Anafilaksja to nagła, ciężka, zagrażająca życiu, uogólniona lub systemowa reakcja z nadwrażliwości (niekoniecznie z towarzyszącym spadkiem ciśnienia czy skurczem oskrzeli). W populacji europejskiej szacuje się, że anafilaksja dotyczy 1 na 300 osób [4].
Anafilaksja może być spowodowana gwałtownym wyrzutem mediatorów (przede wszystkim histaminy) z komórek tucznych i obwodowych bazofilów. Mechanizm reakcji jest IgE zależny (reakcja anafilaktyczna) lub IgE niezależny (reakcja anafilaktoidalna). Obraz kliniczny reakcji anafilaktycznej i anafilaktoidalnej jest identyczny. Najczęstszą przyczyną reakcji anafilaktycznej jest alergia na pokarmy, leki (przede wszystkim niesterydowe leki przeciwzapalne – NLPZ), środki kontrastowe, alergeny zawodowe, lateks, aeroalergeny, jady owadów błonkoskrzydłych. Do najczęstszych czynników wywołujących reakcje anafilaktoidalne należą czynniki fizykalne, etanol, leki (opiody) oraz mastocytoza.
Reakcje anafilaktyczne cechują się różnorodnym nasileniem i udziałem różnych narządów i układów. Wstrząs anafilaktyczny, czyli najcięższa postać reakcji anafilaktycznej, występuje niespodziewanie, często u osób bez istotnej przeszłości chorobowej.
Wstępne objawy wstrząsu mogą zostać niedoszacowane lub zbagatelizowane, dlatego tak ważna jest dobra znajomość tego zjawiska. W przypadku osób, u których możemy się spodziewać reakcji anafilaktycznej, niezwykle ważne jest zapobieganie wstrząsowi.
Warto zwrócić uwagę, że nawet po rozpoznaniu przyczyn wywołujących ciężkie reakcje uczuleniowe i po przepisaniu pacjentom adrenaliny, pacjenci stosunkowo rzadko jej używają. Liczne badania [5, 6, 7] wykazują, że:
- 25–50% pacjentów – ma cały czas przy sobie autostrzykawkę z adrenaliną (AS),
- 32% pacjentów...
