Zaparcie czynnościowe – od rozpoznania do leczenia

Jak rozpoznać zaparcie

W rozpoznawaniu zaparcia powszechnie stosowane są III Kryteria Rzymskie traktujące o spektrum zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Jak wspomniano wyżej, w znakomitej większości przypadków zaparcia u ich podłoża leżą zaburzenia czynnościowe.

Na podstawie III kryteriów rzymskich zaparcie czynnościowe u dziecka stwierdza się przy spełnieniu przynajmniej dwóch z poniższych kryteriów (trwających u dzieci do 4. r.ż. przynajmniej miesiąc, powyżej 4. r.ż. – dwa miesiące) [1]:

• nie więcej niż dwa wypróżnienia w tygodniu,
• przynajmniej jeden na tydzień epizod brudzenia bielizny stolcem u dziecka, które osiągnęło umiejętność kontroli wypróżnień,
  • zachowania retencyjne w wywiadzie,
  • bolesne wypróżnienia lub twarde, zbite stolce w wywiadzie,
  • w badaniu przedmiotowym masy kałowe w obrębie odbytnicy,
  • w wywiadzie stolce o dużej średnicy mogące zatkać toaletę.

Podczas pogłębiania wywiadu szczególnie istotne są informacje dotyczące czasu wystąpienia pierwszych objawów zaparcia, konsystencji wypróżnień – warto przyrównywać ją do konsystencji pasty do zębów: czy jest twardsza czy luźniejsza, bądź skorzystać ze skal obrazkowych, tj. Bristolska skala twardości stolca – Bristol Stool Chart. Dane dotyczące zachowań retencyjnych, tj. krzyżowanie kończyn dolnych, siadanie na pięcie mające zahamować proces defekacji, zmniejszenie apetytu, korelacja bólów brzucha i wypróżnień także zbliżają nas do postawienia prawidłowego rozpoznania. Wystąpienie objawów zaparcia u noworodków skłania nas ku diagnostyce w kierunku choroby Hirschprunga, szczególnie gdy doszło do opóźnionego oddania smółki – powyżej 48 h od urodzenia [1].

W badaniu przedmiotowym należy skupić się na parametrach rozwoju fizycznego, badaniu jamy brzusznej (napięcie mięśni powłok brzusznych, obecność palpacyjnie wyczuwanych mas kałowych w prawym bądź lewym dole biodrowym, wzdę...