Zapobieganie zakażeniom meningokokowym – co nowego?

Pierwsze doniesienia o inwazyjnej chorobie meningokokowej (IChM) pochodzą z XVI w., natomiast pierwszy opis choroby powstał w Szwajcarii w 1805 r. Bakteria Neisseria meningitidis została po raz pierwszy wyizolowana z płynu mózgowo-rdzeniowego w roku 1887 przez Weichselbauma. Meningokok jest Gram-ujemną dwoinką, posiadającą otoczkę polisacharydową. Na podstawie różnic w budowie otoczki wyróżnia się 12 grup serologicznych A, B, C, X, Y, Z, W-135, H, I, K, L i 29 E. Szczególnie inwazyjnych jest pięć serogrup A, B, C, Y i W-135, które stanowią ok. 90% wszystkich zakażeń [1, 2]. Istnieją też meningokoki bezotoczkowe, które bardzo rzadko wywołują zakażenia. 
Źródło zakażenia stanowią zazwyczaj bezobjawowi nosiciele, rzadziej chorzy. Choroba szerzy się przez kontakt bezpośredni z wydzieliną górnych dróg oddechowych chorego lub nosiciela, bądź też drogą kropelkową na odległość do 1 metra. Częstość nosicielstwa w populacji wynosi 2–25% u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych, a w środowiskach zamkniętych nawet 40–80%. Ryzyko IChM zwiększają niedobory końcowych składników dopełniacza (C5–C9), zaburzenia układu properdyny, asplenia, nawracające zakażenia wirusowe, przebywanie w środowisku zamkniętym bądź złe warunki socjalne (zatłoczenie). Ryzyko zwiększa się także z powodu trybu życia (częste uczęszczanie do klubów, dyskotek, pubów itp.). U większości chorych na IChM nie występują istotne problemy zdrowotne. Okres wylęgania IChM wynosi od 2 do 10 dni, najczęściej jednak są to 3–4 dni. Śmiertelność w IChM wynosi ok. 10–13%, ale w przypadku wystąpienia sepsy i wstrząsu septycznego może sięgać nawet 80% [3–4].

Obraz kliniczny

Zakażenia meningokokowe w większości przypadków przebiegają bezobjawowo. Meningokoki kolonizują nosogardło, prowadząc do stanu bezobjawowego nosicielstwa. Mogą również manifestować się klinicznie jako inwazyjna, uogólniona, zagrażająca życiu choroba lub rzadziej jako zakażenia zlokalizowane. Istnieje też ryzyko piorunującego porzebiegu IChM w postaci posocznicy z zespołem wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, wstrząsem septycznym i zaburzeniami świadomości (zespół Waterhouse’a-Friedrichsena). Wówczas w ciągu kilkunastu godzin choroba może doprowadzić do śmierci. Charakterystycznym objawem jest wysypka krwotoczna, gruboplamista, będąca wynikiem zatorów bakteryjnych w naczyniach włosowatych i wykrzepiania...