Lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej danego pacjenta1. Ustawa o zawodzie lekarza przewiduje możliwość wystawienia recepty bez dokonania badania pacjenta, mianowicie lekarz może wystawić receptę niezbędną do kontynuacji leczenia oraz zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne jako kontynuację zaopatrzenia w wyroby medyczne, jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia danej osoby, odzwierciedlonym w prowadzonej dla niej dokumentacji medycznej.
Dostęp do dokumentacji medycznej to prawo przysługujące bezspornie i w pierwszej kolejności przedstawicielowi ustawowemu małoletniego. Przedstawicielowi ustawowemu małoletniego dostęp do jego dokumentacji medycznej przysługuje z mocy prawa, zarówno z uwagi na wykonywaną władzę rodzicielską, a także treść art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (dalej w skrócie: u.p.p.). To również przedstawiciel ustawowy ma wyłączne prawo do upoważniania innych osób do dostępu do tej dokumentacji, w tym do odbioru recept. Podkreślić również należy, że jakiekolwiek upoważnienie do dostępu do dokumentacji medycznej udzielone osobom trzecim nie niweczy prawa samego przedstawiciela ustawowego do takiego dostępu.
W myśl Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej w skrócie: k.r.i.o.) dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Wedle zaś art. 10 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej w skrócie: k.c.) pełnoletnim jest ten, kto ukończył lat osiemnaście. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych, a taką będzie małoletni od lat 13, może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać jedynie umowy należące do tzw. umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego2. Zgoda na udostępnienie dokumentacji medycznej nie będzie jednak należała do spraw tego rodzaju, nie jest ona bowiem umową.
Tym samym pojęcie „osoby upoważnionej przez pacjenta”, którym posługuje się art. 26 ust. 1 u.p.p. w przypadku pacjentów niepełnoletnich oznacza upoważnienie, którego udzielił w imieniu tego pacjenta jego przedstawiciel ustawowy. Nawet w przypadku 17-letniego już pacjenta nie może być mowy o udzielonym przez niego upoważnieniu, ponieważ byłoby ono prawnie nieskuteczne ze względu na wiek upoważniającego.
Wyjątek od tego stanowić będzie jedynie przypadek kobiety, która na podstawie zezwolenia sądu opiekuńczego wydanego w trybie art. 10 k.r.i.o. zawarła związek małżeński po ukończeniu 16. roku życia. Osoba taka staje się osobą pełnoletnią, zaś władza rodzicielska w stosunku do niej ustaje. Składa ona oświadczenia we własnym imieniu i wówczas udostępnienie dokumentacji medycznej w trybie art. 26 ust. 1 u.p.p. nastąpić może jedynie na rzecz osób, którym udzieliła ona do takiego dostępu upoważnienia.
W sytuacji wystawiania i odbioru recept dla małoletniego pacjenta na kontynuację farmakoterapii lub zaopatrzenia w wyroby medyczne ustawa przewiduje także rozwiązanie prawne w postaci możliwości wystawienia recepty dla dziecka bez obecności przedstawiciela ustawowego na podstawie wcześniej udzielonego upoważnienia do odbioru recept przez wskazaną w upoważnieniu konkretną osobę lub na podstawie oświadczenia, że recepty może odebrać jakakolwiek osoba trzecia, nawet bez określania jej personaliów3. Jednocześnie także opiekun faktyczny dziecka ma ustawowe kompetencje do wyrażenia zgody na przeprowadzenie badania lekarskiego małoletniego pacjenta. Zgodnie bowiem z art. 32 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody dla przeprowadzenia badania lub udzielenia innych świadczeń zdrowotnych, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, ale zgodę taką może wyrazić również opiekun faktyczny.
Upoważnienie do dostępu do dokumentacji medycznej może zostać udzielone w każdej możliwej formie, także ustnie lub przez inne zachowanie, które wyraźnie będzie wyrażało taką wolę. Prawo wglądu do dokumentacji medycznej nabywa konkretna osoba na podstawie upoważnienia złożonego przez pacjenta ustnie lub pisemnie4. Każde oświadczenie woli rodzica o upoważnieniu konkretnej osoby do wglądu w dokumentację medyczną dziecka powinno zostać utrwalone w pisemny sposób przez personel medyczny. Upoważnienie do odbioru recept lub oświadczenie musi zostać odnotowane w dokumentacji medycznej pacjenta albo do niej dołączone. Informacja o osobie, której przekazano receptę lub zlecenie, również powinna zostać odnotowana w dokumentacji medycznej pacjenta albo dołączona do tejże dokumentacji.
