Postbiotyki to różne związki chemiczne produkowane i wydzielane przez żywe bakterie lub uwalniane z bakterii po ich lizie, takie jak enzymy, peptydy, kwasy tejchojowe, muropeptydy uwalniane z peptydoglikanów, polisacharydy, białka błonowe i krótkołańcuchowe kwasy organiczne. Związki te wzbudzają znaczne zainteresowanie ze względu na ich znaną strukturę chemiczną, bezpieczne stężenia, trwałość i zawartość wielu czynników sygnałowych mających działanie przeciwzapalne, modulujące odpowiedź odpornościową, zmniejszające ryzyko otyłości, nadciśnienia, hipercholesterolemii, proliferacji nowotworowej oraz działanie przeciwutleniające. Te właściwości postbiotyków wskazują na ich potencjalnie korzystny wpływ na zdrowie, choć dokładny mechanizm tego działania nie został jeszcze w pełni wyjaśniony.
Autor: Piotr Albrecht
prof. dr hab. n. med.; specjalista z pediatrii, gastroenterologii i gastroenterologii dziecięcej. Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM.
Autor ponad 197 publikacji, IF >55; liczba cytowań z bazy Scopus – 391 bez autocytowań; h index = 10. Ponad 16 tysięcy endoskopii górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego z polipektomiami, rozszerzaniem przełyku i usuwaniem różnorodnych ciał obcych z żołądka i przełyku. Popularyzator nauki i wiedzy: redaktor naukowy podręcznika: Gastroenterologia Dziecięca – Przewodnik lekarza praktyka – Czelej 2014 oraz tłumaczenia z języka niemieckiego podręcznika: S. Illing, S. Spranger, „Pediatria – Poradnik kliniczny”. Urban&Partner, Wrocław 2001; 16 lat współpracy z miesięcznikiem „Dziecko” – konsultacje, własna dwustronicowa rubryka odpowiedzi na pytania rodziców; autor rozdziału: „Pierwsza pomoc”, w wydawnictwie pt. Rower, Pascal, 2004; autor książek: Albrecht P, Niecikowska O. „Rodzice pytają, pediatra odpowiada”. Prószyński i S-ka, 2000, Warszawa; Szajewska H, Albrecht P. „Jak żywić niemowlęta i małe dzieci”. PZWL – ostatnie wydanie 2009. Redaktor naczelny czasopisma „Pediatria Współczesna – Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka”, redaktor prowadzący „Forum Pediatrii Praktycznej”. Członek Zarządu Głównego PTP, konsultant wojewódzki – gastroenterologia dziecięca. Zainteresowania: narciarstwo, kajakarstwo, muzyka, ogrodnictwo, majsterkowanie.
W artykule omówiono ewolucję mlek modyfikowanych dla niemowląt na przestrzeni od 1950 r. do dziś, a zwłaszcza modyfikacje dotyczące białek, węglowodanów, dodatku probiotyków, prebiotyków, postbiotyków, LC-PUFA, DHA itp. Szczególną uwagę poświęcono pewnej ciekawej nowości w mlekach modyfikowanych, a mianowicie dodatkowi do nich MFGM (milk fat globule membrane), czyli otoczek mlecznych kuleczek tłuszczowych będących źródłem niezwykle ciekawych związków, takich jak biologicznie czynne białka, enzymy, fosfolipidy, sfingolipidy, gangliozydy, cholesterol. Przedstawiono także pierwsze, obiecujące dane dotyczące badań klinicznych nad wpływem MFGM na rozwój psychomotoryczny, poznawczy i odporność u dzieci. Wyniki tych badań są niezwykle ciekawe i obiecujące, wymagają jednak dalszych potwierdzeń
Ból i nierzadko towarzysząca mu gorączka są częstymi doznaniami budzącymi znaczny niepokój rodziców. Skuteczne zwalczanie bólu i gorączki zmniejsza nacisk rodziców na nas lekarzy, aby wykonywać niepotrzebne badania czy też stosować nieuzasadnioną antybiotykoterapię w infekcjach o podłożu wirusowym. Najczęstszymi wskazaniami do leczenia przeciwbólowego są zapalenia gardła, ból ucha w OZUŚ, bóle głowy (w tym migrena), bóle stomatologiczne, pourazowe i pooperacyjne. Spośród wszystkich NLPZ najlepiej przebadanym lekiem jest ibuprofen i cechuje go dobry profil bezpieczeństwa i bardzo dobra, choć zróżnicowana w zależności od sytuacji klinicznej skuteczność. Wiele wskazuje, że ibuprofen jest skuteczniejszy, nawet w porównaniu do połączenia paracetamolu z kodeiną, w zwalczaniu bólu po urazach mięśniowo-szkieletowych, takich jak np. złamania kończyn. Podobnie korzystnie działa w bólach stomatologicznych
i gardła, a także sporadycznych bólach głowy.Przedstawione w artykule dane wskazują, że ibuprofen, wbrew panującym wciąż przekonaniom i obawom, jest lekiem o wysokim profilu bezpieczeństwa i wysokiej skuteczności w znoszeniu bólu różnego pochodzenia, także u małych dzieci.
Probiotyki (według definicji FAO/WHO) to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej dawce wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza [1].
Współczesna wiedza o mikrobiocie zmienia tradycyjne pojmowanie żywienia, tworząc nowy wzorzec myślenia o jedzeniu i otwierając nowe horyzonty badań nad żywnością dla przyszłych pokoleń. Wniosek z już posiadanej wiedzy o mikrobiocie jest prosty – jedząc, odżywiamy nie tylko siebie, ale także naszą mikrobiotę. Utrzymanie zdrowej mikrobioty wymaga zdrowego żywienia. To zdrowe żywienie nie jest pojęciem uniwersalnym, gdyż zależy od wieku odżywianego, jego chorób, a wertykalna transmisja mikrobioty z matki na dziecko wskazuje, że oczekująca dziecka matka odżywia się nie tylko dla siebie, ale także dla nowej generacji.
Żywienie enteralne (dożołądkowe, dojelitowe) to jedna z najbardziej skutecznych i najbezpieczniejszych terapii indukujących remisję w chorobie Leśniowskiego-Crohna (ch. L.-C.) u dzieci. Jest to leczenie rekomendowane przez ECCO/ESPGHAN [1]. Żywienie enteralne w ch. L.-C. u dzieci, jak wykazały metaanalizy, ma w indukcji remisji skuteczność przekraczającą 80%, a także efektywność lepszą lub równą sterydoterapii. Wiedzie ponadto do znacznej poprawy przyrostów masy ciała i wzrastania, lepszych niż w grupie leczonej sterydami [2, 3].
Pojęcie mikrobioty odnosi się do wszystkich zbiorowisk bakterii żyjących wewnątrz lub na powierzchni ciała człowieka. Lwia część tych mikroorganizmów zasiedla jelito, a zwłaszcza jelito grube, a proporcjonalnie mniej liczna: skórę, pochwę, jamę ustną i uszy [1, 2]. Przewód pokarmowy człowieka zamieszkuje 1014 bakterii, co stanowi 10 razy więcej komórek, niż liczy sobie cały organizm człowieka. Choć po okresie kolonizacji mającej miejsce głównie w okresie noworodkowym i niemowlęcym skład mikrobiomu staje się unikatowy dla danego człowieka, to blisko 95% bakterii można przyporządkować czterem głównym gromadom: Firmicutes, Bacteroidetes, Actinobacteria i Protecteobacteria [3]. Rozwój mikrobioty jelitowej rozpoczyna się natychmiast po urodzeniu, szereg doniesień wskazuje i podkreśla, że ten rozwój mikrobioty odgrywa niepoślednią rolę w dojrzewaniu układu odpornościowego, obronie przed różnego typu patogenami i zaspokajaniu potrzeb żywieniowych [4, 5].
Według Światowej Organizacji Zdrowia więcej niż połowa ludności świata jest zakażona Helicobacter pylori (H. pylori) [1]. Liczba zakażonych zależy od wieku, rasy, kraju pochodzenia i statusu socjoekonomicznego. Dowiedziono, że w krajach rozwijających się odsetek ludzi zakażonych wynosi ponad 70% u dorosłych i ok. 50% u dzieci. W krajach rozwiniętych natomiast odsetek ten kształtuje się na poziomie 20–30% [1, 9]. W Polsce wśród populacji dorosłej zakażonych jest 84% ludzi [3, 9], co jest jednym z najwyższych wskaźników w Europie obok Albanii i Estonii [1, 2]. W populacji dzieci do 18. r.ż. odsetek ten wynosi 32% [3].
Przede wszystkim: co oznacza akronim UKOIĆ? Otóż jest on zbiorem praktycznych wskazówek, który pozwala na kompleksowe złagodzenie dolegliwości trawiennych w okresie niemowlęcym. Obejmuje zarówno kwestie odpowiedniej diagnostyki, roli interwencji żywieniowej, jak również znaczenie wsparcia emocjonalnego rodziców.
Najgroźniejszym powikłaniem antybiotykoterapii jest rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego wywoływane przez toksynę A i/lub B Clostridium difficile. W ostatnich latach obserwuje się narastanie częstości zakażeń wywoływanych prze tę bakterię, a zwłaszcza jej nowym klonem produkującym toksynę binarną podobną do syntetyzowanej przez Clostridium perfringens. Częstość występowania poantybiotykowego zapalenia jelita grubego w warunkach ambulatoryjnych szacuje się na 1–3 przypadków na 100 000 cykli leczenia i 1–10 przypadków na 1000 cykli leczenia w warunkach szpitalnych. Antybiotykami najczęściej wywołującymi biegunkę w Polsce są: amoksycylina (35%), parenteralnie podawany cefuroksym (31,6%) i amoksycylina z kwasem klawulanowym (29,4%). Czynnikami ryzyka zakażenia Clostridium difficile, poza antybiotykoterapią, są: hospitalizacja, podeszły wiek, nieswoiste zapalenia jelit, sterydoterapia, nabyte lub wrodzone niedobory odpornościowe oraz stosowanie inhibitorów pompy protonowej.
Największą i najbardziej zróżnicowaną populację mikroorganizmów spotkać możemy w przewodzie pokarmowym, a zwłaszcza w jelicie grubym, którego ekosystem zasiedla ponad 1000 różnych gatunków bakterii. Należą one do czterech zasadniczych gromad – Bacteroidetes, Firmicutes, Proteobacteria i Acinetobacteria. Kompozycja bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym zależy m.in. od: rodzaju porodu (naturalny vs. cięcie cesarskie), wieku ciążowego w chwili porodu, środowiska rodzinnego, diety, przebytych chorób, stresu, sposobu życia, higieny i przebytych antybiotykoterapii. Wiele stanów chorobowych związanych jest, jak się współcześnie wydaje, ze zmianami mikrobioty jelitowej, stąd próby przywrócenia jej równowagi poprzez m.in. stosowanie prebiotyków, probiotyków, synbiotyków oraz drogą transplantacji mikrobioty jelitowej pochodzącej od zdrowego człowieka (ang. faecal microbiota transplantation, FMT). Ta ostatnia metoda zostanie w tym artykule omówiona nieco szerzej.
Autyzm jest chorobą neurorozwojową o nieustalonej dotąd przyczynie. Wśród czynników sprawczych tej choroby wymienia się czynniki genetyczne, epigenetyczne, prenatalne i środowiskowe. Jedną z najbardziej eksplorowanych dziedzin jest wpływ diety na mikrobiom jelitowy i jej związek z etiopatogenezą autyzmu. W niniejszym artykule omówiono obecny stan wiedzy na temat interwencji dietetycznych podejmowanych w autyzmie.