodu tzw. wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego. Wczesne badania kliniczne i ultrasonograficzne spowodowały zmianę w rozumieniu patogenezy tej wady narządu ruchu [12]. Okazało się, że nie jest to wada wrodzona tylko rozwojowa i odpowiednio wcześnie przeprowadzone badania pozwalają nie dopuścić do przemieszczenia się głowy kości udowej z panewki, co daje możliwość wyleczenia na wczesnym etapie dysplazji [17]. Potrzeby operacyjne tej wady zmieniły się radykalnie w okresie jednego pokolenia ortopedów z czterech operacji tygodniowo, jakie przeprowadzano np. w Klinice Ortopedii Dziecięcej w Lublinie w latach 90., do aktualnie jednej operacji rocznie! To najlepszy przykład, jak istotną rolę w medycynie odgrywa profilaktyka. Aby dojść do takiego wyniku, a chcemy jeszcze podnieść poprzeczkę wczesnego wykrywania, konieczna jest dobra współpraca ortopedów z neonatologami, pediatrami i lekarzami rodzinnymi.
Stopy są narządem, który przenosi obciążenie całego ciała, amortyzuje to obciążenie i wprowadza ciało w ruch. Morfologia stóp i funkcja powinny być doskonałe, gdyż wszelkie odstępstwa od prawidłowej anatomii odbijają się na funkcji, zaś wadliwa funkcja daje przeciążenia, bóle i patologie przenoszące się na wiek dorosły. W obrębie stopy znajduje się 26 kości (z 206 ogółem), 33 stawy, 107 więzadeł, przyczepy co najmniej 20 mięśni, co daje wyobrażenie możliwości potencjalnych patologii. Z innej strony współgranie tych wielu elementów w codziennym życiu jest wyrazem mistrzowskiego dzieła sztuki, jak określił stopę Leonardo da Vinci [1].