Dział: Otwarty dostęp

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest bardzo powszechnym schorzeniem, u podłoża którego leży immunologicznie uwarunkowana nadwrażliwość na alergeny często występujące w otoczeniu. W zależności od rodzaju alergenu dzielimy go na sezonowy (drzewa, trawy, chwasty) oraz całoroczny (roztocza, zwierzęta domowe). Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania objawom jest eliminacja alergenów z otoczenia, jeśli nie jest to możliwe, wprowadza się terapię doustnymi lekami antyhistaminowymi oraz sterydami stosowanymi miejscowo do jamy nosowej. Optymalną metodą leczenia jest immunoterapia, jednak aby jej zastosowanie było skuteczne, należy zidentyfikować czynnik wywołujący symptomy i pewnie skorelować je z występującymi objawami.

Duszność to subiektywne odczucie trudności w oddychaniu, w populacji dziecięcej jest jednym z częstszych objawów, który skłania do szukania pomocy lekarskiej. Jest to objaw, który występuje w bardzo wielu jednostkach chorobowych. W artykule przedstawiono najczęstsze przyczyny nagłej duszności u dzieci. Na podstawie przytoczonych przypadków omówiono także postępowanie w poszczególnych jednostkach chorobowych.

Nadwrażliwość na pokarm to każdy niepożądany objaw występujący podczas lub po spożyciu określonego pokarmu. Podstawowy podział obejmuje dwa typy nadwrażliwości: niealergiczną nadwrażliwość na pokarm oraz alergię pokarmową. Alergia pokarmowa to niepożądana, powtarzalna i odtwarzalna reakcja, powstała w wyniku specyficznej odpornościowej odpowiedzi ustroju na spożyty pokarm. Odpowiedź ta może być IgE-zależna, IgE-niezależna lub mieszana (IgE-zależna i IgE-niezależna). Najczęściej alergie pokarmowe rozpoznawane są u niemowląt i małych dzieci (częstość występowania szacuje się na ok. 6–8% populacji dziecięcej). Najczęściej uczulające pokarmy to tzw. wielka ósemka alergenów pokarmowych tj. mleko krowie, jajo kurze, soja, pszenica, orzechy arachidowe, inne orzechy oraz ryby i skorupiaki. W 1. r.ż. częstość występowania alergii na białka mleka krowiego (ABMK) jest zdecydowanie największa. Odsetek niemowląt karmionych piersią z ABMK ocenia się na 0,5%, a niemowląt karmionych sztucznie na 1,9–3,2%. Alergię na białka mleka krowiego można podejrzewać u dziecka z objawami o charakterze natychmiastowym (wymioty, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, świszczący oddech, nieżyt nosa, suchy kaszel) lub opóźnionym (atopowe zapalenie skóry o średnim nasileniu, biegunka, krew w stolcach, niedokrwistość sideropeniczna, choroba refluksowa przełyku, zaparcie i wyjątkowo kolka niemowlęca). Inne przyczyny można rozważać w przypadku braku efektów terapii (dieta całkowicie pozbawiona białek mleka krowiego). Rozpoznanie stawia się głównie w oparciu o wywiad i jemu przypada zasadnicza rola diagnostyczna. Pomocne mogą się okazać testy skórne, stężenie specyficznych przeciwciał w klasie IgE, testy płatkowe oraz test karencji i prowokacji. Leczeniem pierwszego wyboru u dzieci z ABMK są hydrolizaty białka mleka krowiego o znacznym stopniu hydrolizy, a w szczególnych okolicznościach mieszanki elementarne. Ciekawym aspektem leczenia ABMK jest wpływ takiej terapii na tzw. marsz alergiczny. Wydaje się, że zastosowanie kazeinowego eHF z LGG zmniejsza ryzyko takiego marszu, choć zapewne wymaga to dalszych obserwacji.

Pokrzywkę stwierdza się u około 15–20% populacji, z czego u około 75% przechodzi ona w postać przewlekłą lub nawrotową. Szczyt zachorowania przypada na 3.–4. dekadę życia, lecz objawy pokrzywki możemy obserwować tak naprawdę w każdej grupie wiekowej, poczynając od noworodków i małych dzieci. Jej występowanie u dzieci szacuje się na 2–6%, jednakże dane są różne w zależności od miejsca zamieszkania. U dzieci podobnie jak u dorosłych, częściej pojawia się pokrzywka ostra, a głównym czynnikiem sprawczym są infekcje, pokarmy lub alergeny wziewne. W terapii pierwszego rzutu zaleca się leki przeciwhistaminowe, a w cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie preparatów immunosupresyjnych lub terapii biologicznej.

Kaszel jest najczęstszą przyczyną konsultacji pediatrycznych. Choć występuje także u osób zdrowych, jego zwiększone nasilenie wpływa na codzienne funkcjonowanie dziecka oraz jego otoczenia. Do najczęstszych przyczyn kaszlu należą infekcje wirusowe, choć lista przyczyn jest bardzo długa i szczególną uwagę trzeba zwrócić na obecność tzw. objawów alarmowych, które mogą nasuwać podejrzenie poważnych chorób układu oddechowego. Punktem wyjścia do podjęcia decyzji diagnostycznych może być określenie charakteru kaszlu oraz czasu jego trwania, należy jednak pamiętać o ograniczonej wiarygodności relacji rodziców w określaniu rodzaju kaszlu u dziecka. W leczeniu dostępnych jest wiele metod, a ich wybór w dużej mierze zależy od charakteru kaszlu i podejrzewanej przyczyny.

Najpopularniejszą doustną postacią leku dostępną w aptece są tabletki i kapsułki, które są jednak nieodpowiednie dla dzieci poniżej 6. roku życia z powodu trudności w połykaniu. W syropach natomiast trudno jest zamaskować nieprzyjemny smak, a częsty brak odpowiedniej miarki w opakowaniu uniemożliwia prawidłowe odmierzenie dawki. Często istnieje potrzeba dodatkowych czynności służących sporządzeniu leku w formie gotowej lub nadającej się do podania dziecku. Problemem dla rodzica okazać się może poprawne sporządzenie zawiesiny z antybiotykiem, z granulatu lub proszku. Artykuł omawia wymienione wyżej problemy, wskazano w nim także na konieczność większej współpracy lekarza z farmaceutą oraz przedstawiono nowe koncepcje form leków dedykowanych dla pacjentów pediatrycznych, takie jak lamelki czy peletki.

Grypa jest chorobą wirusową, charakteryzującą się sezonowością występowania od października do kwietnia. Pacjenci w wieku poniżej 5. roku życia, a także osoby starsze powyżej 65. roku życia i chorzy przewlekle są obarczeni ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom wirusem grypy są szczepienia ochronne. Z uwagi na dużą zmienność wirusa grypy szczepienie musi być powtarzane co roku, jest ono rekomendowane u wszystkich osób powyżej 6. miesiąca życia, u których nie stwierdzamy przeciwwskazań do wykonywania szczepień ochronnych. Dotychczas na rynku polskim dostępnych było kilka szczepionek inaktywowanych (IIV) przeciwko grypie, od zeszłego sezonu zawierających dwa szczepy wirusa grypy typu A i dwa szczepy wirusa grypy typu B. Od niedawna pojawiła się możliwość szczepienia przeciwko grypie z użyciem żywej atenuowanej szczepionki donosowej. Szczepionka przeznaczona jest do czynnego uodparniania dzieci i młodzieży od 24. miesiąca do 18. roku życia.

Każdy rosnący organizm i narząd, a przede wszystkim ośrodkowy układ nerwowy, zarówno płodu, jak i dziecka, wymaga odpowiedniego zaopatrzenia w żelazo (co najmniej do 3. r.ż.). Dodatkowo wyodrębnia się grupy ryzyka, w których dostarczanie tego pierwiastka z zewnątrz w postaci suplementacji powinno być zwiększone. Do tych grup należą: dzieci urodzone przedwcześnie; dzieci z ograniczeniem wewnątrzmacicznego wzrastania, dzieci z ciąż wielopłodowych, dzieci ze zmniejszonym stężeniem hemoglobiny (Hb) w okresie noworodkowym, dzieci narażone na straty krwi w okresie okołoporodowym, dzieci matek z niedokrwistością podczas ciąży. Zapotrzebowanie na żelazo u tych dzieci, a zwłaszcza u niemowląt urodzonych przedwcześnie, określone jest rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP), Europejskiego Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) i zaleceniami polskich towarzystw pediatrycznych i neonatologicznych.