Od 1 czerwca 2023 r. prowadzone są w Polsce bezpłatne powszechne szczepienia przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (human papillomavirus – HPV). Program obejmuje zarówno dziewczęta, jak i chłopców w wieku 12–13 lat. Dostępne są dwie szczepionki: Cervarix i Gardasil 9, a wybór preparatu należy do rodzica. W 2023 r. szczepienia prowadzono wśród dzieci urodzonych w latach 2010 i 2011, w 2024 r. dołączono rocznik 2012. Szczepienia są bezpłatne, ale nieobowiązkowe. Niestety nie są realizowane we wszystkich poradniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) tak jak inne szczepienia powszechne, zarówno obowiązkowe, jak i zalecane, realizowane zgodnie z programem szczepień ochronnych (PSO).
Dodatkowo od września 2023 r. w ramach refundacji aptecznej dostępna jest bezpłatnie dla dzieci i młodzieży do 18. r.ż szczepionka Cervarix. Preparat ten znajdował się już wcześniej na liście z 50-proc. refundacją dla wszystkich osób w wieku powyżej 9 lat, co spowodowało, że od września po wystawieniu recepty przez lekarza uprawnionego do wystawiania recept z kodem „dziecko” szczepionka jest bezpłatna. Dla osób dorosłych nadal posiada ona 50-proc. refundację.
Rak szyjki macicy oraz inne nowotwory HPV-zależne
Związek między zakażeniem wirusem HPV a procesem onkogenezy w rozwoju niektórych nowotworów został udowodniony, a badacz niemiecki Harald zur Hausen w 2008 r. otrzymał za to odkrycie Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii. Najistotniejszy z punktu widzenia zdrowia publicznego jest wśród nich rak szyjki macicy. Jest on w blisko 100% związany z przewleką postacią zakażenia HPV.
Rak szyjki macicy zajmuje obecnie trzecie miejsce co do częstości występowania wśród nowotworów złośliwych na świecie oraz ósme w Polsce. W Polsce ponadto występują jedne z najwyższych wskaźników zapadalności i umieralności na ten nowotwór w całej Europie oraz najniższy odsetek przeżyć 5-letnich. Rak szyjki macicy dotyczy coraz młodszych kobiet [1].
Zakażenie wirusem HPV odpowiada nie tylko za powstanie raka szyjki macicy. Jest odpowiedzialne za [1]:
- blisko 100% stanów przedrakowych i raka szyjki macicy,
- 64–100% stanów przedrakowych i nowotworów pochwy,
- ok. 90% nowotworów odbytu,
- ok. 30% nowotworów prącia,
- 5–30% nowotworów sromu,
- zachorowania na nowotwory głowy i szyi (jama ustna – ok. 3,7%, nosogardziel – ok. 11%, nasada języka, migdałek – ok. 19,9%, nieokreślone części gardła – ok....