Autor: Wojciech Służewski

Choroba wywołana przez SARS-CoV-2 (COVID-19) u dzieci ma zwykle łagodny przebieg. Jednak w wybranych przypadkach obraz choroby może być ciężki, a objawy kliniczne mogą różnić się od dorosłych. W kwietniu 2020 r. pojawiły się doniesienia o manifestacji klinicznej u dzieci podobnej do choroby Kawasakiego (KD). Od tego czasu liczba doniesień dotyczących podobnych przypadków na całym świecie rośnie. Zespół ten został określony jako wielosystemowy zespół zapalny u dzieci (MIS-C). Objawy kliniczne MIS-C obejmują uporczywą gorączkę, objawy żołądkowo- -jelitowe (ból brzucha, wymioty, biegunka), wysypkę i zapalenie spojówek. U części pacjentów po kilkudniowej gorączce dochodzi do rozwoju objawów wstrząsu. W wynikach badań laboratoryjnych stwierdza się: limfocytopenię, podwyższone wykładniki stanu zapalnego (białko C-reaktywne, OB, D-dimery) i podwyższone wskaźniki uszkodzenia mięśnia sercowego (troponina, BNP).

S. pneumoniae należy do najczęstszych patogenów wywołujących zakażenia inwazyjne, szczególnie często występujące u małych dzieci poniżej 5. roku życia (r.ż.). Formy kliniczne inwazyjnej choroby penumokokowej (IChP) obejmują posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc. Objawy kliniczne IChP są zwykle ciężkie, a pacjenci często wymagają długotrwałej antybiotykoterapii oraz intensywnego leczenia objawowego. Dużym problemem w terapii IChP jest narastająca oporność pneumokoków na antybiotyki, która dotyczy znaczącego odsetka izolatów. Opisujemy przypadek 14-miesięcznego chłopca z IChP, u którego bez istotnych wskazań medycznych odstąpiono decyzją rodziców od wykonania szczepień ochronnych. 
Zakażenie wywołane było przez szczepionkowy serotyp 19F. Włączenie koniugowanej szczepionki do programów szczepień ochronnych w wielu krajach przyczyniło się do obniżenia częstości występowania IChP wywoływanej przez serotypy szczepionkowe, wzrasta jednak liczba zakażeń serotypami niezawartymi w szczepionkach. 

Gorączka stanowi najczęstszą przyczynę konsultacji pediatrycznych. W większości przypadków jest objawem chorób o charakterze samoograniczającym się. U części dzieci może być jednak przejawem poważnego zakażenia bakteryjnego, które wymaga włączenia odpowiedniego leczenia przyczynowego. Z tego względu ważne jest wyłonienie dzieci obarczonych ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby, u których należy wykonać badania diagnostyczne, by ustalić właściwe rozpoznanie.

Ibuprofen jest najlepiej poznanym, niesterydowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ) o dużej skuteczności i profilu bezpieczeństwa w odniesieniu do leczenia bólu u dzieci. Jest lekiem z wyboru w terapii bólu o podłożu zapalnym. Wykazano skuteczność kliniczną ibuprofenu w leczeniu dolegliwości związanych z bólem gardła, ucha, zębów, głowy, pourazowych bólów mięśniowo-szkieletowych oraz bólu pooperacyjnego. Pomimo obaw dotyczących objawów niepożądanych terapii, na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego jest porównywalne do obserwowanego przy stosowaniu paracetamolu. Obserwuje się również niewielkie ryzyko wystąpienia powikłań nefrotoksycznych u chorych z prawidłową funkcją nerek przy odpowiednim stanie nawodnienia. Ibuporfen może również być stosowany u pacjentów z astmą oskrzelową.

Wirus grypy powoduje corocznie znaczną liczbę zachorowań epidemicznych w sezonie od października do kwietnia. Podstawowym objawem klinicznym grypy jest wysoka, zwykle trwająca kilka dni gorączka. Do innych objawów należy kaszel, wydzielina z nosa, uczucie osłabienia i bóle mięśniowe. Leczenie grypy zwykle jest objawowe. Dostępne leczenie przyczynowe w postaci oseltamiviru rekomendowane jest w grupach pacjentów, w których możemy spodziewać się ciężkiego przebiegu choroby lub w przypadkach powikłanych. Grypa może mieć ciężki przebieg nawet u wcześniej zdrowego dziecka, nieobciążonego czynnikami ryzyka powikłanego przebiegu choroby. Skutecznym sposobem zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia ochronne. W przypadku dzieci szczególnie zaleca się szczepienia od 6. m.ż. do ukończenia 60. m.ż.; ogólne zalecenia mówią jednak o grupie wiekowej do ukończenia 18. r.ż. 

Ospa wietrzna jest stosunkowo często występującą w Polsce i najczęściej łagodną chorobą wieku dziecięcego. Skuteczną metodą zapobiegającą ospie wietrznej jest szczepienie ochronne, które może być podawane od 9. m.ż. W przebiegu ospy na skórze całego ciała występują zmiany pęcherzykowe na podłożu rumieniowym, zmiany mogą obejmować także błony śluzowe. Najczęściej obserwowanym powikłaniem ospy wietrznej jest bakteryjne nadkażenie wykwitów, zapalenie płuc, a także powikłania neurologiczne – ataksja móżdżkowa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Leczenie ospy wietrznej w niepowikłanych przypadkach u pacjentów poniżej 12. r.ż. jest objawowe. Leczenia przyczynowego wymagają pacjenci powyżej 12. r.ż, chorzy przewlekle, osoby z upośledzoną odpornością i dzieci z kontaktów domowych.