Nietolerancja histaminy, inaczej nazywana pseudoalergią, jest typem nadwrażliwości, której diagnostyka w dalszym ciągu przysparza wielu trudności. Jej przyczyną jest brak równowagi pomiędzy ilością histaminy, która dostarczana jest do organizmu, a możliwością jej rozkładu, co wywołuje niepożądane objawy mające charakter wieloukładowy. Szczególnie bogate w histaminę są produkty fermentujące i długodojrzewające, a także niektóre owoce i warzywa oraz napoje. Ponadto wyróżniamy produkty, które stymulują uwalnianie histaminy zmagazynowanej w ustroju. Od klasycznej alergii odróżnia ją to, że w jej mechanizmie nie uczestniczą immunoglobuliny IgE. W artykule omówiono przyczyny, objawy oraz postępowanie w przypadku podejrzenia oraz rozpoznania nietolerancji histaminy [1, 2, 3].
Dział: Studium przypadku
Stosowanie antybiotyków może prowadzić do poważnych zaburzeń składu i funkcji mikrobioty jelitowej, co sprzyja rozwojowi biegunki. Zaburzenia te obejmują: utratę korzystnych bakterii, zmniejszenie wytwarzania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, uszkodzenie bariery jelitowej oraz przejściowy wzrost patogenów, takich jak Clostridioides difficile. W profilaktyce biegunki związanej z antybiotykoterapią kluczowe znaczenie ma ograniczenie niepotrzebnego stosowania antybiotyków. Można rozważyć stosowanie probiotyków o udokumentowanym działaniu, przede wszystkim Lacticaseibacillus rhamnosus GG i Saccharomyces boulardii. Ich skuteczność w zapobieganiu biegunce została potwierdzona, jednak ich wpływ na odbudowę mikrobioty jelitowej, podobnie jak innych probiotyków, pozostaje niejednoznaczny. Artykuł omawia aktualny stan wiedzy na temat mechanizmów, diagnostyki i metod zapobiegania biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków.
Wirus syncytium nabłonka oddechowego (RSV) jest najczęściej stwierdzaną przyczyną zakażeń dróg oddechowych u noworodków i niemowląt (ryc. 1). Jest otoczkowym wirusem RNA, należącym do rodziny Paramyksowirusów i rodzaju Pneumowirusów – razem z wirusami odry, świnki i paragrypy. Nazwa wirusa pochodzi od zjawiska zlewania się komórek nabłonka oddechowego, w których dochodzi do replikacji wirusa.
Alergia na białka mleka krowiego (ABMK) to najczęstsza alergia pokarmowa w wieku niemowlęcym i wczesnodziecięcym (ok. 90%). Jej częstość wg ESPGHAN określana jest na ok. 1%. Według tych samych danych ABMK zanika u ok. 50% dzieci w 12. m.ż., u >75% w 3. r.ż., a u 90% w 6. r.ż. Pozostałym alergia na BMK pozostaje jednak na całe życie. W zależności od rodzaju antygenu, stanu mikrobioty jelitowej i bariery jelitowej oraz podłoża genetycznego, rozwój alergii zmierzać może w kierunku alergii IgE-zależnej lub IgE-niezależnej. Istotną rolę w warunkowaniu kierunku rozwoju odgrywają limfocyty regulatorowe (Treg). Jest to zmiana w czasie manifestacji narządowej (od atopowego zapalenia skóry lub objawów jelitowych do objawów oddechowych, takich jak astma czy alergiczny nieżyt nosa) oraz zmiana w czasie rodzaju alergenów (od pokarmowych do powietrznopochodnych/inhalacyjnych. W pracy wykazano, że najszybszą drogą do nabycia tolerancji na BMK jest zastosowanie hydrolizatu kazeinowego o znacznym stopniu hydrolizy (eHC) w połączeniu z Lactocaseibacillus rhamnosus GG. Podobnie to zestawienie najskuteczniej redukuje wystąpienie tzw. marszu alergicznego. Inne dostępne hydrolizaty też wykazują takie działanie, ale zdecydowanie mniej nasilone.
Nieżyty nosa mogą być wywołane przez różne czynniki. Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest IgE-zależnym zapaleniem błony śluzowej nosa powstającym w wyniku ekspozycji na uczulający alergen i najczęstszą postacią nieinfekcyjnego zapalenia nosa [1]. W większości przypadków rozpoznanie można ustalić na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego. Na klinicznie istotny ANN wskazuje powiązanie wyników punktowych testów skórnych i/lub oznaczenia swoistych IgE we krwi z danymi z wywiadu (charakterystyczne objawy, sezonowość występowania oraz nasilenie dolegliwości przy narażeniu na alergeny). Punktowe testy skórne (PTS) to podstawowe, najbardziej dostępne, najtańsze i najszybsze narzędzie diagnostyczne w alergologii. Terapia ANN zawsze wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta.
Kaszel jest jednym z najczęstszych niepokojących objawów zgłaszanych przez rodziców. Może być suchy (nieproduktywny) lub mokry (produktywny), co wskazuje na różne przyczyny oraz implikuje odmienne strategie leczenia. Skuteczna terapia wymaga precyzyjnej diagnostyki różnicowej oraz dostosowania postępowania terapeutycznego do wieku dziecka, czasu trwania objawów i ich etiologii.
Opis przypadku 13-letniego pacjenta z objawami infekcji górnych dróg oddechowych oraz postępującymi zaburzeniami świadomości. Prezentowane symptomy okazały się maską dla rozwijającego się zapalenia zatok obocznych nosa, będących następstwem zapalenia powikłań wewnątrzczaszkowych. Przedstawiono przebieg wieloośrodkowej opieki nad pacjentem oraz plan dalszej diagnostyki. W omówieniu przypadku uwzględniono definicję, czynniki ryzyka i etiologiczne, objawy alarmowe, powikłania oraz diagnostykę i leczenie ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Ponadto zwrócono uwagę na diagnostykę i leczenie empiryczne w przypadku powikłania, jakim jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ze szczególnym wyróżnieniem jednej z etiologii (Streptococcus pyogenes).
Kurzajki, czyli brodawki wywołane przez wirusa HPV, są częstym problemem dermatologicznym wśród dzieci. Zmiany te mogą być bolesne i obejmować większe obszary skóry, dlatego w wielu przypadkach konieczne jest leczenie. Terapia kurzajek u najmłodszych bywa trudna i wymaga cierpliwości zarówno ze strony lekarza, jak i rodziców.
Zakażenia wirusem opryszczki pospolitej są bardzo powszechne. Wyróżnia się dwa jego typy: typ 1 (HSV-1) – powodujący najczęściej zmiany w obrębie skóry twarzy oraz typ 2 (HSV-2) – związany ze zmianami w obrębie narządów płciowych. Do zakażenia u dzieci dochodzi najczęściej poprzez kontakt z matką. Wyróżniamy tu zakażenia wrodzone i okołoporodowe. Możliwe są również zakażenia przez bliski bezpośredni kontakt z chorym, najczęściej z opryszczką wargową (HSV-1), zazwyczaj między 6. m.ż. a 5. r.ż. W pracy omówiono powodowane przez wirusa opryszczki jednostki chorobowe najczęściej spotykane w praktyce lekarza dermatologa oraz lekarza pierwszego kontaktu.
Zgodnie z definicją WHO biegunka jest to stan, w którym dziecko oddaje zwiększoną liczbę i objętość stolca o nieprawidłowej luźnej konsystencji – co najmniej trzy wypróżnienia w ciągu doby lub pojedyncze luźne stolce z dodatkiem krwi, ropy, śluzu. Niemowlęta, zwłaszcza karmione piersią, mogą oddawać stolec po każdym karmieniu, a o biegunce świadczy zwiększenie dotychczasowej częstości wypróżnień i zmiana ich charakteru.
Cukrzyca typu 1 (T1D) to choroba autoimmunologiczna prowadząca do destrukcji komórek β w trzustce, które odpowiadają za produkcję insuliny. Leczenie tej jednostki chorobowej stanowi szczególne wyzwanie w przypadku dzieci, gdzie niezbędna jest precyzyjna i szybka kontrola poziomów glukozy w celu uniknięcia powikłań. Od czasu odkrycia insuliny w 1921 r. jej stosowanie pozostaje filarem terapii ratującej życie osób z T1D. Ze względu na intensywny rozwój fizyczny oraz zmienność hormonalną dzieci i młodzieży zapotrzebowanie na insulinę w tej grupie wiekowej nie jest stabilne i wymaga częstych modyfikacji dawkowania. Model leczenia insulinowego u dzieci opiera się na odtworzeniu naturalnego rytmu sekrecji insuliny – zarówno podstawowego, jak i okołoposiłkowego. Metoda ta znana jest jako terapia bazowo-bolusowa i obejmuje podawanie insuliny przed każdym posiłkiem oraz insuliny długodziałającej na noc lub zastosowanie pompy insulinowej. Podejście to umożliwia większą elastyczność codziennego funkcjonowania, dostosowując się do zmiennych schematów żywieniowych. Postęp technologiczny oraz wprowadzenie nowych analogów insuliny znacząco odmieniły podejście do leczenia cukrzycy w ostatnich dekadach. Szybko działające oraz długo działające analogi zaprojektowano w celu lepszego odwzorowania fizjologii, co przekłada się na skuteczniejszą kontrolę glikemii oraz mniejsze ryzyko niedocukrzeń.
Od 2 lat dostępne są dla polskich nastolatków bezpłatne szczepienia przeciw HPV. Realizacja tej formy profilaktyki w zapobieganiu raka szyjki macicy oraz innych nowotworów HPV-zależnych nadal nie jest zadawalająca Do lutego 2025 r. zaszczepionych zostało nieco ponad 25% dzieci z rocznika 2010 oraz ok. 27% z rocznika 2011. W ramach programu szczepień dostęp do bezpłatnych preparatów mają dziewczynki i chłopcy w wieku 9–14 lat. Dla dzieci i młodzieży w przedziale wiekowym 9–18 lat w ramach refundacji aptecznej bezpłatnie dostępny jest preparat 2vHPV (Cervarix). Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia mówią o uzyskaniu 90% zaszczepionych 15-latków w roku 2030. Celem jest zlikwidowanie raka szyjki macicy jako problemu zdrowia publicznego. W chwili obecnej polskie dzieci mają łatwy dostęp do bezpłatnych szczepień, posiadamy bardzo dobre dane na temat bezpieczeństwa i skuteczności tej formy profilaktyki, natomiast problemem wydaje sią nadal niewystarczająca edukacja młodzieży.