Przede wszystkim: co oznacza akronim UKOIĆ?  Otóż jest on zbiorem praktycznych wskazówek, który pozwala na kompleksowe złagodzenie dolegliwości trawiennych w okresie niemowlęcym.  Obejmuje zarówno kwestie odpowiedniej diagnostyki, roli interwencji żywieniowej, jak również znaczenie wsparcia emocjonalnego rodziców. 

Najgroźniejszym powikłaniem antybiotykoterapii jest rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego wywoływane przez toksynę A i/lub B Clostridium difficile. W ostatnich latach obserwuje się narastanie częstości zakażeń wywoływanych prze tę bakterię, a zwłaszcza jej nowym klonem produkującym toksynę binarną podobną do syntetyzowanej przez Clostridium perfringens. Częstość występowania poantybiotykowego zapalenia jelita grubego w warunkach ambulatoryjnych szacuje się na 1–3 przypadków na 100 000 cykli leczenia i 1–10 przypadków na 1000 cykli leczenia w warunkach szpitalnych. Antybiotykami najczęściej wywołującymi biegunkę w Polsce są: amoksycylina (35%), parenteralnie podawany cefuroksym (31,6%) i amoksycylina z kwasem klawulanowym (29,4%). Czynnikami ryzyka zakażenia Clostridium difficile, poza antybiotykoterapią, są: hospitalizacja, podeszły wiek, nieswoiste zapalenia jelit, sterydoterapia, nabyte lub wrodzone niedobory odpornościowe oraz stosowanie inhibitorów pompy protonowej. 

Wirusy opryszczki pospolitej należą do rodziny Herpesviridae liczącej ponad 100 gatunków. Osiem z nich odpowiada za objawowe zakażenia u ludzi (tabela 1). Herpesviridae zawierają podwójną nić DNA.  Na podstawie budowy kapsydu, struktury genomu wyodrębniono trzy podrodziny: alfa, beta i gamma. Wirusy opryszczki pospolitej należą do podgrupy alfa. Zakażenia wywołane wirusami opryszczki pospolitej (HSV, Herpes simplex, Herpesvirus hominis) należą do najczęstszych zakażeń człowieka. W znacznej większości przypadków zakażenia HSV przebiegają bezobjawowo. Objawy kliniczne występują w ok. 10% przypadków. 

Oparzenia przewodu pokarmowego u małych dzieci są najczęściej przypadkowe i dotyczą dzieci poniżej 6. r.ż. Zmiany w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego zależą od właściwości chemicznych i fizycznych substancji, dawki, stężenia, czasu działania/kontaktu. Najczęstszymi czynnikami są substancje czyszczące, stosowane w gospodarstwie domowym, zarówno o odczynie zasadowym, jak i kwaśnym. W następstwie może dochodzić do perforacji, krwawienia z przewodu pokarmowego/dróg oddechowych, niedrożności dróg oddechowych. Natomiast przewlekle mogą rozwinąć się zwężenie przełyku, przetoka przełykowo-tchawicza oraz refluks żołądkowo-przełykowy. Ponadto oparzenie może być czynnikiem rozwoju procesu nowotworzenia w obrębie przełyku i żołądka. W artykule przeanalizowano piśmiennictwo dotyczące etiopatogenezy, diagnostyki oraz leczenia oparzeń przewodu pokarmowego.

Ostre zakażenia górnych dróg oddechowych, czyli tzw. przeziębienia (ostre zakażenie nosogardła i  zatok – rhinosinusitis) należą do bardzo częstych chorób u dzieci w każdym wieku, spowodowanych infekcją dróg oddechowych różnymi gatunkami wirusów (najczęściej rinowirusem). W ciągu roku może u dziecka wystąpić od kilku do kilkunastu przeziębień. 

Kwasy tłuszczowe omega-3 wywierają korzystny, plejotropowy wpływ na rozwój płodu oraz stan zdrowia dzieci. Odgrywają istotną rolę w rozwoju układu nerwowego i kształtowaniu odpowiedzi odpornościowej, podkreśla się także ich znaczenie w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego oraz alergicznych. Głównym źródłem kwasów omega-3 jest tłuszcz ryb morskich. Niestety ze względu na nieprawidłowe nawyki żywieniowe Polska należy do krajów szczególnie zagrożonych niedoborem kwasów tłuszczowych omega-3. Należy zatem propagować zwiększenie spożycia tłustych ryb morskich, a w uzasadnionych sytuacjach zalecać dodatkową suplementację DHA.

Zaryzykować można stwierdzenie, że niemal każdy pediatra-praktyk konfrontuje się okresowo w swoim gabinecie z ulewającym niemowlęciem i jego rodzicami. Przypuszczenia te potwierdzają statystyki sugerujące, że problem taki dotyczy ok. 25% [1] dzieci w pierwszym roku życia czy nawet 50–60% w 3.–4. m.ż. [2]

Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) jest to stan zapalny skóry zlokalizowany w bardzo klasycznym obszarze skóry dziecka, a mianowicie miejscu przylegania pieluszki. PZS należy do najczęstszych schorzeń skóry wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego. W etiopatogenezie podkreśla się udział bardzo zróżnicowanych czynników, m.in. o miejscowym działaniu drażniącym.

Warunkiem koniecznym dla działań lekarza jest zgoda pacjenta (art. 32 i n. ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty; art. 15 ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarskiej). Jej udzielenie pozwala na ingerencję w integralność fizyczną pacjenta, oczywiście w ustalonym z nim uprzednio zakresie. Zgoda uchyla bezprawność działania. Jeśli lekarz działa w jej granicach, niemożliwym jest w takich wypadkach postawienie mu zarzutu winy. Czasami jednak lekarz spotyka się z odmową zgody na leczenie, a sprawa nabiera szczególnego znaczenia, gdy dotyczy dzieci. Jak powinien postąpić lekarz w sytuacji zagrożenia zdrowia czy nawet życia małoletnich pacjentów, gdy ich opiekunowie odmawiają zgody na leczenie, jakie w związku z tym posiada uprawnienia i jakie działania może czy nawet powinien podjąć – o tym w poniższym artykule. 

Krew pępowinowa od dawców niespokrewnionych jest ważnym źródłem allogenicznych komórek krwiotwórczych w terapii chorób nowotworowych i nienowotworowych. Krew pępowinowa zawiera wystarczającą liczbę komórek krwiotwórczych do przeszczepienia u dzieci. Dzięki postępowi biotechnologicznemu przeszczepienie krwi pępowinowej jest możliwe również u pacjentów dorosłych, jednak z licznymi ograniczeniami. Krew pępowinowa zawiera komórki macierzyste możliwe do zastosowania w potencjalnej terapii regeneracyjnej. Należy promować publiczne bankowanie krwi pępowinowej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy może skorzystać z tego członek rodziny. Ze względu na strategię doboru dawców komórek krwiotwórczych oraz homogenność etniczną, w populacji polskiej bardzo rzadko istnieją wskazania do przeszczepienia krwi pępowinowej. 

Gardło jest strukturą anatomiczną ciągnącą się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego [9], będącą skrzyżowaniem dróg oddechowych z układem pokarmowym. Parzyste migdałki podniebienne są zaś skupiskiem tkanki limfatycznej, położonej pomiędzy łukami podniebiennymi. Problem leczenia ostrego zapalenie gardła i migdałków (OZGM) dotyczy lekarzy różnych specjalności, w tym lekarzy rodzinnych i pediatrów. Zdecydowana większość przypadków zakażeń posiada etiologię wirusową, stanowiącą 70–85% przyczyn u dzieci powyżej 3. r.ż. oraz 90–95% u dorosłych [2, 3]. Etiologia bakteryjna, wśród której dominują zakażenia Streptococcus pyogenes (paciorkowce beta-hemolizujące grupy A), stanowi mniejszość przypadków i fakt ten powinien być uwzględniany w doborze odpowiedniego sposobu leczenia OZGM.

Krztusiec jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych, często o ciężkim przebiegu. Największe ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, hospitalizacji, powikłań i zgonu dotyczy niemowląt. Dzięki szczepieniom ochronnym zapadalność na krztusiec znacznie się zmniejszyła, ale od kilkunastu lat obserwuje się wzrost zachorowań u dzieci starszych, młodzieży i dorosłych. Uważa się, że wynika to najpewniej z wygasania odporności poszczepiennej, a także z powodu odmowy poddania się szczepieniu. Stanowi to zagrożenie dla nieuodpornionych noworodków i niemowląt, u których krztusiec jest zawsze zagrożeniem życia.  Opracowanie szczepionek z bezkomórkowym komponentem krztuśca dla młodzieży i dorosłych zwiększa możliwości immunoprofilaktyki.