Cukrzyca u dzieci i młodzieży – pediatryczna edukacja diabetologiczna

Znaczenie wczesnej diagnostyki i opieki pediatrycznej w cukrzycy typu 1

Warto zaznaczyć, że kwasica ketonowa to nie tylko stan zagrażający życiu w momencie rozpoznania T1D, bowiem szereg dowodów wskazuje na jej długotrwały wpływ na kontrolę metaboliczną i funkcje poznawcze dziecka. Mimo wielu inicjatyw edukacyjnych, kwasica ketonowa pozostaje nadal powszechnym zjawiskiem w momencie klinicznego rozpoznania cukrzycy typu 1. Dlatego konieczne jest pilne przemyślenie podejścia do diagnostyki T1D.

Dzięki przesiewowym badaniom populacyjnym można wykryć T1D we wczesnej fazie, jeszcze przed pojawieniem się hiperglikemii, co zasadniczo zmniejsza ryzyko kwasicy ketonowej w momencie klinicznej manifestacji choroby. W wielu krajach pediatrzy są zapraszani do przeprowadzania populacyjnych badań przesiewowych w kierunku T1D oraz opieki nad dzieckiem w początkowej fazie cukrzycy. W związku z rosnącą liczbą przypadków T1D, dzieci z tą chorobą stają się coraz częstszymi pacjentami gabinetów lekarzy pediatrów. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia istotne dla opieki pediatrycznej nad dzieckiem z T1D.

Wczesne stadia cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 (T1D) jest najczęstszą chorobą metaboliczną wieku dziecięcego. Choroba spowodowana jest nieprawidłową odpowiedzią odpornościową, w wyniku której dochodzi do niszczenia komórek beta trzustki. Początkowo choroba przebiega bezobjawowo. Wczesne stadia cukrzycy można wykryć, badając obecność autoprzeciwciał przeciw antygenom komórek beta trzustki: przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego – GADA, fosfatazom tyrozyny – IA2 A, przeciwinsulinowe – IAA oraz przeciw transporterowi cynku – ZnT8. Obecność dwóch lub więcej autoprzeciwciał identyfikuje pacjentów we wczesnym stadium T1D. Wykrycie ≥ 2 autoprzeciwciał u dziecka z prawidłową glikemią określa stadium 1 T1D. W stadium 2 obecne są ≥ 2 autoprzeciwciała, którym towarzyszy okresowa hiperglikemia, stadium 3 to pełnoobjawowa T1D [1]. Około 80–90% dzieci z wieloma przeciwciałami przeciw antygenom wysp trzustkowych rozwinie pełnoobjawową T1D (stadium 3) w ciągu 15 lat, a prawie 100% dzieci z tej grupy ostatecznie zachoruje na T1D. Zwiększone ryzyko T1D w stosunku do ryzyka populacyjnego mają również dzieci z pojedynczym przeciwciałem przeciw antygenom wysp trzustkowych, gdyż około 15% dzieci z tej grupy zachoruje w ciągu 15 lat na pełnoobjawową T1D (stadium 3).

W przypadku występowania wielu autoprzeciwciał 2-godzinny doustny test tolerancji glukozy (OGTT) pozostaje złotym standardem w ocenie stopnia zaawansowania T1D (po doustnym p...