Kaszel u dzieci – przyczyny, postępowanie w pytaniach i odpowiedziach

Kaszel u dzieci jest trzecim co do częstości powodem zgłaszania się rodziców do lekarza rodzinnego i pediatry. Tekst przedstawia w pytaniach i odpowiedziach podstawowe wiadomości o kaszlu, jego przyczynach i postępowaniu. Schemat pytań i odpowiedzi jest coraz częściej wykorzystywany w piśmiennictwie naukowym i standardach postępowania. Upraszcza on przyswajanie wiedzy przez lekarzy praktyków, którzy zwykle potrzebują jasnych i krótkich przekazów odpowiadających na ich codzienne pytania kliniczne. Towarzyszy im zwykle dobre wsparcie w piśmiennictwie. 

Jak dzielimy kaszel u dzieci?

Podział kaszlu ze względu na czas trwania jest jednocześnie podziałem o charakterze etiologicznym. Wyróżniamy kaszel ostry, podostry i przewlekły. Cezurą podziału są odpowiednio: 3 i 8 tygodni. Kaszel przewlekły, to kaszel trwający powyżej 8 tygodni. Podział przedstawia rycina 1 [1–11].

Ryc. 1. Kaszel – diagnostyka

Czy każdy kaszel wymaga diagnostyki?

Diagnostyki wymagają przyczyny ostre kaszlu u dzieci, np. kaszel po epizodzie zachłyśnięcia, i każdy kaszel przewlekły [6–11].

Jakie badania należy wykonać w kaszlu przewlekłym?

W kaszlu przewlekłym zawsze wykonujemy badania obrazowe (co najmniej zdjęcie klatki piersiowej w dwóch projekcjach). Inne badania należy zlecać zgodnie ze stanem klinicznym pacjenta, wywiadem i podejrzeniami co do etiologii kaszlu [6–11].

Czy prawidłowe zdjęcie klatki piersiowej wskazuje na brak istotnej patologii płucnej?

Nie, w ok. 10% przypadków prawidłowe zdjęcie klatki piersiowej nie wykrywa poważnej patologii w klatce piersiowej.

Jak dzielimy kaszel ze względu na charakter?

Kaszel dzielimy na suchy i produktywny. Przyczyny obu rodzajów kaszlu zawiera tabela 1. 

Tab. 1. Podział kaszlu według jego charakteru

Co jest najczęstszą przyczyną kaszlu suchego u dzieci?

Typowo, 85% kaszlu suchego zawiera się w akronimie 3 x R: reaktywna choroba dróg oddechowych [astma, nadreaktywność oskrzeli, niealergiczne eozynofilowe zapalenie oskrzeli NAEB], nieżyt nosa [Rhinitis], GERD [Gastroesophageal Reflux Disease] [4, 5, 11–16].

Co jest najczęstszą przyczyną kaszlu produktywnego u dzieci?

Najczęstszą przyczyną kaszlu produktywnego u dzieci jest przewlekające się bakteryjne zapalenie oskrzeli. Stanowi ono wskazanie do antybiotykoterapii [4, 5, 11–20].

Jak leczyć kaszel poinfekcyjny?

Kaszel poinfekcyjny jest trudny w leczeniu. Każdy z leków stosowanych w leczeniu kaszlu poinfekcyjnego jest tak samo mało skuteczny. Przeciętnie skuteczność ta wynosi około 5–7% .

Czy syropy ziołowe mają znaczenie w leczeniu kaszlu?

Nie [21, 22].

Czy syrop na kaszel suchy i na kaszel mokry ma zastosowanie w leczeniu kaszlu?

Nie.

Czy wolno stosować leki przeciwkaszlowe u dzieci?

Tak. Stosujemy wyłącznie leki działające obwodowo, np. lewodropropizynę. Jest to jedyny lek działający obwodowo zarejestrowany w Polsce [23, 24].

Kiedy stosować leki przeciwkaszlowe u dzieci?

Leki przeciwkaszlowe u dzieci można stosować we wczesnej fazie infekcji górnych dróg oddechowych,...