Autor: Filip Kazubski

Antybiotyk złożony z amoksycyliny i kwasu klawulanowego zajmuje istotne miejsce w leczeniu dzieci. Dzięki dołączeniu do amoksycyliny inhibitora beta-laktamazy spektrum działania zostało poszerzone o działanie bakteriobójcze w stosunku do szczepów bakterii z zasady wrażliwych na amoksycylinę, które jednak zaczęły wytwarzać beta-laktamazy. Odsetek tych szczepów jest różny dla poszczególnych bakterii, dlatego ważna jest znajomość lokalnych danych epidemiologicznych. Zgodnie z rekomendacjami amoksycylina z kwasem klawulanowym znalazła miejsce w leczeniu zakażeń układu oddechowego, układu moczowego, tkanek miękkich, skóry, kości, stawów, zakażeń w obrębie jamy brzusznej.

Zakażenie wirusem grypy jest niezwykle powszechne w populacji pediatrycznej na całym świecie. Mimo szerokiej dostępności szczepionek szacuje się, że globalnie wśród dzieci w wieku poniżej 5 lat dochodzi do 90 milionów zakażeń rocznie, przy czym w Polsce liczbę przypadków oraz podejrzeń szacuje się na 1–1,5 miliona. Taka liczba przypadków nie pozostawia wątpliwości, że jest to problem nie tylko aktualny, ale także powszechny – zarówno dla lekarzy, jak i rodziców. Najskuteczniejszą formą ochrony przed grypą są szczepienia ochronne. Aktualnie stosowane 4-walentne szczepionki przeciw grypie są zalecane każdej osobie > 6. m.ż., u której nie stwierdza się przeciwwskazań. Ochronę dzieci przed 6 m.ż. można uzyskać dzięki szczepieniom kobiet w okresie ciąży. Szczepionki przeciw grypie dla dzieci dostępne są obecnie z 50% odpłatnością, dla kobiet w ciąży bezpłatnie w ramach refundacji aptecznej.

Rotawirusy stanowią najczęstszy infekcyjny czynnik etiologiczny nieżytów żołądkowo-jelitowych u dzieci do 5. r.ż. W świecie odpowiadają za ok. 5% zgonów w tej grupie wiekowej. W krajach rozwiniętych są częstą przyczyną wizyt małych dzieci w gabinetach lekarskich, ich hospitalizacji, a także jedną z najczęstszych przyczyn zakażeń wewnątrzszpitalnych. Najcięższy przebieg kliniczny ma pierwsza infekcja rotawirusowa w życiu dziecka. Prawie każde dziecko przechodzi przynajmniej jedną infekcję wywołaną tym patogenem do 5. r.ż. W ostatniej dekadzie zgłaszano rocznie w Polsce 20–34 tys. potwierdzonych przypadków zakażeń wywołanych rotawirusami, z czego ponad 90% to dzieci hospitalizowane. Brak jest danych dotyczących rzeczywistej liczby zakażeń. Poza wiekiem dziecka (najcięższy przebieg dotyczy dzieci do 2 lat) istnieje niewiele czynników, na podstawie których możemy przewidzieć ciężkość przebiegu zakażenia. U każdego dziecka może dojść do ciężkiego odwodnienia wymagającego leczenia w warunkach szpitalnych. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki zakażeń rotawirusowych są szczepienia ochronne. Od 2021 r. zostały one wprowadzone do Programu Szczepień Ochronnych dla wszystkich niemowląt. Biorąc pod uwagę efekty, jakie uzyskano w innych krajach prowadzących powszechne szczepienia, liczymy na znaczne ograniczenie występowania infekcji rotawirusowych, a zwłaszcza hospitalizacji z tego powodu. Podstawowym zadaniem pediatrów zajmujących się dziećmi w ramach podstawowej opieki zdrowotnej jest właściwa realizacja szczepień, czyli podanie pierwszej dawki do ukończenia 12. tyg. ż. oraz zakończenie cyklu szczepienia optymalnie do 24. tyg.ż. 

Szczepionki skojarzone to preparaty powszechnie używane w realizacji szczepień ochronnych. W krajach rozwiniętych, w realizacji programów powszechnych, stosowane są tzw. preparaty wysokoskojarzone uodparniające przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, zakażeniom wywołanym przez Haemophilus influenazae B oraz w przypadku szczepionek 6-składnikowych – zapaleniu wątroby typu B. Nowoczesne szczepionki posiadają bezkomórkowy składnik krztuścowy (od 1 do 5 antygenów wyizolowanych z pałeczki Bordetella pertussis), który jest mniej reaktogenny w porównaniu z pełnokomórkowym. W Polsce preparaty te stosowane są w szczepieniach wcześniaków, dzieci z masą urodzeniową < 2500 g, dzieci z przeciwwskazaniami do podania pełnokomórkowego składnika krztuścowego. Dla pozostałych dzieci preparaty te finansowane są przez rodziców. Ich stosowanie w istotny sposób zmniejsza częstość występowania odczynów poszczepiennych, zmniejsza liczbę iniekcji, stwarza możliwość jednoczasowego podania preparatów zalecanych, tj. szczepienia przeciw meningokokom.