Najnowsze możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok w gabinecie pediatry

Użyte skróty: OZZP – ostre zapalenie zatok przynosowych, OBZZP – ostre bakteryjne zapalenie zatok przynosowych, OPZZP – ostre powirusowe zapalenie zatok przynosowych, BZZ – bakteryjne zapalenie zatok, PZZ – powirusowe zapalenie zatok

Definicja i epidemiologia

Ostre zapalenie zatok przynosowych to proces zapalny obejmujący błonę śluzową zatok przynosowych. Po wniknięciu patogenów przez nabłonek błony śluzowej nosa odpowiedź organizmu na zakażenie prowadzi do miejscowego uszkodzenia komórek nabłonka nosa, nadprodukcji śluzu oraz obrzęku błony śluzowej jamy nosowej. Powoduje to blokadę ujść zatok przynosowych, upośledzenie wentylacji i drenażu zatok przynosowych, a w konsekwencji stwarza dogodne warunki do dalszego rozwoju patogenów wirusowych i bakteryjnych. 
Charakterystyczne objawy OZZP obejmują niedrożność nosa, ból/ucisk twarzy, katar przedni/tylny, zaburzenia węchu i smaku, może wystąpić także ból gardła, kaszel i gorączka lub stan podgorączkowy. W przypadku ostrego zapalenia zatoki szczękowej pacjenci mogą zgłaszać także ból zębów zlokalizowany najczęściej po jednej stronie. 
Ze względu na czas występowania objawów oraz ich nasilenie OZZP możemy podzielić na wirusowe (objawy trwają < 10 dni), powirusowe (objawy występują > 10 dni lub objawy nasilają się po 5 dniach, lub wystąpiło pogorszenie po wstępnej poprawie) i bakteryjne (występuje ≥ 3 objawy: wyciek z nosa i ropna wydzielina w jamie nosa, miejscowy ból, gorączka, podwyższone OB/CRP). Powirusowe zapalenie zatok przynosowych nie jest czynnikiem ryzyka rozwoju zapalenia bakteryjnego i tylko niewielki odsetek pacjentów z PZZ rozwinie BZZ [1].
Szacuje się, że u dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych występują z częstością do 10 x w ciągu roku, a liczba zachorowań jest największa w okresie jesienno-zimowym i stanowi najczęstszy powód konsultacji u lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej [2]. W większości przypadków są to samoograniczające się infekcje wirusowe, a tylko u 0,5–2% pacjentów dochodzi do rozwoju bakteryjnego zapalenia zatok przynosowych [3]. Dostępne badania wskazują na nadrozpoznawalność OBZZP, co wiąże się z nadużywaniem antybiotyków w leczeniu ostrego zapalenia zatok [4, 5]. Ponadto wykazano, że wczesne włączanie antybiotyków nie wpływa na częstość występowania powikłań OZZP [6, 7]. 

Etiologia i czynniki ryzyka

Do najczęstszych patogenów wirusowych będących przyczyną OZZP należą rinowirusy, koronawirusy, wirus RS, enterowirusy. Wśród patogenów bakteryjnych najczęście...