Nadwrażliwość na pokarm to każda niepożądana reakcja organizmu związana ze spożywaniem pokarmu,
u której podłoża leżeć mogą różne mechanizmy patogenetyczne. Podstawowy podział obejmuje niealergiczną nadwrażliwość na pokarm oraz alergię pokarmową.
Autor: Piotr Albrecht
prof. dr hab. n. med.; specjalista z pediatrii, gastroenterologii i gastroenterologii dziecięcej. Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM.
Autor ponad 197 publikacji, IF >55; liczba cytowań z bazy Scopus – 391 bez autocytowań; h index = 10. Ponad 16 tysięcy endoskopii górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego z polipektomiami, rozszerzaniem przełyku i usuwaniem różnorodnych ciał obcych z żołądka i przełyku. Popularyzator nauki i wiedzy: redaktor naukowy podręcznika: Gastroenterologia Dziecięca – Przewodnik lekarza praktyka – Czelej 2014 oraz tłumaczenia z języka niemieckiego podręcznika: S. Illing, S. Spranger, „Pediatria – Poradnik kliniczny”. Urban&Partner, Wrocław 2001; 16 lat współpracy z miesięcznikiem „Dziecko” – konsultacje, własna dwustronicowa rubryka odpowiedzi na pytania rodziców; autor rozdziału: „Pierwsza pomoc”, w wydawnictwie pt. Rower, Pascal, 2004; autor książek: Albrecht P, Niecikowska O. „Rodzice pytają, pediatra odpowiada”. Prószyński i S-ka, 2000, Warszawa; Szajewska H, Albrecht P. „Jak żywić niemowlęta i małe dzieci”. PZWL – ostatnie wydanie 2009. Redaktor naczelny czasopisma „Pediatria Współczesna – Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka”, redaktor prowadzący „Forum Pediatrii Praktycznej”. Członek Zarządu Głównego PTP, konsultant wojewódzki – gastroenterologia dziecięca. Zainteresowania: narciarstwo, kajakarstwo, muzyka, ogrodnictwo, majsterkowanie.
Celiakia (choroba trzewna) to enteropatia autoimmunizacyjna o podłożu genetycznym. Dotychczas uważano,
że jest to rzadka choroba wieku dziecięcego (i nie tylko), jednak współczesne dane wskazują, że celiakia jest jedną z najczęstszych chorób autoimmunizacyjnych. Może się ona ujawniać (lub nie) w każdym wieku i wywoływać objawy z wielu narządów i układów, a nie – jak sądzono początkowo – tylko z układu pokarmowego. W Europie występuje z częstotliwością 1:130–300, choć obserwuje się dużą zmienność w zapadalności, nawet w sąsiadujących ze sobą krajach.
Wystąpienie epizodu drgawek gorączkowych u dziecka jest objawem wzbudzającym u rodziców silne uczucie niepokoju, strachu o dziecko. Pomimo ich częstego występowania – drgawki gorączkowe występują
u 2–4% populacji do lat pięciu – nadal wiążą się z nadmiernymi działaniami zarówno u rodziców podejmujących próby reanimacji dziecka, ale także u lekarzy wdrażających zbyt szeroką diagnostykę.
Zaparcie, występujące w populacji dziecięcej z częstością 1:30, jest zaburzeniem głównie o etiologii czynnościowej, w którym podstawą leczenia jest długotrwałe stosowanie leków osmotycznie czynnych w prawidłowych dawkach. Mimo to wokół zaparcia narosło wiele mitów często powtarzanych zarówno przez rodziców, jak i lekarzy, doprowadzających do braku skuteczności postępowania terapeutycznego, co najczęściej skutkuje pogłębianiem się tego zaburzenia. W artykule zostanie omówione postępowanie diagnostyczne oraz terapeutyczne w zaparciu oraz pojawią się dwa opisy przypadków klinicznych prawidłowo oraz nieprawidłowo leczonego zaparcia.
Ostre bakteryjne zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych (tonsillopharyngitis), przebiegające z wysoką gorączką, często określane jest mianem anginy. W istocie anginą powinniśmy nazywać ostrą chorobę zakaźną o etiologii bakteryjnej, w której objawom miejscowym obejmującym głównie tkankę chłonną gardła w obrębie tzw. pierścienia Waldeyera (tonsillitis) towarzyszy toksemia z objawami ogólnoustrojowymi. Zapalenie dotyczące głównie błony śluzowej gardła bez objawów ogólnoustrojowych powinno być określone mianem pharyngitis. Czynnikiem patogennym anginy jest najczęściej Streptococcus pyogenes, paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A.
Neisseria meningitidis (meningokok) jest najważniejszym czynnikiem etiologicznym bakteryjnych, występujących endemicznie lub epidemicznie, zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) lub piorunujących posocznic, czyli inaczej inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM). Jest to najszybszy zabójca spośród wszystkich bakterii otoczkowych. Zdecydowaną większość IChM wywołują mikroorganizmy należące do serogrup posiadających następujące polisacharydy otoczkowe (capsular polysaccharides): A, B, C, X, W135 lub Y [1].
Refluks żołądkowo-przełykowy (ang. gastroesophageal reflux – GER) definiowany jest jako cofanie się treści żołądka do przełyku. W warunkach fizjologicznych cofaniu się pokarmu zapobiegają bariery anatomiczne i czynnościowe – ostry kąt Hisa (kąt pomiędzy przełykiem a dnem żołądka), skurcz mięśnia dolnego zwieracza przełyku (ang. lower esophageal sphincter – LES), ścisłe obejmowanie dolnego końca przełyku przez odnogi przepony. Do rozkurczu LES dochodzi głównie w trakcie aktu połykania. Fizjologicznie obecne są także krótkie relaksacje zwieracza i odnóg przepony, mające na celu usunięcie nadmiaru gazów z żołądka, tzw. przejściowe relaksacje dolnego zwieracza przełyku (ang. transient lower esophageal sphincter relaxations – TLESR).
Nieswoiste zapalenie jelit (NZJ) to grupa przewlekłych idiopatycznych chorób przewodu pokarmowego o podłożu autoimmunizacyjnym. Obejmują one trzy główne jednostki: chorobę Leśniowskiego-Crohna (CLC), wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i nieokreślone nieswoiste zapalenie jelita grubego (NNZJG). Przewlekły przebieg NZJ charakteryzuje się okresami remisji i zaostrzeń. Rozpoznanie NZJ stawiamy na podstawie złożonego procesu diagnostycznego opartego na wywiadzie, badaniu fizykalnym, podstawowych badaniach pomocniczych, bezwzględnie koniecznych w tym przypadku badaniach endoskopowych z histopatologiczną oceną pobranych wycinków oraz obrazową oceną jelita cienkiego. Zalecane badania obrazowe to ultrasonografia jamy brzusznej oraz enterokliza metodą rezonansu magnetycznego lub tomografia komputerowa.
Ostra biegunka definiowana jest jako zmiana konsystencji stolca na płynną lub luźniejszą i/lub zwiększenie częstości wypróżnień (powyżej dwóch na dobę prócz pierwszych miesięcy życia) lub pojawienie się jednego stolca z domieszką krwi, śluzu lub ropy. Ostra biegunka trwa 7–14 dni. Towarzyszyć jej mogą gorączka lub wymioty.
Dobrze zebrany wywiad oraz staranne badanie fizykalne to nie tylko klucze do prawidłowego rozpoznania, ale także podstawa do podjęcia rozsądnych decyzji, jakie niezbędne badania pomocnicze należy zlecić. Niebagatelną rolę odgrywa również prawidłowa interpretacja wyników otrzymanych badań, a także znajomość przyczyn ewentualnych pomyłek laboratoryjnych. Tym zagadnieniom poświęcona jest seria najbliższych artykułów. Zaczynamy od morfologii krwi obwodowej.
Choć o żywieniu niemowląt napisano już tomy, to problem ten spędza często sen z powiek nie tylko rodzicom, ale i często lekarzom, m.in. z uwagi na tempo zmian w schematach żywienia obserwowane zwłaszcza w ostatnim czasie oraz często skrajne zmiany poglądów gremiów kreujących te zasady. Przesłaniem tego artykułu jest uporządkowanie i przypomnienie najnowszych, choć na pewno nieostatecznych, zaleceń w tym zakresie.
Dobrze zebrany wywiad oraz staranne badanie fizykalne to nie tylko klucze do prawidłowego rozpoznania, ale także podstawa do podjęcia rozsądnych decyzji, jakie niezbędne badania pomocnicze należy zlecić. Niebagatelną rolę odgrywa również prawidłowa interpretacja wyników otrzymanych badań, a także znajomość przyczyn ewentualnych pomyłek laboratoryjnych. W tym artykule zajmiemy się badaniem ogólnym moczu i jego posiewem.