Najczęstsze zakażenia bakteryjne skóry i tkanek miękkich w praktyce pediatrycznej

Liszajec zakaźny

Liszajec zakaźny (impetigo) to jedna z najczęściej występujących infekcji skóry u dzieci, zwłaszcza w wieku od 2 do 5 lat. Szacuje się, że globalnie liszajec dotyczy około 12,3% dzieci, a największa częstość występowania dotyczy rejonów o niskim statusie ekonomicznym i klimatu tropikalnego [1, 2]. Impetigo występuje w dwóch formach: pęcherzowej i klasycznej, niepęcherzowej. Ponadto wyróżnia się odmiany choroby: pierwotną (wskutek bezpośredniego zakażenia skóry zdrowej) i wtórną (nadkażenie występujących uprzednio wykwitów). W przypadku postaci pęcherzowej za rozwój charakterystycznych zmian skórnych (pęcherze, nadżerki w obrębie pach, szyi, tułowia, okolic pieluszkowych) odpowiada zakażenie bakteriami Staphylococcus aureus. Infekcja częściej dotyczy noworodków i młodszych dzieci. Z kolei postać klasyczna, wywoływana zarówno przez gronkowce S. aureus, jak i paciorkowce Streptococcus pyogenes, objawia się obecnością, najczęściej na twarzy i kończynach, nietrwałych pęcherzyków wypełnionych treścią ropną, które po pęknięciu ulegają progresji do miodowożółtych strupów [3, 4]. Szybka progresja zmian i powstawanie ognisk satelitarnych następuje na skutek autoinokulacji. Często zmianom skórnym towarzyszy łagodna regionalna limfadenopatia. Objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, są zwykle nieobecne. Do czynników ryzyka impetigo należą: atopowe zapalenie skóry, urazy skóry, ukąszenia owadów, wysoka wilgotność otoczenia i niedostateczna higiena osobista. Rozpoznanie choroby w zdecydowanej większości przypadków opiera się na wywiadzie klinicznym i badaniu przedmiotowym. Rolę pomocniczą mają posiewy i hodowle bakteryjne ze skóry, badanie PCR, biopsja skóry, są one jednak wykonywane rzadko. Odczyn ASO uznaje się za nieprzydatny, z wyjątkiem podejrzenia paciorkowcowego kłębuszkowego zapalenia nerek u pacjenta, u którego niedawno wystąpił liszajec. Powikłania liszajca zakaźnego obejmują: zapalenie skóry i tkanki podskórnej, zapalenie kości i szpiku kostnego, zapalenie stawów, zapalenie płuc, sepsę, a także szkarlatynę, łuszczycę kropelkowatą, zapalenie kłębuszków nerkowych. Należy podkreślić, że częstość ich występowania jest niewielka. Diagnostyka różnicowa impetigo opiera się na wykluczeniu opryszczki zwykłej, atopowego zapalenia skóry, świerzbu, wyprysku [5].

Zgodnie z wytycznymi z 2019 r. miejscowe środki dezynfekujące nie stanowią skutecznej metody leczenia liszajca, chociaż mogą być stosowane w zapobieganiu nawrotom. Zaleca się stosowanie miejscowej antybiotykoterapii, co pozwala na zastosowanie dużej dawki leku w obszarze docelowym przy ograniczonym wchłanianiu ogólnoustrojowym. Z wykonanej metaanalizy wynika, że najskuteczniejszymi antybiotykami stosowanymi miejscowo w leczeniu liszaja są mupirocyna, kwas fusydowy i retapamulina (tab. 1). Inne antybiotyki stosowane miejscowo, takie jak: bacytracyna, erytromycyna, neomycyna i ryfamycyna, nie są obecnie zalecane [2, 6].

Szczególną uwagę wart...