Autor: Anna Mania

Grypa jest chorobą wirusową, charakteryzującą się sezonowością występowania od października do kwietnia. Pacjenci w wieku poniżej 5. roku życia, a także osoby starsze powyżej 65. roku życia i chorzy przewlekle są obarczeni ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom wirusem grypy są szczepienia ochronne. Z uwagi na dużą zmienność wirusa grypy szczepienie musi być powtarzane co roku, jest ono rekomendowane u wszystkich osób powyżej 6. miesiąca życia, u których nie stwierdzamy przeciwwskazań do wykonywania szczepień ochronnych. Dotychczas na rynku polskim dostępnych było kilka szczepionek inaktywowanych (IIV) przeciwko grypie, od zeszłego sezonu zawierających dwa szczepy wirusa grypy typu A i dwa szczepy wirusa grypy typu B. Od niedawna pojawiła się możliwość szczepienia przeciwko grypie z użyciem żywej atenuowanej szczepionki donosowej. Szczepionka przeznaczona jest do czynnego uodparniania dzieci i młodzieży od 24. miesiąca do 18. roku życia.

Wprowadzenie powszechnych szczepień ochronnych przeciwko krztuścowi pozwoliło na znaczące zmniejszenie liczby zachorowań, jednak od połowy lat dziewięćdziesiątych obserwuje się znów znaczący ich wzrost. Zwiększenie się liczby zachorowań i świadomość zanikania odporności było główną przyczyną wprowadzenie dawki przypominającej szczepienia przeciwko krztuścowi w 6. i 14. r.ż. W przypadku młodzieży i dorosłych stosuje się szczepionkę dTap – toksoid błoniczy z obniżoną zawartością antygenów, toksoid tężcowy, szczepionkę acelularną przeciwko krztuścowi z obniżoną zawartością antygenów. Dostępne szczepienia pozostają nadal jedynym środkiem zapobiegawczym, należy jednak pamiętać o ich ograniczeniach i przemijającej skuteczności. Zachorowanie na krztusiec u osoby zaszczepionej przed kilku laty jest prawdopodobne i należy je uwzględniać w diagnostyce różnicowej.

Wirus brodawczaka ludzkiego (ang. Human papiloma virus – HPV) jest patogenem przenoszonym drogą płciową wykazującym powinowactwo do komórek nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych i skóry. Rezerwuarem wirusa jest zakażony człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kontaktów seksualnych, przez kontakt bezpośredni z zakażoną skórą lub błonami śluzowymi oraz rzadko drogą wertykalną w czasie porodu. Większość zakażeń HPV obserwuje się pomiędzy 16. i 26. r.ż.

S. pneumoniae należy do najczęstszych patogenów wywołujących zakażenia inwazyjne, szczególnie często występujące u małych dzieci poniżej 5. roku życia (r.ż.). Formy kliniczne inwazyjnej choroby penumokokowej (IChP) obejmują posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc. Objawy kliniczne IChP są zwykle ciężkie, a pacjenci często wymagają długotrwałej antybiotykoterapii oraz intensywnego leczenia objawowego. Dużym problemem w terapii IChP jest narastająca oporność pneumokoków na antybiotyki, która dotyczy znaczącego odsetka izolatów. Opisujemy przypadek 14-miesięcznego chłopca z IChP, u którego bez istotnych wskazań medycznych odstąpiono decyzją rodziców od wykonania szczepień ochronnych. 
Zakażenie wywołane było przez szczepionkowy serotyp 19F. Włączenie koniugowanej szczepionki do programów szczepień ochronnych w wielu krajach przyczyniło się do obniżenia częstości występowania IChP wywoływanej przez serotypy szczepionkowe, wzrasta jednak liczba zakażeń serotypami niezawartymi w szczepionkach. 

Krwawienia z nosa są częstym problemem u dzieci, a głównym źródłem naczynia położone w przedniej części przegrody nosowej – splot Kiesselbacha. Częstą przyczyną krwawienia są drobne urazy w obrębie śluzówki jamy nosowej, suche powietrze, ciała obce w jamie nosowej oraz stany zapalne. Kolonizacja jamy nosowej gronkowcem złocistym jest częsta u dzieci z nawracającymi krwawieniami z nosa. Mniej częstą, ale za to poważną przyczyną mogą być skazy krwotoczne, nowotwory lub inne choroby układowe. Krwawienia z nosa rzadko stwarzają sytuacje zagrożenia życia. Niemniej jednak ocena pacjenta powinna się skoncentrować na jego stabilności hemodynamicznej. Kolejnym ważnym etapem jest identyfikacja źródła krwawienia. Natomiast zbieranie wywiadu i badanie przedmiotowe ma na celu ustalenie przyczyny i nasilenia krwawienia. U większości pacjentów badania laboratoryjne nie się niezbędnym elementem diagnostyki, mogą być one jednak niezwykle przydatne u pacjentów z nawracającymi lub ciężkimi, trudnymi do opanowania krwawieniami oraz w przypadku podejrzenia skazy krwotocznej.

Gorączka stanowi najczęstszą przyczynę konsultacji pediatrycznych. W większości przypadków jest objawem chorób o charakterze samoograniczającym się. U części dzieci może być jednak przejawem poważnego zakażenia bakteryjnego, które wymaga włączenia odpowiedniego leczenia przyczynowego. Z tego względu ważne jest wyłonienie dzieci obarczonych ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby, u których należy wykonać badania diagnostyczne, by ustalić właściwe rozpoznanie.

Ibuprofen jest najlepiej poznanym, niesterydowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ) o dużej skuteczności i profilu bezpieczeństwa w odniesieniu do leczenia bólu u dzieci. Jest lekiem z wyboru w terapii bólu o podłożu zapalnym. Wykazano skuteczność kliniczną ibuprofenu w leczeniu dolegliwości związanych z bólem gardła, ucha, zębów, głowy, pourazowych bólów mięśniowo-szkieletowych oraz bólu pooperacyjnego. Pomimo obaw dotyczących objawów niepożądanych terapii, na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego jest porównywalne do obserwowanego przy stosowaniu paracetamolu. Obserwuje się również niewielkie ryzyko wystąpienia powikłań nefrotoksycznych u chorych z prawidłową funkcją nerek przy odpowiednim stanie nawodnienia. Ibuporfen może również być stosowany u pacjentów z astmą oskrzelową.

Wirus grypy powoduje corocznie znaczną liczbę zachorowań epidemicznych w sezonie od października do kwietnia. Podstawowym objawem klinicznym grypy jest wysoka, zwykle trwająca kilka dni gorączka. Do innych objawów należy kaszel, wydzielina z nosa, uczucie osłabienia i bóle mięśniowe. Leczenie grypy zwykle jest objawowe. Dostępne leczenie przyczynowe w postaci oseltamiviru rekomendowane jest w grupach pacjentów, w których możemy spodziewać się ciężkiego przebiegu choroby lub w przypadkach powikłanych. Grypa może mieć ciężki przebieg nawet u wcześniej zdrowego dziecka, nieobciążonego czynnikami ryzyka powikłanego przebiegu choroby. Skutecznym sposobem zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia ochronne. W przypadku dzieci szczególnie zaleca się szczepienia od 6. m.ż. do ukończenia 60. m.ż.; ogólne zalecenia mówią jednak o grupie wiekowej do ukończenia 18. r.ż.