Mikrobiom przewodu pokarmowego, inaczej określany mikrobiotą jelitową, to zespół mikroorganizmów zasiedlających układ pokarmowy człowieka. Termin mikrobiom dotyczy całych genomów, a więc zespołu genów wszystkich drobnoustrojów występujących w danej lokalizacji. Ludzkie jelito zawiera 1014 bakterii, co stanowi dziesięciokrotność całkowitej liczby komórek ludzkich. Na wczesnym etapie rozwoju człowieka, czyli już w okresie noworodkowym, tworzenie unikatowej mikroflory jelitowej odgrywa kluczową rolę w procesach dojrzewania układu odpornościowego, w ochronie przed drobnoustrojami patogennymi, jak również w procesach trawienia. Na bogactwo flory bakteryjnej przewodu pokarmowego wpływa wiele czynników, szczególne znaczenie odgrywa sposób zakończenia ciąży. 

Klasyfikacja DSM-5 wprowadzona przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) w 2013 r. rezygnuje z wyodrębniania jednostek chorobowych w zaburzeniach ze spektrum autyzmu [1]. Umieszcza je w kategorii zaburzeń neurorozwojowych (neurodevelopmental disorder). Dla ułatwienia porozumiewania się specjalistów wprowadza poziomy funkcjonowania (trzy), które obrazują ciężkość zaburzenia. W tabeli 1 przedstawiono zaburzenia ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder; ASD) według DSM-5 i całościowe zaburzenia rozwojowe (według ICD-10) [2].

Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) jest ciężką, zagrażającą życiu chorobą zakaźną, najczęściej spowodowaną przez serogrupy A, B, C, Y i W-135. W artykule przedstawiono epidemiologię zakażeń meningokokowych w Polsce i na świecie oraz omówiono zasady chemioprofilaktyki i immunoprofilaktyki z uwzględnieniem aktualnych zmian w charakterystykach (ChPL) dostępnych szczepionek.

Autyzm jest chorobą neurorozwojową o nieustalonej dotąd przyczynie. Wśród czynników sprawczych tej choroby wymienia się czynniki genetyczne, epigenetyczne, prenatalne i środowiskowe. Jedną z najbardziej eksplorowanych dziedzin jest wpływ diety na mikrobiom jelitowy i jej związek z etiopatogenezą autyzmu. W niniejszym artykule omówiono obecny stan wiedzy na temat interwencji dietetycznych podejmowanych w autyzmie.

Udarem niedokrwiennym mózgu według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) określa się zespół kliniczny cechujący się nagłym wystąpieniem ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń czynności mózgu utrzymujących się dłużej niż 24 godziny i niemających innej przyczyny niż naczyniowa. Jeżeli nagłe, ogniskowe objawy neurologiczne z zakresu unaczynienia przez określoną tętnicę trwają krócej niż 24 godziny, definiowane są jako przemijający atak niedokrwienny (transient ischemic attack – TIA).

Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli u dzieci są infekcje wirusowe dolnych dróg oddechowych. Nawracające obturacyjne zapalenia oskrzeli u małych dzieci są częstym problemem i wielokrotnie zostają błędnie rozpoznane jako astma oskrzelowa. Ich objawy są bardzo podobne do zaostrzenia astmy. W przypadku rozpoznawania astmy niezwykle istotne jest dokładne zebranie wywiadu oraz przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki różnicowej.

W okresie jesienno-zimowym wzrasta liczba zakażeń wywołanych przez wirusy oddechowe. Zalicza się do nich wirusy grypy i paragrypy, adenowirusy, koronawirusy, rhinowirusy i enterowirusy. Najgroźniejsze są zakażenia wywołane przez wirusy grypy – grypa jest ostrą zakaźną chorobą układu oddechowego. Wirusy grypy typu A, B i C zaliczane są do Orthomyxoviridae. Najbardziej inwazyjny jest typ A. Wirusy grypy charakteryzują się dużą zmiennością antygenową – szczególnie typ A. Zmiany antygenowe dokonują się w obrębie antygenów powierzchniowych wirusa grypy – hemaglutyniny i neuraminidazy. Zmiana typu drift, czyli mutacji punktowej genu, prowadzi do zmiany sekwencji aminokwasów. Zmiana typu shift, nazywana skokiem antygenowym, jest dużo poważniejsza. Prowadzi do pojawienia się całkowicie nowego, niekrążącego dotychczas w populacji wirusa [1]. 

Niedotlenienie okołoporodowe jest zespołem objawów wynikających z hipoksji płodu i noworodka w okresie przed-, śród- i poporodowym. Częstość szacuje się na ok. 2–6/1000 żywo urodzonych noworodków, 15–25% z nich umiera, a u 25% stwierdza się trwałe uszkodzenia neurologiczne. Wiedza na temat patofizjologii niedotlenienia okołoporodowego pozwala na zrozumienie mechanizmów dotyczących terapii, której celem jest zmniejszanie skutków spowodowanych uszkodzeniem komórek nerwowych i przywracanie ich funkcjonalności. Terapeutyczna hipotermia (cool cup lub chłodzenie całego ciała) jest standardem postępowania w przypadku ciężkiego niedotlenienia okołoporodowego noworodków urodzonych > 35. tyg. ciąży.

Niskorosłość to określenie wzrostu dziecka lub dorosłego człowieka, który znajduje się poniżej dwóch odchyleń standardowych od normy dla płci i wieku. W praktyce, aby postawić diagnozę, porównujemy rzeczywisty wzrost dziecka z siatkami centylowymi dla danej populacji, np. dla dzieci polskich. Dziecko należy mierzyć na twardym, sztywnym podłożu (nie może to być szalka wagi), oparte o ścianę, aby pięty, pośladki, łopatki i potylica dotykały równej powierzchni, z głową ustawioną w tzw. pozycji frankfurckiej (otwory słuchowe zewnętrzne tworzą z dolną krawędzią oczodołów linię poziomą). Pomiaru wysokości ciała należy dokonywać trzykrotnie, a następnie obliczyć wartość średnią. Do pomiarów dzieci najlepiej używać stadiometrów lub wysokościomierzy przytwierdzonych na stałe do ściany. Małe dzieci można mierzyć w pozycji leżącej przy użyciu liberometru [1, 2].

Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego są jednym z częstszych problemów medycyny tropikalnej, a główną ich przyczyną jest niski poziom sanitarno‑higieniczny egzotycznych rejonów świata, w których przebywają turyści. Szczególnie narażone są osoby wybierające naturalne, miejscowe warunki mieszkaniowe, spożywające owoce i warzywa bez obróbki termicznej. Zły stan urządzeń kanalizacyjnych, stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, jak również lekceważenie podstawowych zaleceń związanych z przestrzeganiem zasad higieny osobistej, żywności i żywienia zwielokrotnia ryzyko infestacji. Te ostatnie dotyczą zwłaszcza dzieci, dla których mycie rąk przed posiłkami i każdorazowo po wyjściu z toalety nie jest jeszcze nawykiem. Szybkość namnażania się, liczba wydalanych jaj oraz łatwość przenoszenia się znacznie zwiększają ryzyko zakażenia. 

Streptococcus pneumoniae (paciorkowce zapalenia płuc, pneumokoki) – Gram-dodatnie ziarenkowce stanowiące jeden z ważniejszych czynników etiologicznych chorób u małych dzieci. Potwierdzenie mikrobiologiczne etiologii chorób inwazyjnych spowodowanych przez pneumokoki napotyka wiele trudności. Potrzebne są do tego posiewy krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, plwociny (nie wymazu z gardła, w którym powszechne jest bezobjawowe nosicielstwo pneumokoków). Bakterie wymagają do wzrostu specjalnych podłoży (agar z krwią) i warunków atmosferycznych o zwiększonej prężności CO2. Niewłaściwe przechowywanie i transport próbki, pobranie jej po zastosowaniu antybiotyku są częstą przyczyną ujemnych wyników badania mikrobiologicznego, ponieważ pneumokoki są szczególnie wrażliwe na warunki zewnętrzne.   Ze względu na powyższe uwarunkowania liczba potwierdzonych mikrobiologicznie chorób wywołanych pneumokokami jest znacznie zaniżona [1].   

Pojęcie ostrego zapalenia nosogardła i zatok, uznane oficjalnie w 1999 r. przez Agencję Polityki i Badań Naukowych Opieki Zdrowotnej (ang. Agency for Health Care Policy and Research, AHCPR), dobrze oddaje proces rozprzestrzenienia się infekcji z nosogardła na wykształcone, po 3.–4. r.ż., zatoki oboczne nosa. Każde ostre zapalenia nosa i zatok (OZNZ) jest poprzedzone ostrym zakażeniem górnych dróg oddechowych, najczęściej wirusowym. Podobną definicję zastosowano w opublikowanych w 2012 r. europejskich wytycznych dotyczących zapalenia zatok i polipów nosa (ang. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polips, EPOS) oraz w polskich Rekomendacjach 2016, dotyczących diagnostyki i leczenia chorób układu oddechowego.