Leczenie bólu w praktyce pediatrycznej – fakty i mity

Do zapamiętania

• Ból można podzielić na dwa główne rodzaje: ból receptorowy (nocyceptywny) oraz pozareceptorowy (neuropatyczny).
• Ból ostry występuje niezależnie od wieku i odczuwany jest przez ok. 5% populacji. Jeśli ból utrzymuje się powyżej 3 miesięcy, mamy do czynienia z bólem przewlekłym.
• Trzema najpopularniejszymi skalami służącymi do oceny bólu u dzieci są: skala numeryczna NRS obejmująca 11 stopni nasilenia bólu – od 0 (brak bólu) do 10 (ból trudny do wytrzymania), skala wzrokowo-analogowa VAS, skala słowna VRS. Należy pamiętać o dobraniu odpowiedniej skali do wieku i stopnia rozwoju dziecka.
• Do oceny skali bólu u młodszych dzieci ma zastosowanie skala Ouchera i skala Wanga-Bakera, a u wcześniaków, noworodków, niemowląt i dzieci do 3. r.ż. lub z utrudnionym kontaktem – skala MIPS/NIPS lub skala FLACC.
• Leczenie bólu u dzieci opiera się na postępowaniu kilkustopniowym. Pierwszy stopień to ból lekki. Na tym etapie stosowane są analgetyki nieopioidowe. WHO zaleca dwie substancje: paracetamol i ibuprofen.
• Drugi stopień drabiny według WHO obejmuje ból o średnim natężeniu i ból silny. Na tym etapie leczenia od razu, bez stosowania słabych opioidów, wprowadza się morfinę, a leczenie rozpoczyna się od małych dawek początkowych.
   

Każdy ból niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie organizmu jako całości. Według definicji Międzynarodowego Towarzystwa Bólu: „ból to subiektywnie przykre oraz jednoznacznie negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę lub zagrażających jej uszkodzeniu albo opisywanym w kategoriach takiego uszkodzenia”. Ból powstaje na skutek podrażnienia receptorów bólowych, tzw. nocyceptorów, lub też na skutek ich nadreaktywności na zwykły bodziec, wynikającej z obniżenia ich progu pobudliwości. Ból ma bardzo istotne znaczenie dla rozpoznania i umiejscowienia procesu chorobowego. W większości przypadków prawidłowe leczenie przeciwbólowe sprawia, że ból ustępuje po kilku lub kilkunastu dniach od zdarzenia, które go zainicjowało. 

Obecnie ból dzieli się na dwa główne rodzaje: 

• ból receptorowy (nocyceptywny),
• ból pozareceptorowy (n...