Szczepienia przeciw HPV jako profilaktyka raka szyjki macicy i innych nowotworów HPV-zależnych

Polska późno (w stosunku do wielu krajów w świecie) wprowadziła populacyjne, bezpłatne szczepienia przeciw HPV (human papilloma virus). Patrząc na efekty wieloletniej profilaktyki w krajach, które prowadzą takie szczepienia od wielu lat, nie ma wątpliwości, że szczepienia przeciw HPV są bezpieczną i skuteczną formą profilaktyki pierwotnej i w istotny sposób wpływają na redukcję zapadalności na raka szyjki macicy. 
Pierwszym krajem, w którym rozpoczęto realizację programu szczepień przeciw HPV, była Australia. Od 2007 r. szczepienia realizowano tam preparatem 4-walentnym, początkowo szczepiono dziewczynki w wieku 12–13 lat, a od 2013 r. również chłopców. W 2018 r. zmieniono preparat na 9-walentny. Jednocześnie na początku programu wprowadzono również szczepienia w starszych grupach wiekowych – u kobiet do 26. r.ż. W 2017 r. odsetek zaszczepionych 15-letnich dziewcząt i chłopców wynosił odpowiednio 80,2% i 75,9%. Na podstawie uzyskiwanych danych szacuje się, że przy tak prowadzonym programie profilaktyki pierwotnej i wtórnej (szczepienia i badania przesiewowe) w 2035 r. Australia stanie się pierwszym krajem, który wyeliminuje problem raka szyjki macicy [1].

Realizacja szczepień przeciw HPV w Polsce

W chwili obecnej bezpłatne szczepienia przeciw HPV dla dzieci i młodzieży realizowane są w dwojaki sposób. Pierwszy to prowadzony program szczepień, drugi – refundacja apteczna.
Program bezpłatnych szczepień przeciw HPV rozpoczęto w Polsce 1 czerwca 2023 r. We wrześniu 2024 r. poszerzono grupy wiekowe, które mogą otrzymać w programie bezpłatne szczepienie – obecnie obejmuje on dzieci od 9 do 14 lat. W ramach programu dzieci i młodzież mogą otrzymać szczepionkę HPV-2 (Cervarix) lub HPV-9 (Gardasil9). Do początku lutego 2025 r. z programu skorzystało jedynie około 12% z uprawnionej grupy. Odsetek zaszczepionych 15-latków wynosi nieco ponad 25%, w tym blisko 32% dziewcząt z rocznika 2010. Podobnie kształtuje się procent zaszczepionej młodzieży z rocznika 2011 i wynosi odpowiednio: blisko 27%, biorąc pod uwagę cały rocznik, oraz blisko 33% dziewcząt. Do 2 lutego 2025 r. zaszczepiło się ponad 539,6 tysięcy dzieci [2].
W celu poszerzenia dostępności szczepień od 1 września 2024 r. powszechny program szczepień przeciw wirusowi brodawczaka realizowany jest również w szkołach. 
Zgodnie z danymi przekazanymi przez Główny Inspektorat Sanitarny do 1 grudnia 2024 r., czyli w ciągu pierwszych 3 miesięcy, udział w programie zadeklarowało 36% szkół, co oznacza ok. 5 tysięcy placówek. W tym czasie zaszczepiono 61 tys. dzieci [3].
Refundacja apteczna dotyczy tylko szczepionki HPV-2 (Cervarix). Od końca 2021 r. objęta jest 50-proc. refundacją we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, czyli dla wszystkich osób od ukończenia 9. r.ż. Od września 2023 r., zgodnie z nowym sposobem refundacji leków dla dzieci, na podstawie recepty z kodem DZ szczepionka jest objęta 100-proc. refundacją, czyli produkt jest bezpłatny dla pacjentów w przedziale 9–18 lat.
Kolejną bardzo istotną zmianą od lutego 202...