Eksperci Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu ustalili definicję bólu już w latach 70. ubiegłego wieku i jest ona aktualna do dzisiaj. Zgodnie z tą definicją: „Ból to subiektywnie przykre oraz jednoznacznie negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne, powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę lub zagrażających jej uszkodzeniu albo opisywanym w kategoriach takiego uszkodzenia”. Populacja dziecięca stanowi szczególną grupę pacjentów, u których ocena dolegliwości bólowych jest szczególnie trudna. Z tego powodu istotne jest dobranie odpowiedniej skali oceny bólu.
Dział: Studium przypadku
Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych w populacji pediatrycznej, dotykającą według szacunków nawet 40% populacji w Europie [1]. Choć klasycznie kojarzony jest z sezonowym pyleniem roślin, u wielu dzieci objawy mogą mieć charakter całoroczny [7]. W obrazie klinicznym obok typowych symptomów, takich jak: kichanie, katar czy zapalenie spojówek [1, 10], kluczowym i często dominującym problemem jest przewlekły kaszel [8, 11]. Wynika on najczęściej z zespołu kaszlu z górnych dróg oddechowych (ang. Upper Airway Cough Syndrome, UACS/PNDS) lub jest pierwszym sygnałem rozwijającej się astmy oskrzelowej [1]. Nieleczony ANN i towarzyszący mu kaszel mogą znacząco obniżać komfort i jakość życia pacjentów oraz ich rodzin [8], a także zwiększać ryzyko powikłań [1]. Zrozumienie tego złożonego obrazu klinicznego jest kluczowe dla wdrożenia skutecznego leczenia zgodnego z aktualnymi standardami międzynarodowymi i polskimi [2, 3, 4].
Wczesne kształtowanie się mikrobioty jelitowej noworodków urodzonych drogą cięcia cesarskiego (CS) stanowi przedmiot intensywnych badań ze względu na możliwe konsekwencje immunologiczne i metaboliczne. W porównaniu z noworodkami urodzonymi drogą naturalną, noworodki urodzone przez cesarskie cięcie charakteryzują się mniejszą różnorodnością bakterii zasiedlających ich organizm oraz wolniejszym tempem kolonizacji mikrobioty. Wczesne kształtowanie się mikrobioty jelitowej u noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie w 4.–5. dobie życia charakteryzuje się wyraźnie obniżonym tempem kolonizacji probiotycznymi bakteriami, takimi jak Bifidobacterium, Lactobacillus czy Bacteroides. Interwencje probiotyczne zastosowane od pierwszych dni życia mogą przyspieszyć wyrównanie zaburzonego składu mikroflory i zwiększyć udział korzystnych gatunków bakterii. Jednak pełne ukształtowanie właściwej równowagi flory bakteryjnej wymaga wsparcia czynników środowiskowych, takich jak odpowiednio prowadzona laktacja czy złożona probio-/synbiotykoterapia. Dalsze badania randomizowane i wieloośrodkowe są konieczne, by zoptymalizować strategie przywracania naturalnej mikrobioty w przypadku narodzin przy pomocy cięcia cesarskiego i minimalizować ryzyko dysbioz powiązanych z późniejszymi zaburzeniami immunologicznymi i metabolicznymi.
Ospa wietrzna jest stosunkowo często występującą w Polsce i najczęściej łagodną chorobą wieku dziecięcego. Skuteczną metodą zapobiegania ospie wietrznej jest szczepienie ochronne stosowane rutynowo w schemacie dwudawkowym; szczepionkę można podać już od 9. m.ż., a standardowo stosuje się dwie dawki szczepionki (schemat dwudawkowy), zgodnie z aktualnymi zaleceniami krajowymi [1]. W przebiegu ospy na skórze całego ciała występują zmiany pęcherzykowe na podłożu rumieniowym, zmiany mogę obejmować także błony śluzowe. Najczęściej obserwowanym powikłaniem ospy wietrznej jest bakteryjne nadkażenie wykwitów, zapalenie płuc, a także powikłania neurologiczne – ataksja móżdżkowa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Leczenie ospy wietrznej w niepowikłanych przypadkach u pacjentów poniżej 12. r.ż. jest objawowe. Leczenia przyczynowego wymagają pacjenci powyżej 12. r.ż., chorzy przewlekle, osoby z upośledzoną odpornością i dzieci z kontaktów domowych.
Nietolerancja histaminy, inaczej nazywana pseudoalergią, jest typem nadwrażliwości, której diagnostyka w dalszym ciągu przysparza wielu trudności. Jej przyczyną jest brak równowagi pomiędzy ilością histaminy, która dostarczana jest do organizmu, a możliwością jej rozkładu, co wywołuje niepożądane objawy mające charakter wieloukładowy. Szczególnie bogate w histaminę są produkty fermentujące i długodojrzewające, a także niektóre owoce i warzywa oraz napoje. Ponadto wyróżniamy produkty, które stymulują uwalnianie histaminy zmagazynowanej w ustroju. Od klasycznej alergii odróżnia ją to, że w jej mechanizmie nie uczestniczą immunoglobuliny IgE. W artykule omówiono przyczyny, objawy oraz postępowanie w przypadku podejrzenia oraz rozpoznania nietolerancji histaminy [1, 2, 3].
Stosowanie antybiotyków może prowadzić do poważnych zaburzeń składu i funkcji mikrobioty jelitowej, co sprzyja rozwojowi biegunki. Zaburzenia te obejmują: utratę korzystnych bakterii, zmniejszenie wytwarzania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, uszkodzenie bariery jelitowej oraz przejściowy wzrost patogenów, takich jak Clostridioides difficile. W profilaktyce biegunki związanej z antybiotykoterapią kluczowe znaczenie ma ograniczenie niepotrzebnego stosowania antybiotyków. Można rozważyć stosowanie probiotyków o udokumentowanym działaniu, przede wszystkim Lacticaseibacillus rhamnosus GG i Saccharomyces boulardii. Ich skuteczność w zapobieganiu biegunce została potwierdzona, jednak ich wpływ na odbudowę mikrobioty jelitowej, podobnie jak innych probiotyków, pozostaje niejednoznaczny. Artykuł omawia aktualny stan wiedzy na temat mechanizmów, diagnostyki i metod zapobiegania biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków.
Wirus syncytium nabłonka oddechowego (RSV) jest najczęściej stwierdzaną przyczyną zakażeń dróg oddechowych u noworodków i niemowląt (ryc. 1). Jest otoczkowym wirusem RNA, należącym do rodziny Paramyksowirusów i rodzaju Pneumowirusów – razem z wirusami odry, świnki i paragrypy. Nazwa wirusa pochodzi od zjawiska zlewania się komórek nabłonka oddechowego, w których dochodzi do replikacji wirusa.
Alergia na białka mleka krowiego (ABMK) to najczęstsza alergia pokarmowa w wieku niemowlęcym i wczesnodziecięcym (ok. 90%). Jej częstość wg ESPGHAN określana jest na ok. 1%. Według tych samych danych ABMK zanika u ok. 50% dzieci w 12. m.ż., u >75% w 3. r.ż., a u 90% w 6. r.ż. Pozostałym alergia na BMK pozostaje jednak na całe życie. W zależności od rodzaju antygenu, stanu mikrobioty jelitowej i bariery jelitowej oraz podłoża genetycznego, rozwój alergii zmierzać może w kierunku alergii IgE-zależnej lub IgE-niezależnej. Istotną rolę w warunkowaniu kierunku rozwoju odgrywają limfocyty regulatorowe (Treg). Jest to zmiana w czasie manifestacji narządowej (od atopowego zapalenia skóry lub objawów jelitowych do objawów oddechowych, takich jak astma czy alergiczny nieżyt nosa) oraz zmiana w czasie rodzaju alergenów (od pokarmowych do powietrznopochodnych/inhalacyjnych. W pracy wykazano, że najszybszą drogą do nabycia tolerancji na BMK jest zastosowanie hydrolizatu kazeinowego o znacznym stopniu hydrolizy (eHC) w połączeniu z Lactocaseibacillus rhamnosus GG. Podobnie to zestawienie najskuteczniej redukuje wystąpienie tzw. marszu alergicznego. Inne dostępne hydrolizaty też wykazują takie działanie, ale zdecydowanie mniej nasilone.
Nieżyty nosa mogą być wywołane przez różne czynniki. Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest IgE-zależnym zapaleniem błony śluzowej nosa powstającym w wyniku ekspozycji na uczulający alergen i najczęstszą postacią nieinfekcyjnego zapalenia nosa [1]. W większości przypadków rozpoznanie można ustalić na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego. Na klinicznie istotny ANN wskazuje powiązanie wyników punktowych testów skórnych i/lub oznaczenia swoistych IgE we krwi z danymi z wywiadu (charakterystyczne objawy, sezonowość występowania oraz nasilenie dolegliwości przy narażeniu na alergeny). Punktowe testy skórne (PTS) to podstawowe, najbardziej dostępne, najtańsze i najszybsze narzędzie diagnostyczne w alergologii. Terapia ANN zawsze wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta.
Kaszel jest jednym z najczęstszych niepokojących objawów zgłaszanych przez rodziców. Może być suchy (nieproduktywny) lub mokry (produktywny), co wskazuje na różne przyczyny oraz implikuje odmienne strategie leczenia. Skuteczna terapia wymaga precyzyjnej diagnostyki różnicowej oraz dostosowania postępowania terapeutycznego do wieku dziecka, czasu trwania objawów i ich etiologii.
Opis przypadku 13-letniego pacjenta z objawami infekcji górnych dróg oddechowych oraz postępującymi zaburzeniami świadomości. Prezentowane symptomy okazały się maską dla rozwijającego się zapalenia zatok obocznych nosa, będących następstwem zapalenia powikłań wewnątrzczaszkowych. Przedstawiono przebieg wieloośrodkowej opieki nad pacjentem oraz plan dalszej diagnostyki. W omówieniu przypadku uwzględniono definicję, czynniki ryzyka i etiologiczne, objawy alarmowe, powikłania oraz diagnostykę i leczenie ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Ponadto zwrócono uwagę na diagnostykę i leczenie empiryczne w przypadku powikłania, jakim jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ze szczególnym wyróżnieniem jednej z etiologii (Streptococcus pyogenes).
Kurzajki, czyli brodawki wywołane przez wirusa HPV, są częstym problemem dermatologicznym wśród dzieci. Zmiany te mogą być bolesne i obejmować większe obszary skóry, dlatego w wielu przypadkach konieczne jest leczenie. Terapia kurzajek u najmłodszych bywa trudna i wymaga cierpliwości zarówno ze strony lekarza, jak i rodziców.