Alergiczny nieżyt nosa u dzieci

Choroby alergiczne, których ciągły wzrost zachorowalności obserwujemy, są istotnym problemem współczesnej medycyny i zdrowia publicznego. Stanowią grupę chorób, które często trwają przez większość życia, dotykają 10–50% populacji w krajach wysoko rozwiniętych i szacuje się – ok. miliarda mieszkańców na świecie. Jak alarmuje WHO, ten gwałtowny wzrost zachorowań na choroby alergiczne i astmę w ostatnich dekadach związany jest między innymi ze zmianami klimatycznymi, globalnym ociepleniem i zanieczyszczeniem środowiska. Czynniki te w bezpośredni sposób wpływają również na nasilenie objawów, tym samym powodując, że choroby alergiczne i astma są typowymi przykładami chorób przewlekłych o istotnym podłożu środowiskowym [1].
Alergiczny nieżyt nosa to najczęściej występujące schorzenie w grupie chorób alergicznych. Zgodnie z najnowszymi badaniami epidemiologicznymi prowadzonymi w Polsce w latach 2017–2018 aż 46,4% populacji w wieku 6–18 lat cierpi na ANN [2]. To oznacza prawie 15–20-proc. wzrost w stosunku do wyników badań ECAP zakończonych w 2008 r. [3, 4]. Rzeczywiście, ten wyraźny trend wzrostowy widoczny jest zwłaszcza wśród dzieci i osób młodych [2].
Substancje takie jak ozon, dwutlenki siarki i azotu, pyły zawieszone, szczególnie PM 2.5, dym papierosowy, związki powstające ze spalania biomasy i paliw w kuchenkach, spaliny samochodowe (zwłaszcza pochodzące z silników Diesla) oraz inne zanieczyszczenia powietrza mogą nasilać objawy ANN, choć nie są jego bezpośrednią przyczyną. Według najnowszych badań wczesna ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza sprzyja rozwojowi ANN. Zmiany klimatu w wyniku globalnego ocieplenia skutkują zmianami sezonowości pylenia, wydłużeniem i nasileniem sezonu pylenia, a ekstremalne zjawiska pogodowe modyfikują siłę działania lub masowe pojawianie się alergenów [5–7]. Eksperci WHO konkludują, że kryzys zdrowotny w obszarze chorób alergicznych jest wyraźnie powiązany ze zmianą klimatu i niszczeniem środowiska naturalnego, dlatego kryzysy zdrowotne i środowiskowe muszą być rozwiązywane wspólnie [1].
Zgodnie z definicją alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest to zapalenie błony śluzowej nosa wywołane reakcją na uczulający alergen (najczęściej powietrznopochodny), charakteryzujące się: wydzieliną nosową (lub ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła), zaburzeniami drożności nosa, kichaniem lub świądem nosa, które to objawy powinny trwać minimum godzinę dziennie przez wiele dni w roku (co najmniej dwa kolejne dni). W zdecydowanej większości przypadków ANN ma charakter alergii zależnej od IgE i należy do zapaleń eozynofilowych. Zwłaszcza w sezonie wiosenno-letnim może przybierać postać alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i spojówek, z towarzyszącym obrzękiem i zaczerwienieniem spojówek, łzawieniem i świądem oczu [8–12].

Podział ANN

Mówiąc o podziale ANN, często myślimy o jego szczególnych fenotypach [12]. Podstawowe zasady klasyfikacji przedstawione zostały w tab. 1. [6, 8–15]. Mullol i wsp. zwracają uwagę, że można również klasyfikować ANN w zależności od fenotypu związanego z wiekiem pacjenta (tu wyróżnia ANN u dzieci i ANN w wieku podeszłym) lub w zależności od obecności chorób współistniejących – współchorobowości (ANN z astmą, ANN z alergicznym zapaleniem spojówek, ANN z wypryskiem) [12].

Tab. 1. Podział ANN (6, 8–15)