Dział: Prawo i dokumentacja

28 października 2023 r. został opublikowany Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień na rok 2024. Nie różni się on od PSO obowiązującego od października 2023 r., który zawierał zmiany w stosunku do PSO obowiązującego od początku 2023 r., a które zostały wprowadzone na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Rozporządzenie to wprowadziło oczekiwane zmiany w zakresie szczepień pacjentów z grup ryzyka. Mimo że zmiany w PSO zostały wprowadzone już w ostatnim kwartale 2023 r., warto się im przyjrzeć. W ww. programach pojawiły się również nowe szczepienia zalecane, co wynika z pojawienia się nowych preparatów.

Porada telemedyczna to równoprawne świadczenie zdrowotne, które powinno być udzielane na analogicznych zasadach co wizyta pacjenta w gabinecie. Podstawowe zasady udzielania świadczeń pozostają tożsame, jedyną różnicę stanowi w tym wypadku pośrednictwo sprzętu elektronicznego. W okresie epidemii COVID-19 stosowanie teleporad jest szczególnie rekomendowane przez Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Rzecznika Praw Pacjenta. Również towarzystwa naukowe zalecają stosowanie rozwiązań telemedycznych w opiece medycznej sprawowanej obecnie nad pacjentem. 

W trwającym od 20 marca 2020 roku na terenie naszego kraju stanie epidemii, praca lekarzy stała się szczególnie deficytowa, a w konsekwencji niezwykle cenna. Personel medyczny zatrudniony zarówno na umowę o pracę, jak i na kontrakty może liczyć na różne formy ochrony prawnej, ale niestety musi się także spodziewać nowych obowiązków, jakie mogą zostać w związku z tym na niego nałożone. Ogłoszenie stanu epidemii pozwoliło m.in. administracji rządowej centralnej i terenowej dysponować kadrą medyczną, oddelegowując ją do pracy przy zwalczaniu epidemii.

W medycynie sportowej istotnymi zmianami prawnymi ubiegłego roku były przede wszystkim nowelizacje dwóch rozporządzeń: w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21. r.ż. oraz przez zawodników pomiędzy 21. a 23. r.ż. Zgodnie z założeniami nowych przepisów poszerzony został katalog lekarzy uprawnionych do przeprowadzania badań oraz wydawania orzeczenia o zdolności do uprawiania danego sportu, m.in. o lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Ograniczona również została liczba obowiązkowych badań specjalistycznych i diagnostycznych niezbędnych do wydania orzeczenia o zdolności do uprawiania danego sportu. Do decyzji lekarza orzekającego pozostawiono jednak możliwość zlecenia wykonania innych badań, jeśli uzna on, że w danym wypadku jest to niezbędne.

Problem maltretowania dzieci dosięga niestety niemalże wszystkich grup kulturowych, społecznych oraz etnicznych. Dzieci mogą być krzywdzone nie tylko przez swoich rodziców czy opiekunów, ale również przez inne osoby dorosłe, pracowników placówek, w których przebywają, przez młodzież, swoich rówieśników. Przy podejrzeniu stosowania przemocy wobec dziecka konieczne jest natychmiastowe przeprowadzenie szczegółowego wywiadu oraz oceny zachowania, wyglądu i rozwoju dziecka. Konieczne może się okazać przeprowadzenie wielospecjalistycznej diagnostyki, jak również dostępnych badań. Lekarz, który podejrzewa, że dziecko może być maltretowane, ma obowiązek zawiadomić o przestępstwie organy ścigania, a także podjąć współpracę z odpowiednimi instytucjami, nie ciąży na nim przy tym obowiązek zachowania powziętych wiadomości w tajemnicy spoczywającej na nim z racji wykonywanego zawodu.

Wiele żłobków oraz przedszkoli przed przyjęciem do siebie dziecka lub gdy wraca ono po przebytej chorobie prosi rodziców o przyniesienie zaświadczenia o jego stanie zdrowia oraz potwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do jego pobytu w przedszkolu czy żłobku. Dyrektorzy tychże placówek powołują się przy tym na zapisy ich wewnętrznych statutów czy regulaminów. Tymczasem żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie stanowi o tym, by placówki te miały prawo do takich żądań, a lekarze – obowiązek wystawienia zaświadczeń. 
By żądanie było bowiem zgodne z literą prawa, musi istnieć dla niego podstawa prawna, 
a w przypadku zaświadczeń o stanie zdrowia dziecka (jako świadczenia niepochodzącego ze środków publicznych) taka podstawa nie istnieje.

Dostęp do dokumentacji medycznej małoletniego pacjenta przysługuje jego przedstawicielowi ustawowemu z mocy prawa, zarówno z uwagi na wykonywaną władzę rodzicielską i przepisy płynące z Kodeksu cywilnego, jak i treść art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Wyłącznie przedstawiciel ustawowy posiada prawo do upoważniania innych osób do dostępu do dokumentacji jego dziecka, tym samym to on upoważnia do odbioru recept na kontynuację farmakoterapii dziecka lub zaopatrzenia je w wyroby medyczne. Upoważnienie albo odnotowuje się w dokumentacji medycznej, znajdującej się w danej placówce medycznej, bądź też dołącza się je do niej. Podobny wymóg tyczy się informacji o osobie, której przekazano receptę. 

W stanach zagrożenia życia zawsze należy wezwać zespół ratownictwa medycznego. O wysłaniu do dziecka zespołu specjalistycznego z lekarzem decyduje dyspozytor medyczny. W stanach nagłych nie ma wymogu dopełnienia żadnych formalności, wyjazd karetki odbywa się bez zlecenia od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego i bez skierowania do szpitala, także dla dzieci bez obywatelstwa polskiego czy nieubezpieczonych.