Ostre bakteryjne zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych (tonsillopharyngitis), przebiegające z wysoką gorączką, często określane jest mianem anginy. W istocie anginą powinniśmy nazywać ostrą chorobę zakaźną o etiologii bakteryjnej, w której objawom miejscowym obejmującym głównie tkankę chłonną gardła w obrębie tzw. pierścienia Waldeyera (tonsillitis) towarzyszy toksemia z objawami ogólnoustrojowymi. Zapalenie dotyczące głównie błony śluzowej gardła bez objawów ogólnoustrojowych powinno być określone mianem pharyngitis. Czynnikiem patogennym anginy jest najczęściej Streptococcus pyogenes, paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A.
Dział: Otwarty dostęp
Dobrze zebrany wywiad oraz staranne badanie fizykalne to nie tylko klucze do prawidłowego rozpoznania, ale także podstawa do podjęcia rozsądnych decyzji, jakie niezbędne badania pomocnicze należy zlecić. Niebagatelną rolę odgrywa również prawidłowa interpretacja wyników otrzymanych badań, a także znajomość przyczyn ewentualnych pomyłek laboratoryjnych. Tym zagadnieniom poświęcona jest seria najbliższych artykułów. Zaczynamy od morfologii krwi obwodowej.
Profilaktyka i pielęgnacja w atopowym zapaleniu skóry mają za zadanie zminimalizować potrzebę stosowania leków przeciwzapalnych, które dołączone do terapii emolientowej są podstawą leczenia w okresach zaostrzeń. W leczeniu AZS dostępnych jest wiele miejscowych preparatów glikokortykosteroidowych (GKS). W AZS znajdują także zastosowanie miejscowe preparaty zawierające inhibitory kalcyneuryny.
Metotreksat (MTX) jest antagonistą kwasu foliowego. Jest wykorzystywany jako lek immunomodulujący w wielu jednostkach dermatologicznych i reumatologicznych. Należy pamiętać o możliwości wystąpienia działań niepożądanych, stąd też terapia MTX wymaga ścisłej współpracy lekarza z pacjentem, wykonywania regularnych badań laboratoryjnych i ewentualnej modyfikacji dawki.
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi wymaga zapewnienia właściwych warunków podczas pomiaru. Szczególną grupą pacjentów w tym względzie są dzieci, które z racji mniejszego obwodu ramienia i nadmiernej ruchliwości bardziej narażone są na niewłaściwy wynik pomiaru.
Zespół Stevensa-Johnsona jest najczęściej niepożądaną reakcją występującą po niektórych lekach, ale może być także wywołany przez czynniki infekcyjne, zwłaszcza w populacji pediatrycznej. Najlepiej udowodniony związek z wystąpieniem zespołu Stevensa-Johnsona ma zakażenie Mycoplasma pneumoniae. W przebiegu tej choroby występują zmiany w postaci nietrwałych pęcherzy na skórze i rozległe zapalenie błon śluzowych jamy ustnej, narządów płciowych, przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Ze względu na rzadkie występowanie zespołu Stevensa-Johnsona nie ma jednoznacznych wytycznych postępowania. Stosuje się przede wszystkim objawowe leczenie miejscowe, a także terapię ogólną w postaci wlewów immunoglobulin lub systemowych glikokortykosteroidów.
Astma oskrzelowa jest chorobą przewlekłą, mającą istotny wpływ na jakość życia, co jest szczególnie ważne w okresie dojrzewania. Opieka nad nastolatkiem z astmą powinna uwzględniać szybkie zmiany fizyczne, emocjonalne, poznawcze i społeczne, które zachodzą w tym okresie. Proces diagnostyczny może być trudniejszy, gdyż nastolatki zaprzeczają swojej chorobie. Zatem zarówno niedodiagnozowanie, jak i niedocenianie ciężkości astmy mogą prowadzić do nieprawidłowości w procesie leczenia i możliwego do uniknięcia pogorszenia przebiegu choroby, a nawet śmierci. I odwrotnie, nastolatki mogą mieć błędną diagnozę astmy oskrzelowej lub nasilenie choroby może być przecenione, co też może prowadzić do niewłaściwego lub nadmiernego leczenia.
Samouszkodzenia w populacji rozwojowej stanowią poważny problem zarówno w zakresie zdrowia psychicznego, jak i funkcjonowania szkolnego, rodzinnego i rówieśniczego. W ostatnich latach odnotowano rosnącą liczbę młodocianych zgłaszających się do placówek służby zdrowia z powodu różnych form autoagresji. Różnorodność form i funkcji, jakie pełnią samouszkodzenia, powoduje, że obszar ten stanowi duże wyzwanie dla osób zaangażowanych w opiekę oraz leczenie dzieci i młodzieży.
Szczepionkom pełnokomórkowym przeciw krztuścowi (wP) zarzuca się wysoką reaktogenność, co skłoniło wiele rozwiniętych państw do zastąpienia ich szczepionkami bezkomórkowymi (aP). W ostatnim dziesięcioleciu wskaźniki zachorowań na krztusiec wzrosły jednak u osób szczepionych wyłącznie preparatami aP, co jest odzwierciedleniem szybko zanikającej odporności po zastosowaniu tych szczepionek. Da Silva Antunes i wsp. porównali jakość odpowiedzi odpornościowej po podaniu dawek przypominających (boosterów) aP w dwóch grupach osób dorosłych w zależności od rodzaju szczepienia podstawowego podanego w niemowlęctwie. Dane sugerują, że u nastolatków i dorosłych szczepionych wcześniej aP polaryzacja immunologiczna po podaniu boostera jest suboptymalna w porównaniu z osobami, które początkowo otrzymały wP, co przekłada się na większe ryzyko zachorowania w tych grupach wieku.
Mimo prowadzonych od ok. połowy XX w. szczepień ochronnych, zachorowania na krztusiec stanowią nadal problem epidemiologiczny na całym świecie. Szacuje się, że każdego roku dochodzi do 30–45 mln zachorowań i 300–500 tys. zgonów z tego powodu. Powikłania i zgony dotyczą przede wszystkim dzieci w okresie niemowlęcym. Dane polskie, pochodzące z rejestru chorób zakaźnych prowadzonego przez PZH, wydają się niedoszacowane. Najwięcej zgłoszonych przypadków w ostatniej dekadzie miało miejsce w latach 2012 – 4684 oraz 2016 – 6856 przypadków. Z polskich badań epidemiologicznych wynika jednak, że na każdy zgłoszony przypadek zakażenia, przypada w rzeczywistości 61 niezgłoszonych zakażeń. Najczęstszym źródłem zakażenia niemowląt są nastolatki oraz osoby dorosłe. W celu ochrony przed zachorowaniem niemowląt przyjęto szeroką strategię szczepień, która, poza szczepieniami w okresie niemowlęcym, obejmuje również szczepienia młodzieży, osób dorosłych, kobiet ciężarnych oraz pracowników ochrony zdrowia.
Jednym z najczęściej występujących objawów towarzyszących infekcjom u dzieci jest kaszel produktywny, którego metody leczenia wykorzystują surowce pochodzenia naturalnego. Obecnie najczęściej ordynowanymi przez lekarzy, jak również polecanymi przez farmaceutów, środkami łagodzącymi objawy kaszlu w czasie zakażenia górnych dróg oddechowych są preparaty zawierające w swoim składzie związki mukolityczne, czyli takie, których zadaniem jest rozrzedzenie zalegającego śluzu, w efekcie ułatwiające jego upłynnienie, oraz bronchospazmolityczne, czyli takie, których głównym zadaniem jest rozkurczenie oskrzeli. Wśród preparatów wykazujących właściwości broncholityczne oraz sekretolityczne o ugruntowanej pozycji w leczeniu kaszlu produktywnego oraz kaszlu ostrego będącego objawem stanów zapalnych drzewa oskrzelowego są preparaty ziołowe zawierające w składzie standaryzowany wyciąg z liści bluszczu (Hedera helicis folii extractum). Bezpieczeństwo oraz tolerancja wyciągu z bluszczu zostały szeroko poznane i wykazane w licznych badaniach. Potwierdzeniem tego jest fakt, iż stosowanie różnych rodzajów wyciągów z liści bluszczu w populacji pediatrycznej w leczeniu kaszlu związanego z przeziębieniem zostało oficjalnie zaakceptowane przez Komitet ds. Ziołowych Produktów Leczniczych Europejskiej Agencji Leków (EMA). Farmakologiczna aktywność sekretolityczna oraz broncholityczna suchego ekstraktu z liści bluszczu jest możliwa dzięki obecności aktywnych farmakologicznie substancji, takich jak: saponiny triterpenowe, głównie bisdesmozydowe pochodne hederageniny i kwasu oleanowego, a najważniejsze z nich to: hederasaponina C (hederakozyd C) oraz hederasaponina B (hederakozyd B).
Zakażenia górnych dróg oddechowych (ZGDO) z nieodłącznie towarzyszącym im katarem, niedrożnością nosa, drapaniem w gardle i suchym, tzw. spływowym, kaszlem to dzień powszedni opiekunów i opiekunek przedszkolaków oraz dzieci w wieku szkolnym, jak i codzienna „udręka” lekarzy i farmaceutów. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (ZNZP, łac. rhinosinusitis) u dzieci. Szacuje się, że dzieci w wieku szkolnym zapadają na wirusowe ostre ZNZP nawet 7–10 razy na rok. W początkowym, najnieprzyjemniejszym okresie infekcji można zalecić rodzicom podanie dziecku leku złożonego – który udrożnia zatoki i nos oraz zwalcza gorączkę. Na rynku dostępne są leki złożone (mieszanki) na objawy przeziębienia i zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, z rejestracją od 6 roku życia. Są to połączenia paracetamolu z lekami obkurczającymi naczynia błony śluzowej nosa (alfa-mimetyki o działaniu ogólnym) z dodatkiem lub bez antyhistaminików tzw. starej generacji. W artykule przedstawiono wady i zalety paracetamolu, feneylefryny, jak i antyhistaminików starej, czyli pierwszej generacji w leczeniu ZGDO i ZNZP. Wydaje się, że stosowanie tych leków w przepisanych dawkach po uwzględnieniu przeciwwskazań i krótko, tylko w początkowej fazie ZGDO i ZNZP, jest bezpieczne i u dzieci powyżej 6 roku życia i może być brane pod uwagę.