Autor: Maria Kotowska

Okres znaczących sukcesów w leczeniu zakażeń bakteryjnych m.in. zakażeń układu oddechowego to już niestety przeszłość. Obecnie stajemy przed problemem narastającej antybiotykoodporności. Zasadniczą przyczyną tego zjawiska jest nadużywanie antybiotyków, głównie w praktyce ambulatoryjnej. Inną ważną przyczyną jest stosowanie antybiotyków niezgodnie z obowiązującymi zaleceniami. W artykule podzieliliśmy się naszymi obserwacjami nad codziennymi nierzadkimi przykładami błędów popełnianych w antybiotykoterapii podstawowych schorzeń układu oddechowego w codziennej praktyce ambulatoryjnej. Błędy zanalizowaliśmy w odniesieniu do najczęstszych postaci zakażeń dróg oddechowych, jak np. angina paciorkowcowa, ostre zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie ucha środkowego czy pozaszpitalne zapalenie płuc.

Bifidobacteria są Gram-dodatnimi, pałeczkowatymi, beztlenowymi bakteriami produkującymi kwas mlekowy. Bakterie te powszechnie zasiedlają przewód pokarmowy człowieka, stanowiąc jeden z kilku dominujących szczepów mikrobioty. Bifidobacterium animalis subsp. lactis jest 
w chwili obecnej najlepiej udokumentowanym probiotykiem z rodzaju Bifidobacterium. Ze względu na potwierdzoną skuteczność w badaniach klinicznych oraz bezpieczeństwo stosowania w gastroenterologii dziecięcej wydaje się, że Bifidobacterium animalis może być dobrą alternatywną dla probiotyków zawierających pałeczki kwasu mlekowego czy drożdże Saccharomyces boulardii.
 

Najgroźniejszym powikłaniem antybiotykoterapii jest rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego wywoływane przez toksynę A i/lub B Clostridium difficile. W ostatnich latach obserwuje się narastanie częstości zakażeń wywoływanych prze tę bakterię, a zwłaszcza jej nowym klonem produkującym toksynę binarną podobną do syntetyzowanej przez Clostridium perfringens. Częstość występowania poantybiotykowego zapalenia jelita grubego w warunkach ambulatoryjnych szacuje się na 1–3 przypadków na 100 000 cykli leczenia i 1–10 przypadków na 1000 cykli leczenia w warunkach szpitalnych. Antybiotykami najczęściej wywołującymi biegunkę w Polsce są: amoksycylina (35%), parenteralnie podawany cefuroksym (31,6%) i amoksycylina z kwasem klawulanowym (29,4%). Czynnikami ryzyka zakażenia Clostridium difficile, poza antybiotykoterapią, są: hospitalizacja, podeszły wiek, nieswoiste zapalenia jelit, sterydoterapia, nabyte lub wrodzone niedobory odpornościowe oraz stosowanie inhibitorów pompy protonowej. 

Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego są jednym z częstszych problemów medycyny tropikalnej, a główną ich przyczyną jest niski poziom sanitarno‑higieniczny egzotycznych rejonów świata, w których przebywają turyści. Szczególnie narażone są osoby wybierające naturalne, miejscowe warunki mieszkaniowe, spożywające owoce i warzywa bez obróbki termicznej. Zły stan urządzeń kanalizacyjnych, stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, jak również lekceważenie podstawowych zaleceń związanych z przestrzeganiem zasad higieny osobistej, żywności i żywienia zwielokrotnia ryzyko infestacji. Te ostatnie dotyczą zwłaszcza dzieci, dla których mycie rąk przed posiłkami i każdorazowo po wyjściu z toalety nie jest jeszcze nawykiem. Szybkość namnażania się, liczba wydalanych jaj oraz łatwość przenoszenia się znacznie zwiększają ryzyko zakażenia. 

Zaparcie, występujące w populacji dziecięcej z częstością 1:30, jest zaburzeniem głównie o etiologii czynnościowej, w którym podstawą leczenia jest długotrwałe stosowanie leków osmotycznie czynnych w prawidłowych dawkach. Mimo to wokół zaparcia narosło wiele mitów często powtarzanych zarówno przez rodziców, jak i lekarzy, doprowadzających do braku skuteczności postępowania terapeutycznego, co najczęściej skutkuje pogłębianiem się tego zaburzenia. W artykule zostanie omówione postępowanie diagnostyczne oraz terapeutyczne w zaparciu oraz pojawią się dwa opisy przypadków klinicznych prawidłowo oraz nieprawidłowo leczonego zaparcia.

Ostre bakteryjne zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych (tonsillopharyngitis), przebiegające z wysoką gorączką, często określane jest mianem anginy. W istocie anginą powinniśmy nazywać ostrą chorobę zakaźną o etiologii bakteryjnej, w której objawom miejscowym obejmującym głównie tkankę chłonną gardła w obrębie tzw. pierścienia Waldeyera (tonsillitis) towarzyszy toksemia z objawami ogólnoustrojowymi. Zapalenie dotyczące głównie błony śluzowej gardła bez objawów ogólnoustrojowych powinno być określone mianem pharyngitis. Czynnikiem patogennym anginy jest najczęściej Streptococcus pyogenes, paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A.

Wszawica głowowa (pedikuloza), pomimo że występuje powszechnie nawet w najbardziej rozwiniętych krajach o wysokim statusie socjoekonomicznym, w Polsce jest nadal tematem tabu, tematem wstydliwym, o którym rodzice chorujących dzieci najchętniej nie chcieliby wspominać. Mogłoby się wydawać, że w dobie rosnącej dbałości o czystość i higienę osobistą problem wszawicy powinien zostać już dawno zażegnany. Niestety tak nie jest. W naszym kraju nie istnieje już obowiązek profilaktycznego, okresowego sprawdzania głów dzieci przez personel medyczny w placówkach przedszkolnych/szkolnych (zlikwidowane stanowiska higienistki szkolnej), co w przeszłości umożliwiało szybkie wychwycenie ognisk wszawicy, alarmowanie rodziców, wdrażanie działań profilaktycznych i leczniczych.

Antybiotyki to jedne z największych osiągnięć medycyny, jednak ich nadużywanie, zwłaszcza w praktyce ambulatoryjnej, niepotrzebne stosowanie w infekcjach wirusowych, zbyt długo i w zbyt małych dawkach doprowadziło w ostatnim dziesięcioleciu do lawinowego narastania zjawiska antybiotykooporności. Problem ten stał się niezwykle istotnym i trudnym wyzwaniem dla współczesnej medycyny, gdyż grozi nam szybka utrata skutecznej broni w walce z infekcjami bakteryjnymi, z wszystkimi tego konsekwencjami [1].