Antybiotyki i probiotyki – niezbędny duet czy zbędny wydatek

Antybiotyki są jednym z najważniejszych osiągnięć współczesnej medycyny. Ich skuteczność w leczeniu zakażeń bakteryjnych uratowała miliony ludzi i pozostaje filarem terapii wielu schorzeń. Jednak ich stosowanie może prowadzić do niezamierzonych efektów ubocznych, w tym zaburzenia równowagi mikrobioty jelitowej. Skala tych zaburzeń różni się w zależności od rodzaju antybiotyku, jednak w ujęciu ogólnym antybiotyki mogą [1, 2]:

• zmniejszać różnorodność mikrobiologiczną,
• eliminować określone grupy mikroorganizmów, jednocześnie sprzyjając ekspansji innych,
• promować rozwój patogenów opornych na antybiotyki,
• zmieniać funkcjonalność mikrobioty, wpływając na jej metabolizm oraz zdolność do utrzymania bariery jelitowej i oporności kolonizacyjnej.
   

Zaburzenia mikrobioty jelitowej są uważane za istotny czynnik przyczyniający się do występowania działań niepożądanych związanych ze stosowaniem antybiotyków. Jednym z najczęstszych powikłań jest biegunka poantybiotykowa, która występuje średnio u około 19% pacjentów przyjmujących antybiotyki [3, 4]. Chociaż biegunka ta zwykle ustępuje samoistnie, może być uciążliwa dla pacjenta i negatywnie wpływać na przestrzeganie zaleceń terapeutycznych (ang. compliance) oraz jakość życia. Najpoważniejszym powikłaniem jest zakażenie Clostridioides (dawniej Clostridium) difficile, które występuje u około 4% pacjentów leczonych antybiotykami, częściej u dorosłych niż u dzieci [5].
Najskuteczniejszym sposobem ograniczenia wyżej wymienionych problemów, a zwłaszcza narastającej antybiotykooporności (według WHO jest to obecnie jedno z dziesięciu największych zagrożeń dla zdrowia publicznego [6]), jest racjonalne stosowanie antybiotyków. Obejmuje ono unikanie niepotrzebnych terapii, skracanie czasu leczenia oraz stosowanie antybiotyków wyłącznie w sytuacjach klinicznie uzasadnionych. W praktyce jednak całkowite wyeliminowanie zagrożeń związanych z antybiotykoterapią jest trudne, szczególnie w sytuacjach, g...